Mỹ "đau đầu" với sự trỗi dậy của IS tại Afghanistan

Tình hình này đặt ra một mối đe dọa dai dẳng bất chấp việc Mỹ đã dẫn đầu chiến dịch giết chết thủ lĩnh nhóm này Abu Bakr al-Baghdadi vào tháng 10, theo New York Times.

Nhóm này, được gọi là ISIS-Khorasan (ISIS-K) và khét tiếng vì các cuộc tấn công bạo lực vào dân thường, có tới 2.000 tay súng và đang tìm cách nhắm vào phương Tây, theo một báo cáo của Lầu Năm Góc vào tháng Sáu. Chúng cũng đã phát triển thành công mạng lưới các tay súng nước ngoài, các quan chức Hoa Kỳ cho biết.

Nguy cơ IS hồi sinh

Điều đáng lo nhất, theo giới chức Mỹ, là việc nhóm này muốn mở rộng qua Nam, Đông Nam và Trung Á một phần bằng cách đào tạo các thủ lĩnh để chỉ huy các nhánh cực đoan ở các nước bao gồm Ấn Độ, Pakistan và Indonesia.

Cũng chính nhóm này đã nhận trách nhiệm cuộc tấn công vào tháng 8 vào một tiệc cưới ở Kabul đã giết chết ít nhất 63 người, một trong những vụ tấn công nguy hiểm nhất vào thủ đô nước này. Đầu tháng 11, ít nhất 17 người đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công vào đồn biên phòng ở Tajikistan. Các quan chức Hoa Kỳ cho biết họ nghi ngờ rằng các tay súng IS đứng đằng sau vụ tấn công.

Thách thức mà ISIS-K và các chi nhánh của nó ở các quốc gia lân cận đặt ra đang cho thấy điều mà nhiều quan chức Mỹ và các nhà phân tích chống khủng bố nói là khả năng hồi sinh của IS bất chấp việc Baghdadi đã bị giết chết dưới tay lực lượng đặc nhiệm Mỹ và sự sụp đổ của caliphate tự xưng vào tháng 3 ở Syria và Iraq.

Một nhà phân tích tình báo Mỹ tại Kabul cho biết, IS IS-K có thể là điểm tựa cho IS trên toàn cầu. Mặc dù chúng không thực hiện thành công một cuộc tấn công lớn vào các mục tiêu phương Tây, nhưng "IS IS-K là mối đe dọa gần nhất đối với quê hương của chúng tôi từ khu vực này bởi vì cho đến nay chúng đã chứng minh rằng chúng có thể truyền cảm hứng và thúc đẩy các cuộc tấn công ra nước ngoài".

Nhóm này đã vấp phải nhiều đòn giáng ở miền đông Afghanistan trong những tuần gần đây từ quân đội Afghanistan và lực lượng nhiệm Mỹ, cũng như từ Taliban, các quan chức và nhà phân tích của Hoa Kỳ nói. Hàng trăm tay súng và gia đình của họ đã đầu hàng, trong khi những người khác chạy trốn về phía bắc.

Nhưng nhóm này vẫn chưa thể bị đánh bại và, giống như IS ở Iraq và Syria, chúng không cần nắm giữ lãnh thổ mới có thể tạo nên mối đe dọa, các quan chức nói.

Hoa Kỳ duy trì khoảng 13.000 binh sĩ ở Afghanistan để cố vấn cho quân đội Afghanistan và tiến hành các hoạt động chống khủng bố. Tổng thống Trump đã nhiều lần nói rằng ông muốn đưa các binh sĩ về nhà, mặc dù các quan chức quân sự đã nói rằng điều đó có thể gây nguy hiểm cho sự ổn định của Afghanistan và các nỗ lực của chính phủ nhằm chống lại ISIS-K.

Hoa Kỳ vào tháng 10 đã cắt giảm quy mô của lực lượng Mỹ ở Afghanistan và ông Trump đã cân nhắc việc giảm thêm nữa trong bối cảnh diễn ra các cuộc đàm phán hòa bình Hoa Kỳ-Taliban, các quan chức Mỹ cho biết.

Trong chuyến thăm quân đội Hoa Kỳ ở Afghanistan bất ngờ vào ngày Lễ Tạ ơn, ông Trump đã ca ngợi sự thành công của các hoạt động gần đây chống lại ISIS-K. "Ở đó, hầu như không còn gì trong khu vực này. Và al Qaeda, cũng tương tự. Có tiến bộ to lớn", ông Trump nói với quân đội Hoa Kỳ.

Các thành viên ISIS-K đã công khai tuyên bố trung thành với người kế vị Baghdadi, Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi. Nhóm đã công bố nhiều hình ảnh cho thấy các chiến binh ăn mừng thủ lĩnh mới của họ.

Âm thầm lớn mạnh

Thomas Joscelyn thuộc Tổ chức Quốc phòng Dân chủ, cho biết, nhánh IS Afghanistan đã được thành lập vào năm 2014 và đã nắm giữ phần lớn miền đông Afghanistan bằng cách thu hút các thành viên Afghanistan và Pakistan thuộc Taliban, cũng như một số tay súng al Qaeda.

Các chỉ huy nhóm này ở Afghanistan sau đó bắt đầu đặt tên và đào tạo các thủ lĩnh để mở rộng thương hiệu IS sang Ấn Độ, Kashmir và Pakistan. Đến tháng 5, nhóm khủng bố này tuyên bố đã tạo ra các tỉnh trong ba khu vực đó.

Tuy nhiên, không phải tất cả những nỗ lực mở rộng khu vực đó đều thành công. ISIS-K đã tìm cách tạo ra một tỉnh mới tại Uzbekistan và được lãnh đạo bởi một tiểu vương được đào tạo ở Afghanistan, các quan chức quân sự cho biết. Nhưng các thành viên mới của nhóm này và gia đình của họ đã vấp phải các cuộc tấn công của Nga ở Uzbekistan. Kế hoạch của chúng đã bị phá vỡ, các quan chức quân đội Hoa Kỳ cho biết.

Các quan chức quân đội và chống khủng bố của Hoa Kỳ cho biết họ đặc biệt lo lắng về ISIS-K vì các khu vực xung quanh Uzbekistan đã sản sinh ra nhiều tay súng cho IS hơn bất kỳ nơi nào khác ngoài Trung Đông. Nhóm đã có kỹ năng vẽ trong các tân binh từ xa, họ nói.

"Chúng đã… gặp may mắn hơn tôi nghĩ về mọi chi nhánh và mạng lưới ISIS khác trong việc thu hút các tay súng nước ngoài. Họ đã nhận được một vài trăm người từ Trung Á và một số từ Đông Nam Á, Russell Travers, quyền Giám đốc Trung tâm chống khủng bố quốc gia Mỹ nói trong một cuộc phỏng vấn.

Khi rõ ràng rằng caliphate sẽ sụp đổ dưới các cuộc tấn công quân sự do Hoa Kỳ lãnh đạo, các thủ lĩnh ISbắt đầu chỉ đạo các chiến binh nước ngoài rời khỏi Iraq và Syria để đến các chiến trường khác, với một dòng chảy lớn hơn đến Afghanistan.