Hồ Gươm, Giao lộ Đông - Tây: Tái hiện ký ức Hà Nội xưa

Triển lãm do Ban quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội phối hợp với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I – Cục văn thư và Lưu trữ Nhà nước tổ chức nhằm hướng đến kỷ niệm 69 năm ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2023); hướng tới kỷ niệm 10 năm Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh hồ Hoàn Kiếm, đền Ngọc Sơn được công nhận là di tích Quốc gia đặc biệt (09/12/2013 – 09/12/2023).

Phát biểu tại lễ khai mạc, Phó trưởng Ban quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội Trần Thị Thúy Lan cho biết: Thông qua không gian trưng bày tư liệu lưu trữ với chủ đề "Hồ Gươm, Giao lộ Đông Tây", mong muốn công chúng có cái nhìn toàn diện hơn về sự tiếp biến cảnh quan, không gian lịch sử - văn hóa Hồ Gươm trong những năm đầu thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX.

Hồ Gươm vốn là dấu tích của một khúc sông Nhị Hà xưa, là thắng cảnh nổi tiếng của Thủ đô. Với vị trí đắc địa, Hồ Gươm đã được người Pháp lựa chọn để trở thành trung tâm trong công cuộc chỉnh trang thành phố Hà Nội ngay khi họ đặt chân đến mảnh đất này. Dưới bàn tay quy hoạch của người Pháp, Hồ Gươm như một Giao lộ - điểm nối hai nét kiến trúc và văn hóa Đông – Tây, là sự chuyển biến hợp lý giữa khu phố Ta ở phía Bắc và khu phố Tây ở phía Nam.

Qua từng năm tháng, Hà Nội đã có biết bao đổi thay. Trong đó, Hồ Gươm đã nhanh chóng trở thành một trung tâm hành chính, tín ngưỡng, thương nghiệp, dịch vụ và văn hóa giải trí, "một vòng trang sức của Hà Nội", một Giao lộ - điểm kết nối hai nét kiến trúc và văn hóa Đông – Tây.

Cùng với những nếp quen cũ, những tập quán sinh hoạt truyền thống của người Hà Nội, diện mạo mới của một đô thị phương Tây đã khiến cho lối sống của người dân có thêm nhiều điều mới, từ thói quen ăn mặc, cách trang trí nhà cửa đến nhu cầu giải trí. Sự cộng hưởng đó đã tạo nên một dấu ấn rất riêng cho Hồ Gươm và khu vực Phố cổ.

Hơn 100 tài liệu, tư liệu về những hình ảnh quen thuộc về đời sống sinh hoạt của người dân Hà Nội nói chung và người dân khu vực quanh Hồ Gươm nói riêng, các công trình do người Pháp xây dựng cùng nhiều thắng cảnh, di tích lịch sử, văn hóa sẽ được thể hiện qua 3 chủ đề: Quá trình thay đổi diện mạo Hồ Gươm; Bảo tồn không gian văn hóa lịch sử Hồ Gươm; Hồ Gươm – Trung tâm dịch vụ và văn hóa giải trí.

Theo Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I Trần Thị Mai Hương, sự hợp tác tổ chức triển lãm lần này của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I với Ban quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội đã thể hiện được sự kết nối, chia sẻ, giữ gìn và phát huy di sản giữa các cơ quan chức năng. Đặc biệt, triển lãm lần này, chọn nơi trưng bày tại không gian phố đi bộ Hồ Gươm với mong muốn mang giá trị của tài liệu lưu trữ, những ký ức, kho tàng lịch sử của Việt Nam đến gần hơn với công chúng trong và ngoài nước.

"Trung tâm Lưu trữ Quốc I đang được nhà nước giao một trọng trách rất lớn trong việc giữ gìn khối tài liệu của cha ông để lại, trong khối tài liệu từ năm 1945 trở về trước, đã có một khối tài liệu trở thành di sản thế giới đó là Châu bản triều Nguyễn, và ngày hôm nay du khách có thể xem tài liệu đó tại khu trưng bày này. Đó chính là những minh chứng sống để nói lên những ký ức đặc biệt về Hà Nội, nét đổi thay xung quanh Hồ Gươm cũng như con người Hà Nội" – bà Trần Thị Mai Hương nói.

Dù trong quá khứ, hiện tại hay tương lai, Hồ Gươm vẫn luôn đóng vai trò là trung tâm, nơi hỗ trợ cho các hoạt động truyền thống, nơi chứng kiến và tiếp nhận những thăng trầm lịch sử của thành phố và người dân nơi đây. Đến với triển lãm, những hồi ức đẹp về Hà Nội được thể hiện qua lăng kính của chính những người con sinh ra và lớn lên ở đây, sẽ đem đến cho công chúng nhiều cảm xúc tươi mới trong những ngày mùa thu Hà Nội này.

Triển lãm "Hồ Gươm, Giao lộ Đông – Tây" diễn ra từ ngày 06/10/2023 đến hết ngày 31/10/2023 tại sảnh tầng 1 của Trung tâm thông tin văn hóa Hồ Gươm và không gian đi bộ đường Lê Thái Tổ (đoạn đối diện đền Vua Lê)./.