Hành trình điều tra của WHO tại Vũ Hán: Yếu tố bất ngờ từ phòng thí nghiệm Vũ Hán

Nhóm điều tra thuộc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã bắt đầu chiến dịch điều tra tại Vũ Hán vào tuần trước sau khi tuân thủ 14 ngày cách ly. Trong số các điểm đến ghé qua, nhóm điều tra đã thực hiện chuyến kiểm tra ở một phòng thí nghiệm thuộc Viện virus Vũ Hán- nơi dưới thời cựu Tổng thống Trump, từng bị cáo buộc là nguồn gốc ra đời của virus gây bệnh Covid-19.

Phòng thí nghiệm thuộc Học viện Khoa học Trung Quốc là cơ sở duy nhất ở Trung Quốc đại lục được trang bị mức độ kiểm soát sinh học cao nhất – hay còn gọi là mức độ an toàn sinh học 4 (BSL-4).

Phòng thí nghiệm BSL-4 tập trung nghiên cứu các mầm bệnh nguy hiểm nhất trên thế giới – những mầm bệnh có nguy cơ lây truyền cao, thường gây tử vong và hầu hết chưa có phương pháp chữa trị đáng tin cậy, chẳng hạn như virus gây ra loại bệnh Covid-19.

Phòng thí nghiệm Vũ Hán

Phòng thí nghiệm Vũ Hán ra đời trong bối cảnh dịch bệnh nghiêm trọng bắt nguồn từ Trung Quốc và sau đó lây lan ra các khu vực khác của châu Á vào khoảng năm 2002 và 2003.

Theo CNN, nhà virus học Shi Zhengli – còn được mệnh danh là "người đàn bà dơi" của Trung Quốc đứng đầu nhóm nghiên cứu phòng thí nghiệm Vũ Hán. Điều bất ngờ, bà Shi Zhengli đã có nhiều năm thám hiểm nghiên cứu loại virus của dơi trong hang dơi và hiện đang tiếp tục nghiên cứu loại virus từ loại động vật này.

Theo các nghiên cứu, dơi là loại động vật mang mầm bệnh truyền nhiễm có khả năng lây sang người, bao gồm các loại bệnh như Ebola, bệnh dại, SARS và hội chứng bệnh hô hấp Trung Đông (MERS). Các nhà khoa học hiện nay đồng thuận rằng SARS-Cov-2 là loại virus gây bệnh Covid-19 cũng được nghi là xuất hiện từ dơi và sau đó lây sang người.

Điều này khẳng định tầm quan trọng của các công việc tại phòng thí nghiệm ở Vũ Hán. Tại phòng thí nghiệm, các chuyên gia có thể tìm hiểu quá trình phát triển của loại virus này cũng như mức độ lây lan virus từ dơi sang người. Tuy nhiên, điều đó cũng có nghĩa phòng thí nghiệm này có thể lưu trữ một số mầm bệnh có khả năng gây chết người và phải đảm bảo hết sức thận trọng để mầm bệnh không bị lây lan ra ngoài. Mặc dù chính quyền cựu Tổng thống Trump từng cáo buộc nguồn lây nhiễm virus diễn ra ở Vũ Hán nhưng hầu hết các chuyên gia đều không đồng ý.

Trong một bài báo đăng trên tạp chí Nature Medicine vào tháng Ba năm ngoái, các chuyên gia hàng đầu về bệnh truyền nhiễm ở Mỹ, Anh và Australia khẳng định, "không thể chắc chắn" loại virus gây bệnh Covid-19 xuất hiện từ một phòng thí nghiệm.

"Các phân tích của chúng tôi cho thấy rõ ràng SARS-CoV-2 không phải là loại virus có cấu tạo trong một phòng thí nghiệm hay là một loại virus có mục đích thao túng", báo cáo cho biết.

Ông Peter Daszak – thành viên thuộc nhóm điều tra WHO tại Vũ Hán và là Chủ tịch của EcoHealth Alliance – một tổ chức phi lợi nhuận về môi trường cho biết, ông hoàn toàn tự tin vào quy trình an toàn ở phòng thí nghiệm.

"Tôi cho rằng phòng thí nghiệm vẫn hoạt động tốt. Đây là một phòng thí nghiệm virus làm việc hiệu quả và đang đến gần các kết quả nghiên cứu loại virus liên quan đến SARS", ông Peter Daszak khẳng định.

Một số ý kiến suy đoán rằng nhóm điều tra của WHO có thể bị hạn chế về những gì họ muốn biết trong cuộc khảo sát ở Trung Quốc, đặc biệt là khi Bắc Kinh đã sẵn sàng các lý thuyết thay thế (thông thường là vô căn cứ) về nguồn gốc của loại virus này. Tuy nhiên, theo ông Daszak, ông hy vọng cá nhân mình, cùng với mối quan hệ với ban lãnh đạo phòng thí nghiệm, có thể giúp ông có được những thứ cần tìm hiểu.

"Chúng tôi đã nói chuyện với bà Shi Zhengli hoàn toàn cởi mở. Tôi hy vọng chúng tôi có thể có cùng mức độ cởi mở và minh bạch trong chia sẻ", ông nói.

Tuy nhiên, ông Daszak cũng bày tỏ lo lắng việc điều tra mở rộng có thể quá muộn để có thể tìm ra các thông tin quan trọng tại Vũ Hán – nơi đầu tiên xảy ra dịch bệnh.

Thăm chợ hải sản Vũ Hán

Vào hôm Chủ nhật, nhóm điều tra của Tổ chức Y tế thế giới đã ghé thăm chợ hải sản Huanan – nơi phát hiện đầu tiên các trường hợp viêm phổi do virus SARS-Cov2 vào cuối năm 2019 và được cho là nguồn gốc của dịch bệnh.

Ông Peter Ben Embarek – trưởng nhóm điều tra của WHO và chuyên gia an toàn thực phẩm nói trên CNN rằng ngay cả khi các khu chợ đã khử trùng ở mức độ nào đó thì tất cả các cửa hàng vẫn ở đó và trang thiết bị vẫn giữ nguyên.

Một thanh tra khác của nhóm điều tra WHO – giáo sư Thea Fisher bày tỏ sự ngạc nhiên khi nhìn thấy khu chợ đã bị bỏ hoang trong suốt một năm qua.

"Chúng tôi đã có một số nhân viên y tế công cộng rất giỏi đi cùng, vì vậy việc lấy mẫu nghiên cứu ở môi trường chợ đã được thực hiện", ông nói.

Ông Daszak – chuyên gia bệnh truyền nhiễm từ động vật khẳng định chuyến thăm chợ là một điểm quan trọng trong chiến dịch điều tra của WHO tại Trung Quốc.

"Chúng tôi phải đến điều tra khu vực có người nhiễm Covid-19 bao gồm chợ, quầy hàng. Đây là khu lộn xộn và đông đúc. Vì vậy, việc lấy mẫu ở đây được xem như cực kỳ hữu ích", ông nói.