'Nóng ruột' về hạt nhân Iran: Qatar, EU hành động

Tiểu vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al-Thani đã có cuộc gặp với Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei và Tổng thống nước này Ebrahim Raisi tại Tehran với tư cách là phái viên của EU.

Sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Qatar

Các cuộc gặp trên diễn ra trong bối cảnh một nguồn tin ngoại giao Pháp gần đây đã bày tỏ sự bi quan về triển vọng khôi phục quá trình đàm phán hạt nhân với Iran. Tiến trình đối thoại giữa các cường quốc thế giới có liên quan và Iran về việc khôi phục thỏa thuận mang tính bước ngoặt từ năm 2015 đã bị tạm dừng kể từ tháng 3 năm nay.

Thỏa thuận hạt nhân năm 2015 (tên gọi đầy đủ là Kế hoạch hành động toàn diện chung JCPOA) đã được kí giữa Tehran và nhóm P5+ 1 (gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Đức) đã cho phép Iran được giảm nhẹ các lệnh trừng phạt để đổi lấy việc nước này hạn chế chương trình hạt nhân và không phát triển vũ khí hạt nhân.

Tuy nhiên, vào năm 2018, chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã đơn phương rút Mỹ khỏi thỏa thuận này và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran. Động thái của Mỹ đã dấy lên sự chỉ trích mạnh mẽ từ phía Iran và khiến Tehran bắt đầu rút lại các cam kết của mình.

Qatar, một đồng minh thân cận của Mỹ, đã thêm tranh chấp hạt nhân Iran vào danh sách các điểm nóng ngoại giao nước này có thể đóng vai trò hòa giải trong hậu trường.

"Về các cuộc đàm phán đang diễn ra ở Vienna, Qatar luôn nhìn nhận chúng một cách tích cực", Sheikh Tamim nói trong cuộc họp báo với ông Raisi và nói thêm rằng "giải pháp duy nhất cho bất kỳ bất đồng nào là thông qua các biện pháp hòa bình và đối thoại."

Tiểu vương Qatar cho biết: "Chúng tôi luôn sẵn lòng, thúc đẩy tất cả các bên tiến tới" một thỏa thuận công bằng cho tất cả". Ông Raisi không nêu vấn đề hạt nhân trong cuộc họp báo, nhưng ông cảnh báo về sự can thiệp của nước ngoài.

Sheikh Tamim bin Hamad Al-Thani nói: "Bất kỳ sự can thiệp nào của phương Tây và nước ngoài vào khu vực này không những không thể đảm bảo an ninh mà còn có hại cho tình hình an ninh khu vực".

Nhà lãnh đạo tối cao Iran Khamenei cũng nói với Sheikh Tamim rằng các vấn đề khác trong khu vực, chẳng hạn như xung đột ở Syria và Yemen, cũng có thể được giải quyết thông qua đối thoại khu vực mà không cần "sự can thiệp của nước ngoài", văn phòng của nhà lãnh đạo Iran cho biết trong một tuyên bố.

Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei nhấn mạnh thêm: "Các cuộc đàm phán không nên xuất phát từ thế yếu, trong khi bên kia, chủ yếu là Mỹ và các nước khác, lại dựa vào sức mạnh quân sự và tài chính".

Các vấn đề còn gây tranh cãi

Hãng thông tấn nhà nước IRNA đưa tin, chuyến thăm kéo dài một ngày của Tiểu vương Qatar đến Iran diễn ra trong bối cảnh đặc phái viên đàm phán hạt nhân của Liên minh châu Âu Enrique Mora đang tiếp tục thảo luận với ông Bagheri ở Tehran.

Một phát ngôn viên của EU cho biết Mora đang tìm cách cứu vãn thỏa thuận hạt nhân JCPOA. Phát ngôn viên Peter Stano nói: "Đó không chỉ là vai trò mà đặc phái viên cũng quan tâm tới việc làm mọi thứ có thể để cứu thỏa thuận này". Ông Mora "chính xác đang ở Tehran để thúc đẩy các cuộc đàm phán này tiến về phía trước, để tất cả có thể quay trở lại Vienna và hoàn tất đàm phán theo cách tích cực", phát ngôn viên của EU nói thêm.

Chuyến thăm của ông Mora trùng hợp với thời điểm một nguồn tin ngoại giao Pháp đưa ra đánh giá bi quan về vấn đề này, cho rằng các cuộc đàm phán "đang đi vào bế tắc".

Trong số những điểm bất đồng chính trong tiến trình đối thoại là việc Tehran yêu cầu Mỹ đưa Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran khỏi danh sách các nhóm khủng bố.

Nguồn tin từ Pháp cho biết, một thỏa thuận đã được sẵn sàng từ tháng 3 nhưng đã "trượt dài" vì tranh chấp này.

Còn hãng tin Iran IRNA cho biết "việc mở khóa cho nhiều tài sản của Iran, hợp tác tổ chức World Cup 2022, theo đuổi trao đổi tù nhân và hợp tác trong lĩnh vực năng lượng" cũng nằm trong chương trình nghị sự của Tiểu vương Qatar và lãnh đạo nước này.

Không giống như một số nước láng giềng Ả Rập vùng Vịnh, Qatar vẫn duy trì quan hệ chặt chẽ với Iran và hai nước đang chia sẻ mỏ khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới.