(Tổ Quốc) - CNN đưa tin, chuyên gia hàng đầu về Ukraine của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ (NSC) Trung tá Andrew Vindman sẽ có buổi điều trần trước Hạ viện vào thứ ba (29/10).
Dự kiến, ông Vindman sẽ nói, ông cảm thấy một cuộc điều tra nhằm vào cựu Phó Tổng thống Joe Biden và công ty khí đốt Ukraine có quan hệ với con trai của ông Biden – sẽ phá hoại an ninh quốc gia của Mỹ. Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần thúc ép người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensy tiến hành điều tra trong cuộc điện đàm ngày 25/7.
Trong bản phát biểu mở đầu của ông Vindman mà CNN có được nêu rõ: "Tôi lo lắng về cuộc gọi. Tôi không nghĩ việc yêu cầu một chính phủ nước ngoài điều tra một công dân Mỹ, là phù hợp và tôi e ngại về những dấu hiệu liên quan tới sự hỗ trợ của chính phủ Mỹ dành cho Ukraine". Chuyên gia về Ukraine cũng khẳng định: "Tôi nhận thấy nếu Ukraine tiến hành điều tra nhà Biden và công ty Burisma, gần như chắc chắn đó sẽ được hiểu là một vở kịch chính trị; và không nghi ngờ gì, nó sẽ khiến Ukraine mất đi sự ủng hộ của hai đảng [Mỹ] mà họ vẫn đang cố duy trì tới nay".
Scandal liên quan tới cuộc điện đàm giữa TT Trump và đồng cấp Zelensky vẫn chưa có dấu hiệu kết thúc (ảnh: getty)
Cuộc điện đàm giữa hai Tổng thống Trump và Zelensky là tâm điểm của cuộc điều tra luận tội do phe Dân chủ Hạ viện Mỹ khởi xướng; sau khi nhận được lời tố cáo rằng, ông Trump đã sử dụng can thiệp nước ngoài để "đào xới" thông tin về một đối thủ chính trị trong khi Nhà Trắng giúp ông che giấu hành động đó. Trung tá Vindman là người đầu tiên liên quan trực tiếp tới cuộc gọi, tiến hành điều trần trước các nhà điều tra Hạ viện.
Theo kế hoạch, khi nhắc tới việc đã chia sẻ các lo ngại của mình về cuộc gọi với các quan chức của NSC, ông Vindman sẽ nói: "Tôi là một người yêu nước, nghĩa vụ và danh dự của tôi là thúc đẩy, bảo vệ quốc gia của mình không màng tới đảng phái hay đường lối chính trị".
"Điều này sẽ phá hủy nền an ninh Mỹ. Sau cuộc gọi, một lần nữa tôi đã thông báo về những nhận định của mình lên cấp chỉ đạo của NSC", ông Vindman cho hay.
Bên cạnh nội dung cuộc điện đàm, gần như chắc chắn ông Vindman sẽ phải trả lời các câu hỏi liên quan tới việc giới chức Nhà Trắng đã cố gắng giải quyết hậu quả sau đó như thế nào.
Theo CNN, những lùm xùm diễn ra sau cuộc gọi đã khiến nhiều chuyên gia an ninh quốc gia phải "nhíu mày" ngay cả khi Tổng thống Trump khẳng định, cách ông hành xử không có gì sai trái. Và nó cũng cho thấy một nỗ lực "chưa thành công" của nhóm luật sư đại diện cho chính quyền nhằm xử lý scandal phát sinh.
Ông Vindman là một trong năm quan chức của chính quyền Trump được lựa chọn vào một phái đoàn Mỹ do Bộ trưởng Năng lượng Rick Perry dẫn đầu, tham gia lễ nhậm chức của Tổng thống Zelensky hồi tháng Năm. Cũng trong phái đoàn còn có Gordon Sondland (Đại sứ Mỹ tại EU) và Kurt Volker (lúc đó là đặc phái viên đặc biệt của Tổng thống Trump về Ukraine).
Lời tố giác tới Hạ viện bao gồm cả cáo buộc rằng, Tổng thống Trump từng yêu cầu "Phó Tổng thống Mike Pence hủy bỏ chuyến công du đã lên kế hoạch" bởi vì ông muốn xem "Zelensky 'lựa chọn hành xử' như thế nào".
Cả Sondland và Volker đều đã điều trần trước các ủy ban Hạ viện. Còn Bộ trưởng Perry cũng cam kết sẽ phối hợp trong quá trình điều tra nhằm làm sáng tỏ các lời buộc tội trên.
Ông Volker hiện đã từ chức còn ông Perry dự kiến sẽ rời bỏ chức vụ vào tháng 12 sắp tới.
Những câu hỏi về nội dung điện đàm Trump-Zelensky
Theo CNN, phe Dân chủ Hạ viện chắc chắn sẽ quan tâm đến những gì Vindman biết về cách bản ghi chép nội dung cuộc gọi Trump-Zelensky được lưu giữ. Cụ thể, theo tố cáo, biên bản được giữ một cách không phù hợp trong một hệ thống an ninh cao hơn là hệ thống thông thường dành cho các cuộc điện đàm Tổng thống.
Ngay khi Tổng thống Trump kết thúc cuộc gọi, những gì ông nói dường như đã bắt đầu được lan truyền trong NSC, đặc biệt là yêu cầu Tổng thống Zelensky điều tra hai bố con Biden.
Ban đầu, quá trình ghi chép và lưu trữ cuộc gọi được thực hiện theo đúng với những thủ tục tiêu chuẩn của các cuộc điện đàm giữa tổng thống với lãnh đạo nước ngoài: biên bản ghi chép nội dung thô được thông báo tới một nhóm nhỏ nhân viên, bao gồm cố vấn an ninh quốc gia, phó cố vấn an ninh quốc gia, các thành viên của ban thư ký điều hành và luật sư.
Từ đó, một lãnh đạo của NSC phụ trách về Ukraine – chính là ông Vindman, chịu trách nhiệm xem xét lại tính chính xác của biên bản trước khi trình lên cố vấn an ninh quốc gia lúc đó là ông John Bolton và phó Charles Kupperman. Vào thời điểm này, biên bản sẽ được phân loại là "tiếp cận giới hạn" và được chia sẻ theo thể thức cơ bản "cần xem để biết".
Tuy nhiên, chỉ trong vài ngày, một luật sư của NSC – được John Eisenberg (cố vấn pháp luật của NSC) đã yêu cầu nhân viên hội đồng chuyển biên bản vào hệ thống mã hóa mật, ngay cả khi trong điện đàm không có nội dung mật được thảo luận.
Một cựu nhân viên trong ngành nói với CNN, có thể ông Eisenberg đã yêu cầu đưa biên bản vào hệ thống mã hóa sau khi nói chuyện với một luật sư hàng đầu của CIA, nhằm "bảo vệ" hồ sơ vì đây có thể là một vấn đề liên quan tới pháp lí. Tuy nhiên, một số người khác cho rằng, động thái trên diễn ra sau khi giới chức nhận thấy các quan ngại nội bộ và muốn hạn chế người khác đọc được văn kiện này.
