Mỹ - Israel "nóng" trước giờ G Syria, Iran Trung Đông

Đang ở giữa một chiến dịch tái tranh cử khó khăn, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong tuần này sẽ chủ trì một cuộc đối thoại với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trước khi bay tới Washington để có thể có một cuộc gặp với Tổng thống Donald Trump.

Nhưng chuyến thăm Jerusalem của Pompeo – nằm giữa các điểm dừng bổ sung ở Kuwait và Beirut - phản ánh một chương trình nghị sự lớn hơn là việc chỉ đơn giản thể hiện sự ủng hộ của Mỹ đối với một đồng minh quan trọng trong khu vực vào một thời điểm có thể nói là bước ngoặt của họ.

"Điểm chung ở mỗi nơi là giúp các quốc gia này tăng cường nỗ lực chống lại Cộng hòa Hồi giáo Iran", ông Pompeo gần đây nói với Fox News.

Chuyến công du Trung Đông của ông Pompeo phản ánh một kế hoạch lớn. (Nguồn: yahoo news/AFP)

Chính quyền Trump đã đưa cuộc chiến chống lại "ảnh hưởng gây bất ổn" từ Iran trở thành một ván bài quan trọng trong chính sách khu vực của nước này. Trong chuyến đi Trung Đông dài ngày vào tháng 1, ông Pompeo kêu gọi "đoàn kết" chống lại Iran. Chính quyền Mỹ sau đó cũng đã tổ chức một hội nghị ở Ba Lan để nỗ lực- với thành công ít ỏi - để mở rộng "liên minh" chống lại Iran.

Trong chuyến thăm Beirut sắp tới, ông Pompeo sẽ tập trung vào phong trào Hezbollah, mà Mỹ coi là nhóm "khủng bố" thân Iran mặc dù họ là một lực lượng đáng kể trong chính phủ liên minh của Thủ tướng Lebanon Saad Hariri – một đồng minh của Hoa Kỳ.

Và trong khi Israel là một trong những thành viên liên minh mạnh mẽ nhất trong các lực lượng chống Iran do Mỹ tập hợp, thì Tehran chắc chắn sẽ là trọng tâm trong các cuộc đàm phán của ông Pompeo tuần này tại Jerusalem.

Quan chức ngoại giao hàng đầu Hoa Kỳ "sẽ tái khẳng định cả riêng lẫn tư trong chuyến thăm đó, cam kết không ngừng của chúng tôi đối với an ninh của Israel và quyền phòng vệ của họ", một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.

Quan hệ cá nhân ông Trump – ông Netanyahu

Ông Netanyahu đang vật lộn để giữ vững vị trí và quyền lực của mình khi ông phải đối mặt với các cáo buộc hối lộ, lừa đảo và xói mòn lòng tin, khi cuộc bầu cử lập pháp sẽ nhanh chóng diễn ra ngày 9/4. Ông chắc chắn đang chờ đợi sự hỗ trợ của Hoa Kỳ.

Nhưng Washington khẳng định họ không can thiệp vào chính trị Israel.

Ông Pompeo sẽ gặp ông Netanyahu "với tư cách là người đứng đầu chính phủ ở Israel", quan chức cấp cao giải thích. "Chúng tôi có những lợi ích lớn của Hoa Kỳ với Israel. Những lợi ích đó không biến mất. Chúng không bị đình chỉ vì chu kỳ bầu cử."

Vì lý do đó, quan chức này nói thêm, ông Pompeo không có kế hoạch gặp gỡ các đối thủ của Netanyahu, bao gồm cựu tướng lĩnh quân sự Benny Gantz và cựu bộ trưởng tài chính Yair Lapid – hai người đã cùng thành lập một liên minh trung tả để cạnh tranh với đương kim Thủ tướng.

Tuy nhiên, ông Trump đã nói rõ rằng các vấn đề pháp lý mà ông Netanyahu gặp phải không hạ thấp ý kiến của ông về nhà lãnh đạo này, tháng trước nói rằng Thủ tướng đã làm "một công việc tuyệt vời" và ông ấy "cứng rắn, thông minh và mạnh mẽ".

Vì vậy, trong khi Tổng thống Cộng hòa đã xa lánh nhiều đồng minh thân cận truyền thống của Mỹ, mối quan hệ của ông với Israel dường như không thể lay chuyển.

Đảo chiều tại Cao nguyên Golan?

Chính quyền Trump đã có mối quan hệ gần gũi nhất với Israel trong nhiều năm. Tổng thống Mỹ đã xác nhận rằng mối quan hệ đó theo cách vừa mang tính biểu tượng vừa cụ thể: đảo ngược truyền thống thế giới để công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và cắt đứt viện trợ thiết yếu cho người Palestine.

Washington đã thực hiện một loạt các bước đi mà chính quyền Palestine coi là "thù địch" đến mức họ từ chối mọi liên hệ với chính quyền Mỹ.

Bước cuối cùng là một sự thay đổi về thuật ngữ đề cập đến Cao nguyên Golan của Syria - không phải là nó bị "chiếm đóng bởi Israel" mà là "bị kiểm soát" bởi nhà nước Do Thái - một sự thay đổi ngữ nghĩa được một số người coi là báo trước cho sự công nhận của Mỹ đối với chủ quyền của Israel đối với cao nguyên này.

Để tận dụng sự nổi tiếng của ông Trump đối với người Israel, ông Netanyahu sẽ tới Washington vào tuần cuối tháng 3 để tham dự hội nghị thường niên của Ủy ban quan hệ công vụ Israel – Hoa Kỳ (AIPAC), một sự kiện được tài trợ bởi nhóm vận động hành lang có ảnh hưởng tại Mỹ và thu hút hàng ngàn người mỗi năm.

Trong khi một cuộc gặp gỡ chưa được xác nhận chính thức, ông Netanyahu hy vọng sẽ sử dụng cơ hội trong chuyến thăm Washington của mình để gặp ông Trump – động thái mang tính biểu tượng cao diễn ra chỉ vài tuần trước cuộc bầu cử lập pháp của Israel.

Cuộc bỏ phiếu ngày 9 tháng 4 cũng sẽ bắt đầu đếm ngược tới việc công bố, dự kiến trước mùa hè, về kế hoạch hòa bình Israel - Palestine mà một nhóm nhân lực Nhà Trắng – có lập trường ủng hộ mạnh mẽ Israel, đã âm thầm chuẩn bị với sự tham gia của con rể ông Trump Jared Kushner.