Kịch bản quân sự Nga – Trung khiến phương Tây và khu vực "đứng ngồi không yên"?

Hôm thứ hai, Nga đã mở cửa đường ống trị giá 55 tỷ USD bơm khí đốt tự nhiên đến thị trường Trung Quốc đang đói năng lượng - bước đi mới nhất trong kỷ nguyên mới của mối quan hệ gắn kết giữa hai nước.

Mẫu số chung là Mỹ

Về đường ống dẫn khí, đây là một dự án rất lớn. Nó sẽ bơm 38 tỷ m3 khí đốt vào Trung Quốc mỗi năm khi đạt đến công suất tối đa. Đường ống sẽ được tập đoàn năng lượng quốc doanh Nga Gazprom vận hành. Gazprom cũng cho biết thỏa thuận 30 năm cung cấp khí đốt cho Trung Quốc, trị giá ước tính 400 tỷ USD, là hợp đồng lớn nhất trong lịch sử.

Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đánh dấu sự kiện này bằng cách gặp nhau thông qua liên kết video. Nhưng ngoài sự ấm áp và nói về việc mở rộng kinh doanh xuyên biên giới, hai nước đang được đẩy đến gần nhau bởi một đối thủ chung: Hoa Kỳ.

Vì lý do đó, các mối quan hệ đang được mở rộng, vượt ra ngoài mối quan hệ kinh tế rộng lớn để tiến vào hợp tác an ninh sâu sắc hơn. Và các nhà phân tích nói rằng tiến trình này cuối cùng có thể phát triển thành một số hình thức liên minh quân sự.

Trong một cuộc họp với thư ký hội đồng an ninh Nga Nikolai Patrushev tại Bắc Kinh sau đó vào thứ Hai, nhà lãnh đạo Trung Quốc đã nói rõ mối quan ngại của mình về Mỹ và phương Tây, và đề nghị Trung Quốc và Nga phải hợp tác để bảo vệ lợi ích cốt lõi của họ và an ninh chung của hai nước, và duy trì hòa bình và ổn định khu vực và thế giới.

Việc mở đường ống dẫn khí diễn ra gần với cuộc họp 4 ngày về an ninh và thực thi pháp luật giữa hai nước trong tuần này tại Bắc Kinh. Đây là sự kiện lần đầu tiên kể từ khi Trung Quốc và Nga tuyên bố hồi đầu năm nay rằng họ đã chuyển sang một kỷ nguyên mới của mối quan hệ song phương. Hợp tác sẽ bao trùm nhiều lĩnh vực và ngành công nghiệp, bao gồm năng lượng, thương mại, công nghệ, ngoại giao và quốc phòng.

Hai nước này có một trong những biên giới đất liền dài nhất thế giới, khoảng 4.200km và dường như phù hợp về mặt tự nhiên. Trữ lượng năng lượng lớn thuộc về Nga và vùng đất nông nghiệp rộng lớn có thể giúp đáp ứng nhu cầu cho nền kinh tế đang phát triển của Trung Quốc với 1,4 tỷ người.

Liên kết an ninh

Cả hai quốc gia đã ngần ngại sử dụng từ "liên minh" khi thảo luận về mối quan hệ an ninh của họ, bởi vì thuật ngữ này mâu thuẫn với chính sách đối ngoại hiện tại của Trung Quốc. Nhưng các nhà phân tích quân sự và chính trị cho biết mức độ hợp tác ngày càng tăng đã đưa họ đi theo hướng phát triển mối quan hệ quân sự ngày càng sâu sắc.

Các chuyên gia chỉ ra Washington là mẫu số chung, với việc Nga vẫn bị trừng phạt sau khi sáp nhập Crimea năm 2014 và quan hệ của Trung Quốc với Mỹ cũng căng thẳng không kém do chiến tranh thương mại và phản ứng của Mỹ đối với vấn đề Hongkong và Tân Cương.

Zhang Xin, phó giáo sư tại trường nghiên cứu quốc tế và khu vực tại Đại học Sư phạm Hoa Đông, Trung Quốc, cho biết kỷ nguyên mới của mối quan hệ giữa Moscow và Bắc Kinh "liên quan đến tầm nhìn về sự thay đổi khá lớn trong cán cân sức mạnh cơ bản trên thế giới. Mỹ được cho là đang suy giảm và Trung Quốc đang trên đà phát triển, nhưng Mỹ cũng đang gây áp lực ngày càng nhiều hơn đối với cả Trung Quốc và Nga".

Ông nói: "Về vấn đề này, sự hợp tác an ninh, nếu không nói là hoàn toàn, ít nhất là một phần hành động phản ứng với bối cảnh này".

Như một dấu hiệu của sự hợp tác ngày càng tăng này, Trung Quốc đã tham gia một cuộc tập trận huấn luyện quân sự lớn của Nga vào tháng 9 trong năm thứ hai liên tiếp, và vào tháng tiếp theo, ông Putin tuyên bố sẽ giúp nước láng giềng phát triển hệ thống phòng thủ tên lửa cảnh báo sớm.

"Cho đến gần đây, Nga đã cung cấp thiết bị quân sự [cho Trung Quốc] không phải là thiết bị tốt nhất của Nga, nhưng nó đủ tốt và tốt hơn thiết bị của Trung Quốc", theo ông Paul Dibb, giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc phòng của Đại học Quốc gia Australia.

"Nhưng bây giờ chúng ta thấy ông Putin cung cấp tàu ngầm hạn chế tiếng ồn hiện đại, tên lửa chống hạm siêu thanh hiện đại và ông ấy đã đề nghị xây dựng một trung tâm cảnh báo tên lửa đạn đạo cho Trung Quốc - đây là một cơ sở hiện đại mà Nga bắt đầu xuất khẩu".

Các nhà quan sát đều nhất trí rằng mối quan hệ này có thể phát triển vượt xa các bài tập huấn luyện và bán vũ khí, hướng tới cùng nhau chống lại bất kỳ hoạt động quân sự nào của Mỹ hoặc phương Tây được coi là mối đe dọa với họ - ví dụ, trên bán đảo Triều Tiên hoặc ở Đông Âu.

Artyom Lukin, một nhà nghiên cứu của Trường nghiên cứu quốc tế và khu vực tại Đại học Viễn Đông, Nga cho biết, nếu xu hướng này tiếp tục kéo dài thêm năm hoặc bảy năm nữa, có lẽ là vào cuối những năm 2020, chúng ta có thể thấy một liên minh quân sự trên thực tế giữa Nga và Trung Quốc. Cả Moscow và Bắc Kinh đều coi Hoa Kỳ là đối thủ chung của họ, vì siêu cường này có tính ưu việt quân sự đe dọa cả Nga và Trung Quốc. Vì vậy, đó là phản ứng tự nhiên của họ để cùng nhau đối mặt với mối đe dọa tiềm tàng từ Hoa Kỳ, ông nói.

Tuy nhiên, Raffaello Pantucci, một chuyên gia tại Viện Royal United Services – một tổ chức tham vấn an ninh và quốc phòng độc lập của Anh, lưu ý rằng vẫn có sự khác biệt giữa hai nước này điều này có thể dẫn đến những vết nứt sâu hơn nữa. Ví dụ, Trung Quốc hiện diện ngày càng tăng ở Trung Á, một khu vực mà Nga coi là một phần trong phạm vi ảnh hưởng của họ.

Quan hệ quân sự Trung-Nga đang ngày càng trở thành một chủ đề thảo luận ở Mỹ và Australia. Và có khả năng những thế lực khác trong khu vực như Nhật Bản cũng đang nghiên cứu chặt chẽ.

"Đang dần có niềm tin từ cả [Nga và Trung Quốc] rằng giờ đây là thời điểm của họ khi người phương Tây yếu đi và mất tập trung", ông Dibb nói.