(Tổ Quốc) - Theo hãng CNN, nhà máy "lớn nhất thế giới" được thiết kế để hút carbon dioxide (CO2) ra khỏi bầu khí quyển - ví như một chiếc máy hút bụi khổng lồ - bắt đầu hoạt động ở Iceland từ 8/5.
Nhà máy hút CO2 'lớn nhất thế giới'
"Mammoth" là nhà máy hút CO2 từ không khí và đưa xuống lòng đất lớn nhất thế giới đã đi vào hoạt động tại Iceland. Nhà máy do công ty Climeworks của Thụy Sĩ vận hành.
Nhà máy Mammoth của công ty Climeworks ở Hellisheiði, Iceland, bắt đầu hoạt động từ ngày 8/5. Ảnh: Oli Haukur Myrdal/Climeworks
Công nghệ thu thập không khí trực tiếp (DAC) được thiết kế để hút không khí và loại bỏ carbon dioxide bằng cách sử dụng hóa chất. Sau đó, carbon có thể được bơm sâu xuống lòng đất, tái sử dụng hoặc chuyển hóa thành các sản phẩm rắn.
Công nghệ DAC thường loại bỏ carbon dioxide bằng cách dẫn không khí hoặc khí thải qua một loại máy lọc hoặc chất xúc tác nào đó, bao gồm bọt biển từ tính, bọt zeolite hoặc vật liệu làm từ đất sét hay bã cà phê. Đây được xem là một trong những công nghệ quan trọng nhất để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.
Climeworks là công ty đi đầu trong cuộc đua loại bỏ CO2 khỏi khí quyển, sử dụng một quy trình được gọi là thu giữ carbon trực tiếp từ không khí. Công ty Climeworks có kế hoạch vận chuyển carbon dưới lòng đất và sau đó sẽ chuyển hóa tự nhiên thành đá, khóa carbon vĩnh viễn. Họ đang hợp tác với công ty Iceland Carbfix cho quá trình cô đặc này.
Toàn bộ hoạt động sẽ cung cấp năng lượng địa nhiệt sạch và dồi dào tại Iceland. Các giải pháp khí hậu thế hệ tiếp theo như DAC đang thu hút chú ý hơn từ chính phủ các nước và ngành công nghiệp tư nhân khi con người ngày càng đốt nhiên liệu hóa thạch nhiều hơn. Nồng độ carbon dioxide làm nóng hành tinh trong khí quyển cũng đạt mức cao kỷ lục vào năm 2023.
Khi hành tinh tiếp tục nóng lên - với những hậu quả tàn khốc đối với con người và thiên nhiên - nhiều nhà khoa học cho rằng thế giới cần tìm cách loại bỏ carbon khỏi khí quyển bên cạnh việc cắt giảm nhanh chóng nhiên liệu hóa thạch.
Tuy nhiên, các công nghệ loại bỏ carbon như DAC vẫn còn gây tranh cãi, vì được cho là đắt tiền, ngốn nhiều năng lượng và chưa được chứng minh ở quy mô lớn.
Ông Lili Fuhr, Giám đốc chương trình kinh tế hóa thạch tại Trung tâm Luật Môi trường Quốc tế cho biết công nghệ này "có nhiều bất ổn và rủi ro sinh thái", khi nói về việc thu giữ carbon nói chung.
Giải pháp giảm ô nhiễm không khí
Công ty Climeworks bắt đầu xây dựng nhà máy Mammoth vào tháng 6/2022 và cho biết đây là nhà máy lớn nhất thế giới. Nhà máy được thiết kế mô-đun với không gian chứa 72 "hộp thu gom" – bộ phận chân không của máy thu giữ carbon từ không khí – có thể xếp chồng lên nhau và di chuyển xung quanh dễ dàng.
Theo Climeworks, nhà máy Mammoth sẽ có thể hút 36.000 tấn carbon dioxide từ khí quyển mỗi năm với công suất tối đa. Điều đó tương đương với việc loại bỏ khoảng 7.800 ô tô chạy bằng xăng khỏi đường trong một năm.
Công ty Climeworks không đưa ra chi phí chính xác cho mỗi tấn carbon được loại bỏ, nhưng cho biết chi phí này gần 1.000 USD/tấn thay vì 100 USD/tấn – mức chi phí được nhiều người coi là ngưỡng quan trọng để kỳ vọng công nghệ mang lại tính khả thi.
Ông Jan Wurzbacher, đồng sáng lập và đồng giám đốc điều hành của Climeworks nhấn mạnh khi công ty tăng quy mô nhà máy và giảm chi phí, mục tiêu là đạt mức 300 đến 350 USD/tấn vào năm 2030 trước khi đạt 100 USD/tấn vào khoảng năm 2050.
Ông Stuart Haszeldine, Giáo sư về thu hồi và lưu trữ carbon tại Đại học Edinburgh cũng cho rằng nhà máy mới là "một bước quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu". Trong tương lai, nhà máy sẽ tăng kích thước của thiết bị để thu giữ carbon dioxide.
Tuy nhiên, ông cảnh báo, đó vẫn chỉ là một phần rất nhỏ so với những gì cần thiết.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, tất cả các thiết bị loại bỏ carbon trên thế giới chỉ có khả năng loại bỏ khoảng 0,01 triệu tấn carbon mỗi năm, thấp hơn nhiều so với mục tiêu về khí hậu toàn cầu.
Triển vọng của công nghệ này đã thúc đẩy các doanh nghiệp dầu mỏ lâu đời như Occidental Petroleum (Mỹ) phát triển các chiến lược thu giữ carbon trực tiếp từ khí quyển của riêng họ.
Theo công ty dầu mỏ Occidental, hiện đã có nhiều nhà máy DAC lớn hơn đang được xây dựng. Ví dụ, Stratos, hiện đang được xây dựng ở bang Texas (Mỹ), được thiết kế để loại bỏ 500.000 tấn carbon mỗi năm
Với Climeworks, công ty không liên kết với các công ty nhiên liệu hóa thạch, công nghệ này có tiềm năng rất lớn và nói rằng sẽ có tham vọng lớn.
Các công ty công nghệ Microsoft, Stripe và Shopify đã đồng ý trả trước cho Climeworks để mua tín chỉ carbon chất lượng của Climeworks nhằm bù đắp cho lượng khí thải carbon trong tương lai của họ như một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm khởi động ngành công nghiệp khử carbon non trẻ.
Ông Jan Wurzbacher, đồng sáng lập và đồng giám đốc điều hành của công ty nhận định nhà máy Mammoth chỉ là giai đoạn đầu tiên trong kế hoạch của công ty Climeworks nhằm mở rộng quy mô loại bỏ carbon lên tới 1 triệu tấn mỗi năm vào năm 2030 và 1 tỷ tấn vào năm 2050.
Các kế hoạch tiếp theo bao gồm những nhà máy DAC tiềm năng ở Kenya và Mỹ./.
