Người nghèo ở Nhật Bản gặp rủi ro lớn trước thách thức an ninh lương thực

Bởi những bất an kinh tế do đại dịch Covid-19 và những tác động của thị trường việc làm, những người nghèo nhất ở Nhật Bản đang phải sống trong cảnh khốn khó trong vài năm qua. Họ đã phải cần đến sự trợ giúp của ngân hàng thực phẩm quốc gia.

Theo SCMP, với Nhật Bản nói riêng và các quốc gia khác trên thế giới nói chung, khả năng rơi vào suy thoái kinh tế có thể gặp phải là chắc chắn do tác động mạnh từ khủng hoảng Ukraine. Nhu cầu cao sẽ dấy lên lo ngại rằng các ngân hàng thực phẩm sẽ không đủ khả năng đáp ứng. Các nhà điều hành ngân hàng thực phẩm cho biết ngày càng nhiều các công ty bán lẻ nhất quyết tiêu hủy thực phẩm không bán được trước ngày hết hạn trong khi chúng có thể dùng để cứu đói cho một bộ phận những người nghèo.

"Về cơ bản là chưa thể đảm bảo an ninh lương thực cho những người nghèo nhất ở Nhật Bản", ông Iruma Tanaka, thành viên hội đồng quản trị của Liên minh các ngân hàng thực phẩm Nhật Bản có trụ sở tại Tokyo cho biết. "Có quá nhiều người không thể tiếp cận thực phẩm vì thiếu sự giúp đỡ. Trong khi đó, những trợ giúp khác như trợ cấp phúc lợi lại không thể đáp ứng nhu cầu hỗ trợ thực phẩm".

Ông Tanaka nói rằng thị trường việc làm ở Nhật Bản trước đại dịch Covid-19 tương đối khả quan khi dân số già hóa nghĩa là nguồn cung lao động giảm và việc làm dễ dàng tìm kiếm. Tuy nhiên, theo ông Tanaka, các vị trí công việc như bán thời gian lại chỉ mang lại lợi ích tối thiểu và nhanh chóng mất đi khi đại dịch Covid-19 xảy ra và sức tiêu thụ giảm đáng kể.

"Những công việc này thường tập trung vào nhóm người có trình độ học vấn thấp và sau khi tìm được sự giúp đỡ, họ có thể tìm công việc khác. Thậm chí, họ cũng không biết làm thế nào có thể nhận được phúc lợi xã hội", ông Tanaka nhấn mạnh.

Ông Tanaka khẳng định hầu hết những người này sẽ tìm đến các ngân hàng thực phẩm mặc dù bối cảnh hiện tại cho thấy lạm phát đang tiếp tục gia tăng ở Nhật Bản, thậm chí là tồi tệ hơn do đồng yên suy yếu khiến hàng nhập khẩu còn đắt hơn trong khi thực phẩm cơ bản là một trong những mặt hàng có giá tăng cao. Những cá nhân và cửa hàng nhỏ - trước đây thường quyên góp những mặt hàng bị hư hỏng nhẹ hoặc không hoàn hảo như thực phẩm đóng hộp có nhãn bị rách, rau củ và trái cây thâm tím cho các ngân hàng cứu trợ - thì nay họ lại sử dụng luôn thay vì chuyển cho các ngân hàng thực phẩm.

Vào đầu tháng 9, các nhà phân tích kinh tế tại Teikoku Databank thông báo rằng khoảng 10.000 mặt hàng thực phẩm từ 105 nhà cung ứng trên toàn quốc có khả năng sẽ tăng giá trong 3 tháng tới. Kể từ khi căng thẳng leo thang ở Ukraine, những mặt hàng này vốn đã tăng giá và làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu cũng như nguồn cung thực phẩm, thì nay lại được dự báo tiếp tục tăng thêm.

"Chi phí thực phẩm tăng cao đang tác động đến túi tiền của người dân và mọi người đang tìm những sản phẩm rẻ hơn, mặc dù điều đó đang trở nên rất khó khăn", ông Tanaka nói.

Thay đổi đối tượng cần giúp đỡ

Ông Charles McJilton đã thành lập tổ chức từ thiện Second Harvest Japan cách đây 23 năm tại Nhật Bản và nói rằng đang có sự thay đổi về đối tượng đến ngân hàng cần giúp đỡ hiện nay. Trước đây, những người tị nạn và người dân nước ngoài vật lộn kiếm sống ở Tokyo từng là những đối tượng chiếm đa số đến tìm kiếm giúp đỡ từ ngân hàng thực phẩm thì giờ đây, những bà mẹ đơn thân và người cao tuổi thường tìm đến đây nhiều hơn. Vấn đề đang càng trở nên tồi tệ hơn sau khi luật thay đổi vào năm 2019. Theo đó, bộ luật mới đã áp dụng cho các siêu thị yêu cầu giảm số lượng thực phẩm tiêu hủy và thay vào đó là quyên góp cho các ngân hàng thực phẩm. Tuy nhiên, theo SCMP, các nhà bán lẻ đã lách luật bằng cách bán các mặt hàng giảm giá trước khi hết hạn. 

Ông McJilton nói rằng Walmart trước đây từng là "chuỗi siêu thị ủng hộ lớn" cho quỹ Second Harvest Japan. Tuy nhiên, hoạt động này đã kết thúc ngay sau khi Walmart tại Nhật Bản được mua lại bởi tập đoàn nội địa Seiyn GK, vốn được sở hữu một phần bởi Rakuten Inc. Cả 2 tập đoàn này đều là những thương hiệu nổi tiếng có nhiều chi nhánh ở các quốc gia khác nhau với số lượng nhân viên lên đến hàng nghìn người. Cơ sở hạ tầng giúp hỗ trợ vận chuyển thực phẩm quyên góp tại 160 cửa hàng trên khắp đất nước đã bị "phá hủy".

"Tôi rất hoang mang khi hệ thống từng được xây dựng để giúp đỡ mọi người nhưng nay đã bị phá hủy trong khi tất cả những gì chúng ta thường nghe thấy là duy trì tính bền vững", ông McJilton nhấn mạnh.

Phản ứng trước việc làm này, phía Rakuten nhấn mạnh việc chấm dứt các hoạt động quyên góp này không phải quyết định của Rakuten hay vì chủ đích nào cả. Tập đoàn đang tái cấu trúc lại hoạt động trên mọi phương diện và họ phải quyết định dừng chương trình quyên góp lương thực để đánh giá xem có phù hợp với chiến lược phát triển bền vững của hãng hay không. Nhà sáng lập McJilton nhấn mạnh việc quyên góp lương thực sắp hết hạn không tốn quá nhiều chi phí của công ty và là cách PR tuyệt vời. Đây được xem là một cách để quảng cáo cũng như nâng cao hình ảnh thương hiệu cho công ty. Ông McJilton bày tỏ lo ngại những người nghèo sẽ là đối tượng chịu rủi ro nhiều nhất trong bối cảnh nền kinh tế rất mong manh.

"Rõ ràng là giá cả đang tăng mạnh và có rất nhiều điều bất an. Chúng ta đang chứng kiến điều này ngay bây giờ, nhưng tôi cho rằng chỉ khoảng ba hoặc bốn tháng nữa, chúng ta sẽ thấy nhiều người tìm kiếm sự trợ giúp hơn", ông McJilton nhấn mạnh./.