Kỳ vọng thoát nghèo từ du lịch ở Mù Cang Chải

Khai thác lợi thế từ tài nguyên thiên nhiên

Trong những năm gần đây, năm nào cũng vậy, cứ vào khoảng cuối tháng 9, đầu tháng 10 hàng năm, du khách khắp mọi miền tổ quốc đều đổ về Mù Cang Chải để chiêm ngưỡng khung cảnh đẹp tuyệt vời của mảnh đất vùng cao này. Đến với nơi đây, du khách không chỉ được thưởng ngoạn vẻ đẹp của những thửa ruộng bậc thang, những biển mây trắng trên đỉnh đèo Cao Phạ mà còn được đắm mình vào những lễ hội văn hóa độc đáo của đồng bào Mông.

Thị trấn Mù Cang Chải nhỏ xinh nằm gọn giữa hai sườn núi với những bản làng thanh bình dưới thung lũng xanh hay trên đèo Khau Phạ. Chiếm 90% dân số toàn huyện, người Mông ở Mù Cang Chải có 4 nhóm: Mông Đơ (Mông Trắng); Mông Đu (Mông Đen); Mông Lình (Mông Hoa); Mông Si (Mông Đỏ), họ cư trú ở những sườn núi cao từ 800 đến 1.700m với những nét văn hóa đậm đà truyền thống, đặc sắc luôn thu hút nhiều nhà nghiên cứu. Đến nơi đây, du khách có thể vào thăm các bản làng dân tộc Mông, khám phá nét văn hóa cũng như những phong tục tập quán nơi vùng cao Tây Bắc với nhiều giá trị văn hóa nghệ thuật dân gian đặc sắc và sản vật nổi tiếng. Xem múa khèn, cùng trai gái Mông đi hội Sải Sán, trải nghiệm nét văn hóa còn khá nguyên sơ của dân tộc Mông, Thái...

Đến Mù Cang Chải, du khách được thưởng ngoạn vẻ đẹp của quần thể Danh thắng Quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải với tổng diện tích 330 ha phân bố chủ yếu trên 3 xã Chế Cu Nha, La Pán Tẩn và Dế Su Phình, nơi đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Danh thắng Quốc gia từ năm 2007 và năm 2021 được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt. Những thửa ruộng bậc thang nơi đây là một công trình kiến trúc nghệ thuật mang đầy tính sáng tạo từ đôi bàn tay khéo léo của đồng bào Mông.

Không phải chỉ mới bây giờ mà đã từ lâu lắm, vùng đất khắc nghiệt Mù Cang Chải với ý nghĩa "làng cây khô" trong ngôn ngữ Mông đã trở thành biểu tượng sức cần cù, sáng tạo bền bỉ của con người. Từ một vùng đất khô cằn hoang hóa, những người Mông giỏi trèo đèo vượt núi đã khéo vận dụng biến từng luống đất, từng vạt đồi thành những thửa ruộng bậc thang tuyệt đẹp, không chỉ đem lại nguồn lương thực nuôi sống cộng đồng mà còn điểm thêm nét nhấn nhá vào thiên nhiên, biến núi đồi hoang vu thành những kiệt tác độc đáo in đậm giá trị văn hóa truyền thống cùng kỳ công sáng tạo của người Mông. Những thửa ruộng cứ từng cấp, từng cấp ôm theo triền núi đồi. Khắp 13 xã, thị trấn của Mù Cang Chải chỗ nào cũng có ruộng bậc thang.

Từ tài nguyên bao đời để lại, người Mông đã biết làm du lịch để vươn lên, thoát nghèo.

Có thể khẳng định, du lịch phát triển sẽ giúp đồng bào Mông ở Mù Cang Chải tự tạo thu nhập từ nhiều công việc: mở homestay, biểu diễn văn nghệ, hướng dẫn viên bản địa, bán nông sản… Bởi vậy, thời gian qua, huyện đã tích cực tuyên truyền, vận động, hỗ trợ đồng bào Mông thay đổi tư duy, cách làm, mạnh dạn đầu tư du lịch cộng đồng tại các địa phương có thế mạnh.

Du lịch góp phần nâng cao đời sống

Khởi nghiệp với mô hình homestay, bạn trẻ Hờ Thị Dinh ở xã La Pán Tẩn kỳ vọng sẽ thoát khỏi đói nghèo và làm giàu trên chính quê hương.

Dinh chia sẻ: "Năm 2022, khi Homestay Winds của em đi vào hoạt động, em đã vận động em trai tham gia học nghề pha chế đồ uống; cùng với bố mẹ lên thực đơn và chế biến các món ăn dân tộc sao cho vừa giữ được nét độc đáo, vừa tinh tế và hợp với khẩu vị của các thực khách hiện đại. Từ đó, mọi thành viên trong gia đình đều có việc làm và thu nhập. Mới đi vào hoạt động, lượng khách chưa nhiều nhưng cũng bước đầu giúp gia đình em cải thiện cuộc sống".

Với các hoạt động hỗ trợ về xây dựng cơ sở vật chất và đào tạo nghề về các kỹ năng phục vụ du lịch, người Mông ở Mù Cang Chải đã ngày càng mạnh dạn hơn để đầu tư phát triển du lịch cộng đồng. Chỉ tính riêng năm 2022, huyện đã hỗ trợ thành lập 2 tổ tự quản thu gom rác thải, mở 2 lớp truyền dạy biểu diễn khèn Mông, duy trì và thành lập mới 19 đội văn nghệ; xây dựng 2 nhà vệ sinh đạt chuẩn tại điểm du lịch…

Nhờ đó, đã có 9 homestay mới được hình thành và đi vào hoạt động, nâng tổng số homestay toàn huyện lên 105 cơ sở, có khả năng phục vụ trên 3.000 người nghỉ/đêm. Nhiều mô hình đã đem lại thu nhập trên 100 triệu đồng mỗi năm như: Hello Mù Cang Chải của vợ chồng Giàng A Dê, Sùng Thị Lỳ; A Su Homestay của Thào A Su…

Để du lịch phát triển bền vững, ngoài việc xây dựng các hạng mục, cơ sở hạ tầng du lịch, huyện Mù Cang Chải tích cực chỉ đạo, hỗ trợ, hướng dẫn người dân phát triển các sản vật đặc trưng theo hướng hàng hoá, hình thành sản phẩm phục vụ du lịch.

Đến nay, một số vùng sản phẩm nông sản đặc trưng như: 6.000 ha sơn tra, 50 ha lê tai nung, 30 ha hồng giòn, 100 ha ngô tí hon… được hình thành và nhân rộng ở Mù Cang Chải, phục vụ nhu cầu nội tiêu và du lịch.

Một số điểm dừng chân, gian hàng bày bán nông sản, sản phẩm văn hóa và các đồ lưu niệm cũng từng bước được hình thành, trở thành nơi để người dân buôn bán hàng hóa, nông sản do mình làm ra.

Những lợi ích từ hoạt động du lịch mang lại cho người dân đã được khẳng định, đó là tối đa hóa việc sử dụng lao động, sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ địa phương, từ đó, người dân có thêm việc làm, thêm thu nhập và vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.

Tuy nhiên, để du lịch thực sự trở thành công cụ giảm nghèo bền vững, chính quyền địa phương cần tiếp tục xây dựng cơ chế chính sách nhằm thu hút nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng du lịch theo hướng đảm bảo vệ sinh môi trường, an ninh trật tự để thu hút du khách thập phương.

Đồng thời, có giải pháp hữu hiệu phục hồi, phát huy các hoạt động văn hóa đặc sắc của đồng bào, tạo dấu ấn riêng phục vụ khách du lịch trải nghiệm. Có như vậy, người dân mới không đứng ngoài cuộc và được hưởng những lợi ích mà ngành du lịch mang lại.

Bà Lương Thị Xuyến, Phó Chủ tịch UBND huyện Mù Cang Chải cho biết, để phát triển nguồn nhân lực và tạo thêm nhiều việc làm trong ngành du lịch cho người dân địa phương, huyện đã đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức với chủ trương khi phát triển du lịch, chủ thể phải là người dân và họ cũng là người hưởng lợi.

Trong khi đó, các cơ quan quản lý nhà nước sẽ đóng vai trò định hướng, hướng dẫn cho bà con hoạt động một cách khoa học và đúng pháp luật. Trên cơ sở đó, bà Xuyến cho biết huyện đã thành lập các tổ hợp tác, các hợp tác xã và doanh nghiệp để các thanh niên người Mông có thể tự quản lý và hoạt động.

Bên cạnh sự hỗ trợ của chính quyền, để có thể hoạt động hiệu quả, người dân địa phương cũng phải tìm tòi, sáng tạo ra những sản phẩm du lịch mới để hấp dẫn du khách.

"Để tăng độ hấp dẫn cho du lịch Mù Cang Chải, bà con địa phương sẽ tìm những địa điểm cảnh quan mới, tạo ra các sản phẩm nông nghiệp để khách du lịch có thể sử dụng hoặc mua về làm quà", Phó Chủ tịch UBND huyện Mù Cang Chải phân tích thêm./.