Mỹ rút quân khỏi Afghanistan: Động thái thiết thực hay quyết định liều lĩnh?

Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Christopher Miller - người mới được bổ nhiệm tuần trước đã thông báo ngày 17/11 về việc Lầu Năm Góc cắt giảm quân số của Mỹ ở Afghanistan và Iraq từ 4.500 và 3.000 xuống còn 2.500 ở mỗi nước tới thời điểm 15/1 năm sau.

Nói trên Newsweek, lực lượng Taliban xem đây là động thái đánh giá mang tính xây dựng chấm dứt cuộc chiến kéo dài gần hai thập kỷ ở quốc gia này.

"Điều này phù hợp với mục tiêu và kế hoạch chiến lược theo sự ủng hộ của người dân Mỹ mà không phải là sự thay đổi trong chính sách của Mỹ", ông Miller nhấn mạnh.

Tổng thống Donald Trump trong thời gian dài đã cam kết chấm dứt "cuộc chiến bất tận" ở những khu vực này, đặc biệt đã lên tiếng chấm dứt cuộc chiến tranh dài nhất của Mỹ bằng cách rút quân khỏi Afghanistan sau khi đạt được thỏa thuận hòa bình với lực lượng Taliban hồi tháng Ba năm nay.

Trước đó, Mỹ và Taliban đã ký thỏa thuận hòa bình quy định Mỹ rút quân khỏi Afghanistan nếu Taliban đảm bảo an ninh và đối thoại với chính quyền Kabul về việc hòa giải.

Ngay sau thông báo của bộ Quốc phòng Mỹ, Cố vấn an ninh quốc gia Robert O'brien cho biết Tổng thống Donald Trump hy vọng toàn bộ binh sĩ Mỹ ở Afghanistan và Iraq sẽ được đưa về nước muộn nhất là tháng 5 năm sau.

Trong một tuyên bố được gửi tới Newsweek, người phát ngôn văn phòng chính trị Taliban ở Qatar đã lên tiếng động thái này là "một bước tiến thiết thực nhằm chấm dứt cuộc chiến kéo dài 20 năm và hướng tới nền độc lập của đất nước theo thỏa thuận đạt được giữa Các Tiểu vương quốc hồi giáo Afghanistan và Mỹ".

Người phát ngôn lực lượng Taliban lên tiếng các kết quả như vậy sẽ mang đến lợi ích cho các bên.

" Động thái này hi vọng thỏa thuận sẽ thực hiện đúng cách và hiệu quả vì lợi ích của hai bên và người dân. Cả hai bên phải tuân thủ thỏa thuận. Các Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan đã nhắc lại cam kết đối với thỏa thuận", người phát ngôn lên tiếng.

Phía đại sứ quán Afghanistan tại Washington đã từ chối bình luận thêm từ Newsweek.

Tuy nhiên, đầu tháng này, đại sứ Afghanistan tại Mỹ - Roya Rahmani đã cảnh báo quyết định rút quân sớm của Mỹ mà không tính đến việc chứng minh sự tuân thủ của Taliban đối với cam kết tiến trình hòa bình là điều gây lo lắng.

"Chúng tôi hiểu sự mệt mỏi của nước Mỹ, tuy nhiên quá trình rút quân phải được tính toán và có chiến lược nhằm bảo vệ toàn bộ lợi ích mà người Mỹ và Afghanisan đã hy sinh rất nhiều cho cuộc chiến này", ông Rahmani nói trên Newsweek vào thời điểm này. "Nếu không có bất kỳ điều kiện rút quân nào được thông qua thì sẽ thiếu ràng buộc đối với Taliban trong cam kết thực hiện đầy đủ tiến trình hòa bình".

Ông Miller hôm 17/11 đã không nêu ra chi tiết về việc Taliban có tuân thủ đầy đủ điều kiện cụ thể sau quyết định rút quân của Mỹ hay không.

"Hiện vẫn chưa rõ ràng liệu lực lượng Taliban có duy trì cam kết hay không", báo cáo cho biết.

"Trong khi lực lượng Taliban lên tiếng vẫn tôn trọng nghĩa vụ của mình trong việc ngừng các cuộc tấn công chống lại lợi ích của Mỹ ở Afghanisan nhưng rất khó để phân biệt mức độ thực hiện tới đâu trong bối cảnh Afghanistan vẫn là nơi trú ẩn của khủng bố đe dọa Mỹ", báo cao nêu rõ.

Số quân Mỹ cắt giảm trong quyết định ngày 17/11 gần bằng với số quân đã tử vong trong cuộc chiến này cùng với đó là sự thiệt mạng của hàng nghìn người Afghanistan kể từ khi can thiệp vào cuộc chiến này từ năm 2001 sau vụ tấn công khủng bố ngày 11/9.

Lực lượng Taliban đã tham gia kiểm soát hầu hết khu vực Afghanistan và đã thiết lập mục tiêu quan hệ đối tác với Al-Qaeda. Cho đến hiện tại, xung đột giữa tổ chức ISIS-K ( nhánh của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng tại Afghanistan) và Taliban vẫn tiếp tục bất chấp các nỗ lực hòa bình Afghanistan.

Điều phối viên chống chủ nghĩa khủng bố của Mỹ - Nathan A. Sales đã đề cập đến Lâu Năm Góc khi được hỏi về thông báo rút quân nhưng tái khẳng định cam kết tiếp tục đối phó với thách thức của tổ chức ISIS-K tại Afghanistan.

"Chúng tôi tiếp tục xem tổ chức ISIS-K là mối đe dọa khủng bố quan trọng và chúng tôi đã nỗ lực đàm phán với chính phủ Afghanistan nhằm tăng cường năng lực bảo vệ người dân Afghanistan trước mối đe dọa này, bao gồm cả việc thông qua tài trợ và đào tạo cũng như trang bị đối phó với khủng hoảng", ông Sales nhấn mạnh.

Tổng thống đắc cử Joe Biden cũng đã lên tiếng phản đối cuộc chiến bất tận của Mỹ ở Afghanistan và Iraq. Lực lượng Taliban đã lên tiếng mong muốn sẽ có thỏa thuận chi tiết hơn cho tiến trình hòa bình trong chính quyền mới của Mỹ vào năm sau.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cảnh báo Afghanistan có thể sẽ trở thành căn cứ cho khủng bố lên kế hoạch các cuộc tấn công phương Tây.

"NATO đã mất thời gian dài chiến đấu tại Afghanistan nhưng việc Mỹ rời đi quá sớm hoặc không có sự phối hợp có thể sẽ phải trả cái giá rất đắt, ông Stoltenberg thừa nhận.