IS và al Qaeda 2017: Ngày tàn chưa đến

Ngày 28/1, Tổng thống Mỹ Donald Trump sắc lệnh yêu cầu giới tướng lĩnh quân đội nước này  trong vòng 30 ngày phải trình kế hoạch đánh bại tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). 

Trong chiến dịch tranh cử, Donald Trump chỉ trích Barack Obama chậm chạp trong việc tiến hành cuộc chiến chống IS. 

Sắc lệnh của Tổng thống Mỹ được giới quan sát đánh giá có thể là dấu hiệu cho thấy Mỹ sẽ điều thêm các quân đội và khí tài quân sự tới Iraq và Syria. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cũng được giao nhiệm vụ đề xuất bất cứ thay đổi cần thiết nào đối với các quy tắc giao chiến và hạn chế chính sách của Mỹ, đưa ra gợi ý về những cơ chế chặn đứng nguồn tài trợ của IS. 

Mỹ hiện có 5.000 binh sĩ tham chiến ở Iraq và 500 quân nhân làm cố vấn ở Syria. Washington sẽ triển khai thêm xe thiết giáp và máy bay trực thăng tham gia các cuộc tấn công nhằm vào các cứ điểm của IS, cùng với các lực lượng của Iraq, Thổ Nhĩ Kỳ và của người Kurd.

Trong sắc lệnh ngày 28/1, ông Trump còn chỉ thị cho Lầu Năm Góc tìm kiếm các đồng minh mới trong cuộc chiến chống IS. 

“Các đồng minh mới” mà ông Trump đề cập có thể sẽ bao gồm cả Nga. Tại cuộc điện đàm ngày 28/1, Tổng thống Mỹ Trump và Tổng thống Nga Putin nhất trí thúc đẩy quan hệ trên một số vấn đề. Hai bên xác định Nga và Mỹ sẽ triển khai hợp tác kiểu đối tác, ưu tiên tập trung sức lực tấn công chủ nghĩa khủng bố quốc tế, điều phối hành động để tiêu diệt Nhà nước Hồi giáo và các tổ chức khủng bố khác ở Syria. 

Không nghi ngờ gì nữa, hợp tác với Nga chống các lực lượng Hồi giáo cực đoan tại Syria, cùng với kiểm soát vũ khi hạt nhân, là hai nội dung mà ông Trump cho là lý do quan trọng để cải thiện quan hệ với Nga, giữa lúc một số thế lực ở Mỹ chống lại việc chính quyền Trump hòa giải với nước Nga. Như vậy, điều ông Putin mong muốn từ khi can thiệp vào xung đột Syria chính là lôi kéo Mỹ ngồi vào thương lượng có thể sớm thành hiện thực.

Các lực lượng khủng bố tập trung hoạt động phá hoại vào các mục tiêu phương Tây: một khách sạn ở Somali bị đánh bom 2017

IS suy yếu, đổi phương thức hoạt động

Sự tăng cường can dự quân sự của Mỹ và sự hợp tác Mỹ-Nga tại các điểm nóng Trung Đông sẽ làm suy yếu IS trong năm 2017. Nhưng khi IS bị suy yếu về quân sự, chúng sẽ sử dụng các chiến thuật bạo loạn và khủng bố, khuyến khích các cuộc tấn công manh động ở nước ngoài.

Nhà nước Hồi giáo sẽ mất nhiều quyền lực, sẽ tìm nơi trú ẩn và đồng minh ở các vùng xa xôi của Libya.

Theo đánh giá của tổ chức tình báo Mỹ Stratefor, các chiến dịch quân sự tại Iraq và Syria sẽ làm suy giảm IS với tư cách một lực lượng quân sự thông thường nhưng sẽ không làm chúng suy giảm bao nhiêu trên tư cách một lực lượng khủng bố hoặc nổi dậy. Rải rác khắp các khu vực mà chúng từng kiểm kiểm soát, tàn dư của IS vẫn hoạt động bằng cách khai thác sự chia rẽ chủng tộc và tôn giáo trên khắp Iraq và Syria. Do đó, tấn công khủng bố sẽ quay lại Iraq trong hình thái “ngoạn mục”. Thất bại quân sự ở Iraq, IS sẽ có một chút không gian rộng hơn để hoạt động tại Syria, nơi mà các nỗ lực của liên minh chống IS rắc rối hơn rất nhiều.

Các chiến binh từ Iraq và Syria trở về chắc chắn là một nguy cơ đối với các nước phương Tây. Những tên khủng bố tháo vát, bình dân không cần dựa vào mạng lưới rộng lớn hay phải có nhiều năng lực sẽ là mối đe dọa lớn hơn từ IS trong năm 2017.

Al Qaeda hồi phục phần nào, hoạt động mạnh hơn

Nhà nước Hồi giáo không phải là nhóm thánh chiến duy nhất thế giới phải lo ngại. Al-Qaeda đang âm thầm tái dựng lại các hoạt động ở Bắc Phi và bán đảo Ảrập, và nhóm này có thể sẽ hoạt động mạnh hơn trong năm 2017.

Trong thời gian qua, lực lượng al-Qaeda đã âm thầm xây dựng lại, rèn luyện trên nhiều chiến trường. Các cụm al-Qaeda đã cải dạng dưới các tên khác nhau ở Libya, Algeria, Mali, Tunisia, Ai Cập và Yemen có thể sẽ năng động hơn và có nhiều ảnh hưởng hơn. Al-Qaeda ở bán đảo Ả-rập là đặc biệt đáng lo ngại. Các thỏa thuận ngầm chúng có với Ảrập Xêút ở Yemen đã đổ vỡ, khiến vương quốc này trở thành mục tiêu khả thi cho các nhóm thánh chiến.

Lực lượng thánh chiến sẽ hoạt động tại các nơi khác nữa, mặc dù các cuộc tấn công của chúng sẽ không phức tạp lắm. Nếu các cuộc tấn công trở nên phức tạp hơn ở những nơi như Indonesia, Philippines, Malaysia và Bangladesh thì điều này có nghĩa là nhiều chiến binh có kinh nghiệm ở Trung Đông đã trở về.

Tại Nigeria, Wilayat al Sudan al Gharbi, được biết tới nhiều hơn với tên gọi cũ là Boko Haram, sẽ tiếp tục áp dụng chiến lược mục tiêu của al-Qaeda, tức là tập trung vào các mục tiêu quân sự và phương Tây trong khi kiềm chế không tấn vào công dân thường và người Hồi giáo. Phe nhóm của Abubaker Shekau sẽ tiếp tục tấn công nhà thờ Hồi giáo, tín đồ Hồi giáo, chợ, dân thường và các mục tiêu mềm khác.

Sự sụp đổ của Mosul sẽ chia rẽ hơn nữa người Kurd ở Iraq. Cuộc tranh giành lãnh thổ, tài nguyên và ảnh hưởng sẽ gia tăng giữa các bên liên quan tại địa phương và trong khu vực sẽ gia tăng, nhất là giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Iran.

Mỹ sẽ can dự khôn ngoan hơn, mở đường cho các nước tranh giành ảnh hưởng. Chính quyền Trump phải nỗ lực lớn để bảo đảm an ninh nội địa trước sự trả thù của thế lực cức đoan do chính sách chấm nhập cư gây tranh cãi của chính quyền này. Nga sẽ ra sức phát huy vai trò “đầu tàu” trong cuộc chiến chống khủng bố quốc tế./.

Lưu Việt