Phát triển kinh tế tập thể phải xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của người dân

Để nông dân thoát nghèo và làm giàu

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, sau 15 năm triển khai thực hiện Nghị quyết nói trên, khu vực hợp tác xã đang phục hồi và phát triển khá ổn định. Số lượng tăng đều qua từng năm và trải rộng trên các vùng, miền; với chất lượng được nâng lên một bước. Quy mô, vốn và lĩnh vực hoạt động được mở rộng, góp phần tạo việc làm, thu nhập cho người lao động; từ đó bảo đảm an sinh xã hội.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị - Ảnh VGP/Quang Hiếu

Đặc biệt, thời gian gần đây, một số hợp tác xã đã chủ động theo đuổi mục tiêu sản xuất theo chuỗi giá trị gia tăng, hướng tới phát triển bền vững. Đến nay có 1.200 hợp tác xã tổ chức sản xuất gắn với chuỗi giá trị, áp dụng công nghệ cao. "Một trong những thế mạnh lớn nhất của Việt Nam là nông nghiệp và muốn khai thác được hết thế mạnh này cùng với xây dựng các chuỗi giá trị cho nông sản và đưa nông sản Việt Nam tham gia được vào chuỗi giá trị toàn cầu thì không có mô hình nào thích hợp hơn hợp tác xã. Và chỉ có tham gia hợp tác xã thì nông dân Việt Nam mới tự vươn lên, không chỉ thoát nghèo mà còn có thể làm giàu." Bộ trưởng Bộ Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Tham luận tại hội nghị, đại diện Liên hiệp HTX TP Hồ Chí Minh (Saigon Co.op) cho biết, trong hơn 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, quy mô và hiệu quả của Saigon Co.op hiện nay đã co hơn gần 30 lần so với mức tăng trưởng doanh số bình quân trên 25%/năm, đạt hơn 32.000 tỷ đồng, nắm giữ khoảng 40% thị phần bán lẻ tạp hóa hiện đại; lợi nhuận cũng tăng trưởng khoảng 15%/năm. Nộp ngân sách trên 200 tỷ đồng/năm; đồng thời giải quyết việc làm cho hơn 16.000 người lao động trên cả nước… đại diện Saigon Co.op cho rằng, để có được kết quả này là do sự định hướng đúng đắn của Đảng và Nhà nước, sự ủng hộ, tạo điều kiện của chính quyền các cấp là nhân tố quan trọng hàng đầu xuyên suốt trong quá trình hình thành và phát triển của Saigon Co.op nói riêng và các tổ chức hợp tác xã nói riêng.

Quang cảnh hội nghị

Chia sẻ về kinh nghiệm phát triển HTX tại Hà Lan, ông Harm Haverkort, đại diện Agriterra tại Việt Nam cho biết, Hà Lan hiện có 2.500 HTX với 30 triệu thành viên, đóng góp 18% GDP. Ông Harm Haverkort cũng chia sẻ, ở Hà Lan, HTX tăng vốn chủ yếu thông qua tích lũy từ lợi nhuận chứ không phải từ vốn góp của thành viên. Các HTX phấn đấu đạt được lợi nhuận, coi đó một phương tiện để đảm bảo sự liên tục và phát triển bền vững lâu dài. Và lợi ích của thành viên tài chính là kết nối kinh doanh giữa HTX và thành viên, không liên quan đến vốn cổ phần…

Tập trung hỗ trợ kinh tế tập thể

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, kinh tế tập thể, HTX có sự phát triển khá mạnh về cả lượng và chất, hỗ trợ cho gần 6 triệu hộ thành viên, trong đó chủ yếu là các hộ nông dân sản xuất, kinh doanh, tạo ra số lượng lớn việc làm, xây dựng các liên kết phát triển mới trong nông nghiệp, cùng với các loại hình doanh nghiệp tạo ra một diện mạo nông thôn mới, phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn, giảm nghèo bền vững, ổn định xã hội.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trao Huân chương Lao động hạng Ba cho các HTX tiêu biểu của cả nước. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Số lượng HTX tăng theo từng năm, phát triển khá đồng đều trên khắp các vùng miền; đã xuất hiện nhiều mô hình mới. Tính đến hết năm 2018, toàn quốc có 22.861 HTX (gần 14.000 HTX nông nghiệp, 9.005 HTX phi nông nghiệp), trong đó khoảng 57% tổng số HTX hoạt động hiệu quả.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thủ tướng cho rằng, cần thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế, yếu kém để cùng nhau khắc phục.

Theo đó, so với các khu vực kinh tế khác, tốc độ tăng trưởng của khu vực HTX còn chậm, thiếu ổn định, chưa phát huy được tiềm năng của kinh tế tập thể. Đóng góp của khu vực HTX vào GDP của cả nước còn khiêm tốn và đang có xu hướng giảm.

Mô hình HTX kiểu mới thành công số lượng chưa lớn, quy mô HTX còn nhỏ, tính liên kết còn hạn chế, năng lực cạnh tranh thấp. Phương thức sản xuất nhỏ lẻ, người dân còn chưa mặn mà, một bộ phận chưa thật tin tưởng, cuốn hút bởi mô hình HTX kiểu mới.

Thủ tướng cũng chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến thức tế trên, như thể chế pháp luật để bảo đảm sự công khai, minh bạch, bảo vệ quyền lợi của thành viên trong HTX, tổ hợp tác chưa được tốt, dẫn đến tư tưởng hoài nghi sự minh bạch của chính sách, về hoạt động, về sự an toàn trong môi trường kinh doanh.

Đặc biệt, Thủ tướng cho rằng, cấp ủy, chính quyền, nhất là người đứng đầu, ở nhiều cơ quan, địa phương chưa thật sự quan tâm đúng mức đến hoạt động của HTX, chưa thấy hết được vai trò của kinh tế tập thể mà nòng cốt là HTX trong phát triển kinh tế, ổn định xã hội...

Về phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh, trước hết cần phải xác định rằng, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của kinh tế tập thể mà nòng cốt là HTX là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị. Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển thông qua việc tạo khung pháp luật, ban hành các chính sách hỗ trợ, bảo đảm thực hiện tốt các mục tiêu kinh tế, chính trị và xã hội.

Phát triển kinh tế tập thể - HTX phải xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của người dân, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của từng địa phương và của cả nước. Cần đặc biệt đề cao nguyên tắc tự nguyện, dân chủ, công khai, minh bạch.

Tiếp tục hoàn thiện thể chế phát triển HTX, tổ hợp tác. Liên kết, hợp tác phát triển với các lực lượng kinh tế khác, nhất là với các doanh nghiệp, coi đây là phương thức hiệu quả nhất để nâng cao năng lực công nghệ và giải quyết các vấn đề thị trường cho nông nghiệp, nông dân trong giai đoạn phát triển tới.

Cần vận dụng và triển khai linh hoạt theo phương châm "3 đồng hành, 5 hỗ trợ" để tạo môi trường thuận lợi, bảo đảm tiếp cận nguồn lực, cơ hội kinh doanh, xây dựng thương hiệu, đào tạo nguồn nhân lực.

Cần khai thác những lợi thế, tiềm năng của mô hình HTX, để tạo ra sự thay đổi sâu sắc, căn bản về phương thức sản xuất trong nông nghiệp và đời sống nông thôn. Dẫn dắt sự phát triển phong trào HTX theo phương châm ngắn gọn là "Khuyến khích, Hỗ trợ, Học hỏi và Truyền bá". Cuối cùng, Thủ tướng yêu cầu cần triển khai ngay kế hoạch hành động để khuyến khích các mô hình kinh tế hợp tác hiệu quả. "Từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ, phát biểu tại Đại hội Liên minh HTX, tôi đã đề nghị các đồng chí nghiên cứu và đề xuất với Chính phủ một kế hoạch hành động để khuyến khích các mô hình kinh tế hợp tác hiệu quả. Việc này không thể tiếp tục chậm trễ", Thủ tướng nhấn mạnh./.