Hậu chiến Syria: Đòn thắng đẹp của người Nga và bất ngờ từ Saudi

Saudi Arabia có thể là nước mới nhất từ bỏ việc thay đổi chính quyền ở Syria và đồng thuận với chiến dịch thành công của Nga về việc ủng hộ Tổng thống Bashar al-Assad, Bloomberg nhận định.

Âm thầm đảo ngược

Bộ Ngoại giao Saudi Arabia cho biết tháng trước rằng mục tiêu dài hạn của nước này vẫn là "một tương lai mới của Syria mà không có Bashar al-Assad". Tuy nhiên, các cuộc thảo luận ngày 22/8 tại Riyadh đã thúc đẩy một sự thống nhất giữa nhóm đối lập chính được Saudi ủng hộ là Uỷ ban đàm phán cấp cao và hai nhóm khác thân cận hơn với Nga.

Một vòng đàm phán khác dự kiến sẽ được tổ chức tại thủ đô của Saudi Arabia vào tháng tới, nhằm sáp nhập ba lực lượng này thành một phái đoàn đối lập thống nhất sẽ tham gia vào các cuộc đàm phán hòa bình về Syria do Liên Hợp Quốc bảo trợ và được tiến hành tại Geneva.

Những người tham gia trong tiến trình này nói rằng đã có sự thay đổi. "Tôi thấy có sự thay đổi trong quan điểm của Riyadh", Qadri Jamil – người dẫn đầu nhóm đối lập thân cận với Nga nói trong một cuộc phỏng vấn. Cơ hội đạt được thoả thuận hợp nhất là "rất lớn".

Trong khi đó, Yahya al-Aridi, một nhân vật cao cấp trong nhóm lực lượng cứng rắn chống lại ông Assad, cho biết phe của ông "lo lắng" rằng những người ủng hộ Saudi Arabia của họ sẽ đạt được điểm chung với Nga. "Có một chiến dịch mạnh mẽ để duy trì chính quyền của ông Assad," ông nói.

Hàng loạt tín hiệu

Có những dấu hiệu cho thấy nhiều quốc gia, vốn là những bên chống lại Syria, hiện đang hợp tác trong tiến trình có thể giúp ông Assad tiếp tục cầm quyền.

Cuộc họp trên tại Saudi thúc đẩy sự đồng thuận giữa cả các nhóm cứng rắn và những bên mềm dịu hơn về việc đòi ông Assad phải từ bỏ quyền lực ngay lập tức là một minh chứng về những thay đổi từ phía Saudi.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cũng đang hướng tới Riyadh ngày 9/9 để đàm phán thêm về vấn đề này trước thềm chuyến thăm Moscow sắp tới của đức vua Saudi Salman.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tới Saudi để thảo luận thêm về vấn đề Syria. (Nguồn: Bloomberg)

Theo Bloomberg, việc thay đổi lập trường của Saudi Arabia sẽ đánh dấu một đòn chí mạng mới cho lực lượng đối lập Syria sau việc quân đội Syria đã và đang giành lại quyền kiểm soát phần lớn lãnh thổ nước này trong hai năm qua, với sự hỗ trợ của không quân Nga.

Bên cạnh đó, đầu năm nay, chính quyền của Tổng thống Donald Trump cũng đã chấm dứt chương trình viện trợ quân sự cho lực lượng nổi dậy, nói rằng mục tiêu chính của Mỹ ở Syria là đánh bại Nhà nước Hồi giáo (IS). Thổ Nhĩ Kỳ, một bên ủng hộ quan trọng của phe đối lập, cũng đang xúc tiến làm việc với Nga.

Mustafa Alani, người đứng đầu ban quốc phòng và an ninh thuộc Trung tâm Nghiên cứu vùng Vịnh ở Dubai nói: "Người Saudi giờ đây nhận ra rằng người Nga có thể là bên duy nhất có thể giải quyết xung đột Syria. "Họ không có vấn đề về việc chính quyền hiện nay có thể tiếp tục nắm quyền."

Vấn đề Iran

Những diễn biến quân sự trên thực địa cũng đang ngày càng ủng hộ chính quyền Syria và tiếng nói của Nga. Tuần này, các lực lượng chính phủ Syria đã phá vỡ một vòng phong tỏa của IS tại thành phố chiến lược phía Đông Deir Ezzor kéo dài gần ba năm qua. Ở những chiến trường khác tại Syria, các lực lượng khác chống lại ông Assad - cả lực lượng cực đoan và trung hoà – đều đã bị đẩy vào các khu vực nhỏ hơn bao giờ hết.

Trong khi đó, quan hệ giữa Saudi Arabia và Nga cũng được cải thiện ở nhiều lĩnh vực khác. Hai nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới này đã bỏ qua những khác biệt để đồng ý cắt giảm sản lượng theo thỏa thuận của OPEC nhằm đẩy giá dầu phục hồi.

Một động lực khác để nối lại quan hệ với Nga là mong muốn của Saudi Arabia nhằm chống lại sự nổi lên của một bên bảo trợ khác của Assad, - đối thủ khu vực Iran. Những lực lượng được cho là do Iran hậu thuẫn, bao gồm các chiến binh Hezbollah Lebanon - đã đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp chính quyền ông Assad giành được nhiều thắng lợi.

Và hiện tại, khi triển vọng loại bỏ ông Assad đang giảm xuống, những nước phản đối ông chuyển trọng tâm.

Đối với người Saudi, "chính quyền Syria hiện tại không còn là một vấn đề nữa, ngay cả Tổng thống cũng không còn là vấn đề nữa", Alani nói. "Vấn đề là câu hỏi về sự hiện diện của người Iran trên thực địa." Mỹ và Israel cũng đang cho rằng "người Nga nên có hành động để chấm dứt sự hiện diện của Iran ở Syria," Alani nói.

Nỗ lực hiệu quả của Nga

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cảnh báo vào ngày 28/8 rằng Iran đang sản xuất tên lửa tại các nhà máy ở Syria và Lebanon. Trong khi đó, ngày 7/9, chính phủ Syria cũng đã tố Israel đã không kích vào một vị trí quân sự của họ ở tây bắc nước này.

Nga coi Iran là một đồng minh chiến lược ở Trung Đông, trong khi đối với Saudi thì Tehran là một kẻ thù nguy hiểm. Tuy nhiên, theo Yury Barmin, một chuyên gia Trung Đông tại Hội đồng các vấn đề quốc tế của Nga, lợi ích của họ (Nga và Saudi) vẫn có thể chồng lên nhau.

Nga đang tìm cách nhận được sự công nhận hợp pháp quốc tế cho chiến dịch Syria và tránh một cuộc xung đột quân sự mở rộng bằng cách khuyến khích Assad thỏa thuận với các đối thủ tại Geneva. Tiến trình đàm phán này đã bị đình trệ trong nhiều năm.

Ngoại trưởng Nga Lavrov đã ở vùng Vịnh vào tuần trước trong một chuyến công du, bao gồm một điểm dừng tại Qatar, một bên ủng hộ lớn khác của lực lượng đối lập Syria. Ông nói rằng trong khi sự khác biệt vẫn còn, đã xuất hiện lợi ích chung trong việc chấm dứt chiến tranh.

Theo Bloomberg, Mỹ và các đồng minh châu Âu của họ, cùng với Saudi Arabia và Thổ Nhĩ Kỳ, đang thay đổi quan điểm của họ đối với Assad. Hai nhà ngoại giao phương Tây quen thuộc với vấn đề này cho biết, hiện nay phần lớn chấp nhận rằng ông Assad sẽ vẫn còn nắm quyền trong giai đoạn chuyển tiếp. Ông Lavrov cũng đã cho biết tại Abu Dhabi vào ngày 29/8 rằng, sự thống nhất giữa các nhóm đối lập là “điều chắc chắn sẽ diễn ra” và "cho phép chúng tôi bắt đầu những cuộc đàm phán quan trọng về tương lai của Syria."

(Theo Bloomberg)