Nhật Bản phóng thành công tàu thám hiểm Mặt Trăng

Trước đó, vụ phóng đã nhiều lần trì hoãn do thời tiết xấu, được thực hiện bằng tên lửa H-IIA mang theo tàu đổ bộ Thông minh thăm dò Mặt Trăng (SLIM) và Vệ tinh quang phổ và hình ảnh Tia X (XRISM) từ Trung tâm Vũ trụ Tanegashima.

Vụ phóng này có sự phối hợp giữa Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) và NASA cùng với sự tham gia đáng kể từ Cơ quan Vũ trụ Châu Âu và Cơ quan Vũ trụ Canada.

JAXA đặt mục tiêu đưa SLIM hạ cánh trong vòng 100m so với vị trí chỉ định bằng cách dựa vào công nghệ hạ cánh có độ chính xác cao.

Nghiên cứu các vụ nổ siêu tân tinh

Sau khi hạ cánh, XRISM sẽ cung cấp các quan sát quang phổ tia X có độ phân giải cao về dòng khí plasma nóng thổi qua vũ trụ, từ đó giúp các nhà khoa học nghiên cứu các dòng khối lượng và năng lượng cũng như thành phần và sự tiến hóa của các thiên thể.

"Một số điều chúng tôi hy vọng có thể nghiên cứu với XRISM bao gồm kết quả của các vụ nổ siêu tân tinh (là một sự kiện vũ trụ, xảy ra khi một ngôi sao kết thúc vòng đời do năng lượng trong lõi cạn kiệt). Tất nhiên, chúng tôi cũng nhìn thấy những hiện tượng bất ngờ khác mà XRISM phát hiện được khi quan sát vũ trụ", ông Richard Kelley, nhà nghiên cứu chính của XRISM tại Trung tâm Không gian Goddard của NASA ở Greenbelt, Maryland cho biết trong một tuyên bố.

So với các bước sóng ánh sáng khác, tia X ngắn đến mức chúng có thể đi qua các gương hình đĩa để thu thập ánh sáng. Do đó, XRISM có các gương cong riêng lẻ được thiết kế tốt hơn để phát hiện tia X. Vệ tinh này sẽ cần phải hiệu chỉnh trong vài tháng sau khi đáp đến quỹ đạo. Nhiệm vụ này được lên lịch trình hoạt động trong ba năm.

Theo NASA, vệ tinh này có thể phát hiện các tia X có năng lượng từ 400 đến 12.000 electron volt, vượt xa năng lượng của ánh sáng thông thường ở mức 2 đến 3 electron volt. Phạm vi phát hiện này sẽ cho phép nghiên cứu các cực trị vũ trụ trên khắp vũ trụ.

Vệ tinh được phóng lên cũng mang theo hai thiết bị gọi là Resolve và Xtend. Resolve theo dõi những thay đổi nhiệt độ nhỏ giúp xác định nguồn, thành phần, chuyển động và trạng thái vật lý của tia X. Resolve có thể hoạt động ở nhiệt độ âm 459,58 độ F (âm 273,10 độ C) nhờ một thùng chứa heli lỏng có kích thước bằng tủ lạnh.

Công cụ này sẽ giúp các nhà thiên văn khám phá những bí ẩn vũ trụ như các chi tiết hóa học của khí nóng phát sáng bên trong các cụm thiên hà.

"Công cụ Resolve của XRISM sẽ cho phép chúng tôi nghiên cứu cấu tạo các nguồn tia X vũ trụ ở một mức độ chưa từng có trước đây. Chúng tôi dự đoán sẽ có nhiều hiểu biết mới về những vật thể nóng nhất trong vũ trụ, bao gồm các siêu tân tinh phát nổ, lỗ đen và các cụm thiên hà", ông Kelly nhấn mạnh.

Chuyên gia Brian Williams, nhà khoa học dự án XRISM của NASA tại Goddard cho biết quang phổ mà XRISM thu thập sẽ là quang phổ chi tiết nhất mà chúng tôi từng thấy đối với một số hiện tượng đã được quan sát.

Sứ mệnh lần này sẽ cung cấp cho con người những hiểu biết sâu sắc về một số nơi khó nghiên cứu nhất, như cấu trúc bên trong của các sao và các dòng hạt có tốc độ gần bằng ánh sáng do được cung cấp năng lượng từ các lỗ đen trong thiên hà.

SLIM dự kiến đi vào quỹ đạo quanh Mặt Trăng khoảng 3 đến 4 tháng

Theo kế hoạch, SLIM sẽ đi vào quỹ đạo quanh Mặt Trăng khoảng 3 đến 4 tháng kể từ thời điểm rời bệ phóng và có khả năng đáp xuống bề mặt Mặt Trăng sau 4 đến 6 tháng.

Không giống như các sứ mệnh đổ bộ gần đây nhằm vào cực nam của Mặt Trăng, SLIM đang nhắm mục tiêu vào một địa điểm gần một miệng hố va chạm nhỏ trên Mặt Trăng có tên là Shioli. Hạ cánh tại đây, SLIM muốn thăm dò thành phần địa chất để giúp các nhà khoa học khám phá nguồn gốc của Mặt Trăng. Địa điểm hạ cánh gần nơi tàu Apollo 11 hạ cánh vào năm 1969.

Đầu dò của SLIM có công nghệ điều hướng dựa trên tầm nhìn. Việc hạ cánh chính xác lên Mặt Trăng là mục tiêu chính của JAXA và các cơ quan vũ trụ khác.

SLIM có thiết kế gọn nhẹ, có thể thuận lợi để lên kế hoạch cho các sứ mệnh thường xuyên hơn và khám phá xung quanh các hành tinh khác như Sao Hỏa. JAXA cho rằng nếu SLIM thành công, nhiệm vụ sẽ chuyển từ "hạ cánh ở nơi chúng ta có thể thành hạ cánh ở nơi chúng ta muốn"./.