(Toquoc)-Trong tình hình kinh tế thế giới không sáng sủa, nước Nga sẽ dựa vào đâu và tiềm lực nào? Chính quyền Putin-II cần triển khai tốt quan hệ kinh tế với phương Tây và phương Đông để phục vụ mục tiêu hiện đại hóa nước Nga.
(Toquoc)-Chính quyền Putin-II cần triển khai tốt quan hệ kinh tế với phương Tây và phương Đông để phục vụ mục tiêu hiện đại hóa nước Nga.
Trong quá trình vận động tranh cử tổng thống Nga, ông Putin đã đề xuất một loạt chủ trương về phát triển kinh tế, cải thiện dân sinh, tăng trưởng GDP đạt trung bình 6-7% trong các năm tới, đưa thu nhập GDP tính theo đầu người lên 3.500 USD trong 8 năm tới, so với 1.000 USD hiện nay.
Tuy nhiên, trong tình hình kinh tế thế giới không sáng sủa, nước Nga sẽ dựa vào đâu và tiềm lực nào để thực hiện nhiệm vụ hiện đại hoá đất nước – một nhiệm vụ trọng tâm trong nhiệm kỳ 6 năm tới? Dmitry Medvedev từng phát biểu năm 2009 là “nước Nga phụ thuộc một cách đáng xấu hổ vào việc khai thác nguyên nhiên liệu và nếu không hiện đại hóa được cơ sở hạ tầng thì nước Nga sẽ không có tương lai”.
Thúc đẩy quan hệ với phương Tây như thế nào?
Xử lý mối quan hệ với phương Tây vẫn là “trọng điểm của trọng điểm” trong nền ngoại giao của chính phủ mới của Nga. Những năm gần đây quan hệ giữa Nga và phương Tây mới chỉ chặn đứng được đà trượt dốc, những vấn đề cũ vẫn chưa được giải quyết thực chất. Cùng với việc Nga tích cực tham gia vào các vấn đề nóng quốc tế một cách tự tin, chính sách và hành động nhằm xác lập vị thế nước lớn, tranh thủ giành được quyền lợi tối đa của Nga cũng có thể sẽ xảy ra các bất đồng mới với phương Tây. Trong khi, nước Nga cần vốn, công nghệ và thị trường cho công cuộc hiện đại hóa.
Vladimir Putin - tổng thống đắc cử Nga: Nga sẽ đẩy mạnh chính sách hướng Đông trong khi cài đặt lại quan hệ hướng Tây
Phải đợi một tuần, do “trục trặc kỹ thuật”, Tổng thống Mỹ Obama mới gọi điện chúc mừng ông Putin chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Nga. Trong cuộc điện đàm từ chuyên cơ Không lực Một trên đường đến bang Virginia, Tổng thống Obama cho rằng mối quan hệ mới với Moscow có thể sẽ là một sự thử thách đối với việc phục hồi quan hệ Nga-Mỹ. Hai nhà lãnh đạo cũng khái quát các lĩnh vực hợp tác trong tương lai, trong đó có thúc đẩy quan hệ thương mại và đầu tư, tiếp tục thảo luận về các lĩnh vực còn bất đồng, trong đó có vấn đề Syria và phòng thủ tên lửa vốn đang phủ bóng đen lên quan hệ giữa Nga với phương Tây.
Theo một nguồn tin, từ năm ngoái, ông Putin đã được nước chủ nhà Mỹ mời dự hội nghị thượng đỉnh nhóm G-8, và sau đó sẽ dự hội nghị thượng đỉnh Nga - NATO. Tuy nhiên, Moscow trả lời rằng Tổng thống Nga sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh với NATO chỉ trong trường hợp đạt được tiến bộ trong các cuộc đàm phán về phòng thủ tên lửa. Với tính toán rằng, thỏa thuận về phòng thủ tên lửa khó có thể đạt được cho đến trước tháng Năm, để tránh xảy ra tình huống khó xử là ông Putin sẽ rời khỏi Chicago ngay sau hội nghị thượng đỉnh G-8, phía Mỹ quyết định tách địa điểm hội nghị thượng đỉnh NATO ở Chicago và chuyển hội nghị thượng đỉnh G-8 về Trại David - nơi nghỉ của các tổng thống Mỹ, nhằm cải thiện quan hệ với Tổng thống Putin, đăng quang vào ngày 7/5.
Truyền thông Nga dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Sergei Ryabkov nhấn mạnh Nga sẽ duy trì chính sách đối ngoại tích cực với Mỹ dưới thời tổng thống mới.
Dưới thời Tổng thống đương nhiệm Dmitry Medvedev, nhiều biện pháp "hữu ích, phù hợp và quan trọng" đã được vận dụng vào các mối quan hệ Nga - Mỹ, “cũng phải sử dụng đường lối này làm nền tảng cho bước đi tiếp theo". Hy vọng năm 2012 sẽ thể hiện "xu hướng sắp tới" trong quan hệ song phương với Mỹ.
“Hướng Đông” nói thì dễ làm thì khó
Nhiều khu vực đều đang hướng về châu Á-Thái Bình Dương – đầu tàu tăng trưởng của kinh tế thế giới. Nước Nga cũng không là ngoại lệ. Từ năm 2010, Tổng thống Medvedev đã nhấn mạnh ngoại giao kinh tế Nga phải đặt trọng tâm vào châu Á-Thái Bình Dương, nơi Nga có tuyến bờ biển Thái Bình Dương dài hơn 25.000 km. Mặc dù vậy sự hiện diện kinh tế của Nga ở châu Á-Thái Bình Dương mới chiếm gần 1% tổng thương mại của khu vực.
Để thực hiện quan hệ hiệu quả và năng động hơn với “hướng Đông”, người Nga cần vượt ra khỏi thiên hướng và quan niệm “hướng Tây” diễn ra trong suốt chiều dài lịch sử chính sách đối ngoại của Nga.
Viễn Đông nước Nga và Vladivostok - đầu cầu của nước Nga ra châu Á-Thái Bình Dương, chuẩn bị đăng cai APEC-2012
Trong 10 năm 1998-2008, kim ngạch thương mại giữa Nga với các nước Đông Bắc Á tăng 10,5 lần, từ 9,11 tỷ USD lên đến 104,51 tỷ USD. Trong đó, với Trung Quốc tăng 11,9 lần, với Nhật Bản tăng 8,6 lần, với Hàn Quốc tăng 11 lần, trong khi tổng kim ngạch thương mại đối ngoại của Nga chỉ tăng 4,7 lần. Kim ngạch thương mại giữa Nga với một số nước ASEAN cũng tăng nhnh chóng: với Việt Nam từ 276 triệu USD lên 1,429 tỷ USD (5,2 lần); với Singapore từ 181 triệu USD lên đến 1,645 tỷ USD (8,1 lần); với Thái Lan từ 94 triệu USD lên 2,707 tỷ USD (27,8 lần).
Động lực mạnh mẽ của “hướng Đông” vẫn là với Trung Quốc. Về kinh tế, thể hiện trong những lĩnh vực như năng lượng, công nghệ cao, thương mại và đầu tư song phương. Trung Quốc tiếp tục trở thành đối tác thương mại số một của Nga trong năm thứ hai. Đối với vị tổng thống Nga mới đắc cử, thường được xem là “thân Trung”, việc duy trì các mối quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc có vị trí chiến lược trong chính sách ngoại giao của ông Putin.
Nhưng thách thức chủ yếu đối với chính quyền Putin-II là làm sao cho chính sách “hương Đông” không chỉ là chính sách Trung Quốc. Thủ tướng Nga kiêm ứng cử viên tổng thống Vladimir Putin tuyên bố Nga muốn giải quyết dứt điểm vấn đề liên quan đến chủ quyền quần đảo Nam Kuril với Nhật Bản.
Đó cần là đột phá của chính sách “hướng Đông” mới. Cả hai bên đều cần vượt lên chủ nghĩa dân tộc thì mới giải quyết được vấn đề phủ bóng đen lên quan hệ giữa Nga với Nhật Bản- một nước công nghiệp phát triển nhất châu Á. Một nước lớn nếu chỉ khuyên nước nhỏ hoặc vừa “lấy đại cục làm trọng” mà không nêu gương làm trước thì chẳng bao giờ thực hiện thành công chính sách láng giềng.
Nga đã bỏ ra 20 tỷ hiện đại hóa Vladivostok – thành phố đăng cai APEC vào tháng 10/2012, trong đó 6,2 tỷ USD để xây dựng các công trình phục vụ cho hội nghị. Ông Putin từng xác định “việc tham gia tích cực, đa tầng nấc vào các hoạt động của APEC, đã trở thành phương hướng rất quan trọng trong ngoại giao tuyến phía Đông của Nga ngày nay”. Trong “Thông điệp Liên bang” năm 2010, Tổng thống Medvedev nhấn mạnh, Nga “cần phải lợi dụng đầy đủ tiềm lực của APEC cũng như các diễn đàn khác mà Nga tham gia trước đây không lâu và vừa mới tổ chức.” Nga cũng nỗ lực hết mình để tham gia Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS) trong năm 2011, trở thành thành viên chính thức của hội nghị này. Nga cũng cùng với ASEAN tổ chức Hội nghị “10+1” và ủng hộ vai trò nòng cốt của ASEAN tại EAS và ARF. Tháng 7/2004, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký pháp luật liên bang về việc Nga gia nhập “ Hiệp ước thân thiện và hợp tác Đông Nam Á” (TAC).
Nga dường như đang quyết tâm thay đổi thực tế hiện nay Nga vẫn là một trong số rất ít nền kinh tế ở châu Á-Thái Bình Dương chưa có bất cứ hiệp định thương mại tự do (FTA) nào với các nước trong khu vực. Việc Nga tham gia WTO sẽ giúp thúc đẩy chương trình thương mại ở khu vực. Tích cực hội nhập kinh tế vào khu vực châu Á-Thái Bình Dương cũng có thể được coi như một lựa chọn để tăng đòn bẩy cho Nga trong quan hệ với Liên minh châu Âu và Mỹ. Không loại trừ sắp tới Nga sẽ trở thành thành viên của Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) - một tổ chức thương mại đẳng cấp cao thế kỷ 21.
Trong một thế giới đa dạng hóa quan hệ chính trị, an ninh và hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng, châu Á-Thái Bình Dương đang chờ đón con đại bàng hai đầu Nga sải cánh đúng với sức mạnh của nó. Được vậy, nước Nga sẽ đóng góp vai trò tích cực vào hòa bình, ổn định và phát triển tại khu vực rộng lớn này của thế giới./.
