Lễ hội đền – chùa Linh Quang đón bằng Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia

Hàng năm vào dịp Tết đến, đền - chùa Linh Quang (xã Phương Định, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định) lại tưng bừng tổ chức Lễ hội truyền thống với nghi thức lễ rước Thánh bà Xuân Nương, từng có công dẹp giặc Tô Định. Đây là hoạt động mừng Đảng, mừng xuân, tạo không khí vui tươi đầu năm mới trong nhân dân địa phương.

Năm nay, nhân sự kiện Lễ hội đền- chùa Linh Quang được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong khuôn khổ lễ hội, sẽ diễn ra chương trình nghệ thuật đặc sắc chào mừng sự kiện. Đạo diễn Lưu Đạt, đạo diễn Chương trình cho biết, chương trình nghệ thuật được dàn dựng thành 3 chương: Thân thế và sự nghiệp; Khúc tráng ca; Linh Quang đồng vọng. Lễ hội được thực hiện với tinh thần nhắc nhớ về lịch sử, nguồn cội, đồng thời gìn giữ giá trị độc đáo được kết hợp hài hòa giữa tôn giáo và tín ngưỡng của người dân.

Chương trình có sự tham gia biểu diễn của các ca sĩ: Ngọc Ký, Lương Nguyệt Anh, Việt Tú, Quang Anh, Minh Đức, Lương Huy, Thúy Nga, Đình Duy...

Lễ hội đền - chùa Linh Quang là loại hình lễ hội truyền thống, thờ nữ tướng Xuân Nương, con của Trưởng châu Đại Man thời Hùng Vương, được Bà Trưng phong làm Đông cung công chúa, nhập nội Trưởng quản quân cơ nội các.

Theo truyền thuyết, sau khi tướng Thi Bằng (phu quân của Xuân Nương) tử trận, bà đã cùng quân binh tiếp tục anh dũng chiến đấu chống lại giặc Hán xâm lược. Do thế địch mạnh, quân ta thất trận, bà đã gieo mình xuống sông Thao (thuộc huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ) tự vẫn. Thân xác của nữ tướng theo dòng sông trôi dạt về sông Ninh Cơ.

Nhằm tưởng nhớ công đức, nhân dân lập đền thờ bà và tổ chức Lễ hội hàng năm vào ngày 7- 9 tháng Giêng âm lịch hàng năm.

Ðền - chùa Linh Quang được xây dựng năm 968 thời Vua Ðinh Tiên Hoàng. Theo những người cao niên ở địa phương thì lễ hội làng Phú Ninh xưa tuy chỉ diễn ra trong phạm vi làng nhưng rất sôi nổi với các hoạt động có sự tham gia của cả cộng đồng như: cờ tướng, cờ người, leo cầu, đấu vật, bịt mắt đập niêu, bịt mắt bắt lợn, bắt vịt, kéo co...

Ngày nay, lễ hội đền - chùa Linh Quang đã trở thành lễ hội quy mô lớn thu hút du khách và được Bộ VHTTDL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2020. Lễ hội không chỉ có sự tham gia của dân làng Phú Ninh mà còn gồm cộng đồng dân cư các làng lân cận như: Hợp Thịnh 1, Hợp Thịnh 2, Hợp Hòa và Cổ Chất.

Mở đầu lễ hội là tục làm bánh chưng, bánh dày và các nghi thức: tế nhập tịch, tế hiến sinh. Ðiểm nhấn của lễ hội là nghi thức rước nước bằng đường thủy và đường bộ được người dân Phú Ninh khôi phục từ năm 1992.

Trong lễ hội còn diễn ra các nghi thức như: lễ thay áo thánh, cúng Tứ phủ và các trò diễn, trò chơi dân gian đặc trưng vùng châu thổ Bắc Bộ như: rước kiệu bay, văn nghệ, múa lân…

Về dự lễ hội đền - chùa Linh Quang người dân không chỉ được ôn lại truyền thống lịch sử chống ngoại xâm mà còn thỏa mãn nhu cầu tín ngưỡng tâm linh với mong muốn "mưa thuận, gió hòa, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu, thiên hạ thái bình".

Từ những giá trị về lịch sử, văn hóa của lễ hội đền - chùa Linh Quang, Bộ VHTTDL có Quyết định số 256/QĐ-BVHTTDL, ngày 22/01/2020 đưa di sản văn hóa phi vật thể "Lễ hội đền - chùa Linh Quang", xã Phương Định, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đáp ứng nguyện vọng của đông đảo cộng đồng địa phương và góp phần bảo tồn, phát huy giá trị của di sản văn hóa dân tộc./.