(Tổ Quốc) - Theo dữ liệu mới từ Copernicus - Cơ quan giám sát khí hậu của Liên minh châu Âu, thế giới vừa đánh dấu cột mốc mới "gây sốc" khi trải qua 12 tháng liên tiếp nắng nóng chưa từng có.
Dữ liệu của Copernicus ghi nhận khoảng thời gian từ tháng 6/2023 đến tháng 5/2024 là những tháng nóng nhất trên thế giới.
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres. Ảnh:CNN
Ông Carlo Buontempo, Giám đốc của Copernicus, người đã cảnh báo về những điều tồi tệ hơn sắp xảy ra trên toàn cầu cho biết đợt nắng nóng kéo dài 12 tháng này là "cú sốc nhưng không có gì đáng ngạc nhiên" bởi hầu hết là do biến đổi khí hậu gây ra.
"Trừ khi vấn đề ô nhiễm nhiên liệu hóa thạch được cắt giảm, chuỗi tháng nóng nhất này sẽ trở nên thường xuyên hơn", ông Carlo Buontempo nhấn mạnh.
Copernicus đã công bố dữ liệu cùng ngày khi Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres có bài phát biểu đầy nhiệt huyết ở New York về biến đổi khí hậu, nhắc đến các công ty nhiên liệu hóa thạch đang gây ra "sự hỗn loạn khí hậu" và lần đầu tiên kêu gọi tất cả các quốc gia cấm quảng cáo các sản phẩm nhiên liệu hóa thạch.
Ông Guterres cũng nhấn mạnh các nhà lãnh đạo thế giới cần nhanh chóng kiểm soát cuộc khủng hoảng khí hậu đang gia tăng hoặc sẽ đối mặt với những tình trạng nắng nóng gay gắt nguy hiểm.
"Chúng ta cần một lối để thoát ra khỏi đường cao tốc dẫn đến địa ngục khí hậu", ông Guterres nhấn mạnh.
Ông Guterres cảnh báo, khi nhiệt độ tăng lên, các cam kết về khí hậu toàn cầu đang "treo lơ lửng". Dữ liệu của Copernicus ghi nhận nhiệt độ trung bình toàn cầu trong 12 tháng qua cao hơn 1,63 độ so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Theo Thỏa thuận Paris năm 2015, các quốc gia đã đồng ý hạn chế mức độ nóng lên toàn cầu và duy trì nhiệt độ trái đất không vượt ngưỡng 1,5 độ C so với mức tiền công nghiệp. Mặc dù mục tiêu này đề cập đến sự nóng lên trong nhiều thập kỷ nhưng các nhà khoa học cho rằng sự vi phạm này là một tín hiệu đáng báo động.
"Đây là cảnh báo về những tác động khí hậu ngày càng nguy hiểm hơn sắp xảy ra", Richard Allan, Giáo sư khí hậu tại Đại học Reading ở Anh, cho biết.
Miền Tây nước Mỹ đang trải qua đợt nắng nóng đầu tiên trong mùa hè năm nay với nhiệt độ tăng vọt lên 3 con số. Sức nóng chưa từng thấy đã để lại dấu vết chết chóc và hủy diệt trên khắp hành tinh vào mùa xuân này.
Trong khi đó, hàng chục người đã chết ở Ấn Độ trong vài tuần qua khi nhiệt độ tăng lên tới 50 độ C (122 độ F). Nhiệt độ khắc nghiệt ở khu vực Đông Nam Á đã gây ra nhiều ca tử vong, trường học đóng cửa và mùa màng khô héo. Thậm chí, khi nắng nóng tăng lên ở Mexico, những con khỉ đã rơi từ trên cây xuống và chết.
Ngoài ra, không khí và đại dương nóng hơn cũng gây ra lượng mưa lớn và những cơn bão có sức tàn phá khủng khiếp ở Mỹ, Brazil, Kenya và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất cùng nhiều quốc gia khác trong năm nay.
Ông Ben Clarke, nhà nghiên cứu tại Viện Grantham của Đại học Hoàng gia London nhận định đợt nắng nóng gần đây mở ra "cánh cửa dẫn đến tương lai với sức nóng cực cao, thách thức giới hạn khả năng sống sót của con người". Điều quan trọng là mọi người phải hiểu rằng nhiệt độ càng cao sẽ khiến nhiều người phải đối mặt với nắng nóng nguy hiểm và có khả năng gây chết người.
"Các sự kiện cực đoan gây ra hỗn loạn về khí hậu đang chồng chất, hủy hoại cuộc sống và tổn hại kinh tế cũng như sức khỏe người dân," ông Gutteres nhấn mạnh.
Theo ông Guttere, nhân loại đang có tác động to lớn đến thế giới, ví như siêu thiên thạch 66 triệu năm trước va chạm với Trái Đất và tiêu diệt toàn bộ loài khủng long.
"Với vấn đề khí hậu, chúng ta đang đối mặt với mối nguy hiểm", ông Guterres nói thêm.
Tương lai nóng hơn nữa
Nhiệt độ toàn cầu cũng được dự đoán sẽ bắt đầu giảm xuống dưới mức kỷ lục trong vài tháng tới do hiện tượng El Niño suy yếu.
Người dân đang lấy nước từ một xe chở nước trong đợt nắng nóng ở New Delhi, Ấn Độ, vào ngày 3/6/2024. Trong cái nóng như thiêu đốt, mọi người xếp hàng dài chờ đợi với hy vọng đổ đầy ít nhất một bình. Ảnh: Raj K Raj/Hindustan Times/Getty Images
Nhưng điều đó không có nghĩa là chấm dứt xu hướng nhiệt độ tăng cao dài hạn khi con người tiếp tục đốt nhiên liệu hóa thạch làm nóng hành tinh.
"Mặc dù chuỗi tháng phá kỷ lục này cuối cùng sẽ bị gián đoạn nhưng dấu hiệu chung của biến đổi khí hậu vẫn còn và không có dấu hiệu nào cho thấy xu hướng này sẽ thay đổi", ông Buontempo cho biết.
Bài phát biểu của ông Guterres cũng đề cập đến dữ liệu mới do Tổ chức Khí tượng Thế giới công bố (VMO) công bố, dự đoán 86% khả năng rằng nhiệt độ trong những năm tới (từ 2024 đến 2028) sẽ phá vỡ kỷ lục năm nóng nhất vào năm 2023.
WMO cũng tính toán gần 50% khả năng nhiệt độ trung bình toàn cầu trong giai đoạn 5 năm từ 2024 đến 2028 sẽ cao hơn mức 1,5 độ so với thời kỳ tiền công nghiệp. Điều đó sẽ đưa thế giới đến gần hơn với việc vi phạm mức giới hạn 1,5 độ - vốn dĩ là trọng tâm của Thỏa thuận Paris.
Tổng thư ký Liên hợp quốc Guterres cũng nhắc lại cuộc khủng hoảng khí hậu chắc chắn là do các công ty nhiên liệu hóa thạch đã "thu lợi nhuận kỷ lục và kiếm được hàng nghìn tỷ USD tiền trợ cấp do người nộp thuế tài trợ".
Ông Guterres kêu gọi các quốc gia cấm quảng cáo nhiên liệu hóa thạch, tương tự như lệnh cấm quảng cáo được thực hiện trên khắp thế giới đối với các sản phẩm khác gây hại cho sức khỏe con người, như thuốc lá.
"Chúng ta đang ở thời điểm của sự thật," ông Guterres nhấn mạnh.
Tổng thư ký Liên hợp quốc cũng kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới hành động ngay lập tức, bao gồm cả việc cắt giảm đáng kể tình trạng ô nhiễm làm nóng hành tinh và chấm dứt ngay lập tức bất kỳ dự án than mới nào. Ông Guterres cũng thúc đẩy các nước giàu cam kết bỏ than vào năm 2030, giảm 60% dầu khí vào năm 2035 và tăng dòng tài trợ cho các quốc gia nghèo nhất, dễ bị tổn thương nhất về khí hậu.
"Chúng ta không thể chấp nhận một tương lai nơi người giàu được bảo vệ trong bong bóng có điều hòa nhiệt độ, trong khi phần còn lại của nhân loại bị tấn công bởi thời tiết nguy hiểm ở những vùng đất không thể sinh sống được", ông Guterres nhấn mạnh./.
