Sức lan tỏa của Thổ, Iraq và Syria trong xung đột với người Kurd tại Trung Đông

Căng thẳng Mỹ Thổ

Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ liên tục căng thẳng trong thời gian gần đây khi Ankara mở rộng cuộc chiến chống lại lực lượng người Kurd hoạt động tại Syria. Thổ Nhĩ Kỳ cũng vừa mở cuộc không kích nhằm vào các tay súng người Kurd tại Iraq vào ngày 21/3. Tờ newsweek cho rằng, đây là tín hiệu cho giai đoạn mới của xung đột tại Syria.

Các căng thẳng leo thang tại Trung Đông. Ảnh: the New York Times

Người phát ngôn Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, ông Ibrahim Kalin đã nói trên Al Jazeera vào ngày 19/3 rằng, chính quyền ông Recep Tayyip Erdogan đã tiến tới thỏa thuận chung với Mỹ về việc cho  phép lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ và các đồng minh của Syria mở rộng cuộc chiến chống lại lực lượng người Kurd dọc phía Bắc Syria. Mỹ đã liên tục đào tạo và hỗ trợ lực lượng người Kurd, bao gồm các Đơn vị bảo vệ nhân dân (YPG) nhằm chống lại khủng bố IS.

Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng, nhóm lực lượng người Kurd có liên quan đến Đảng Công nhân người Kurd (PKK) đã phát động cuộc nổi dậy chống lại Ankara trong hàng thập niên qua.

Thổ Nhĩ Kỳ đã mở cuộc tấn công vào Syria từ đầu tháng Một nhằm xua đuổi lực lượng YPG ra khỏi Afrin, phía Tây bắc Syria. Ngày 18/3, khoảng gần 2 tháng sau đó, Ankara đã có được thành công và Tổng thống Erdogan có kế hoạch tiếp tục mở rộng tấn công sang các thành phố khác của người Kurd, bao gồm Manbij. Đây cũng là khu vực mà Mỹ hỗ trợ các đồng minh người Kurd.

Phản ứng trước gợi ý của ông Kalin về việc Mỹ đồng ý đưa binh lính rút lui khỏi cuộc tấn công mà Thổ Nhĩ Kỳ đang phát động, nữ phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Heather Nauert cho biết: “Điều này thật nực cười bởi vì không có bất kỳ thỏa thuận nào thông qua”.

Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, Mỹ dường như không muốn mạo hiểm với thành viên NATO thân thiết – Thổ Nhĩ Kỳ. Washington bác bỏ các liên quan trong cuộc chiến tại Afrin. Đây dường như là cái giá mà Mỹ phải trả để lấy lại sự tin tưởng của đồng minh thân thiết tại Syria. Các phiến quân người Kurd thuộc lực lượng dân chủ Syria vẫn tiếp tục trong cuộc chiến chống lại khủng bố IS tại Đông Syria nhằm bảo vệ Afrin và các thành phố khác của người Kurd tại phía Bắc.

Người Kurd luôn cho rằng Tổng thống Bashar al-Assad đang đặt tham vọng chính trị và văn hóa tại Syria.

Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục gia nhập vào phương Tây và Hội đồng Hợp tác các nước Ả Rập Vùng Vịnh từ năm 2011 nhằm đối phó với chính quyền Tổng thống Assad. Vào tháng trước, lực lượng người Kurd tại Syria đã liên tục kêu gọi ông Assad giúp đỡ trước cuộc tấn công lần này.

Trong khi đó, Nga và Iran vẫn tiếp tục hỗ trợ quân đội Syria nhằm lấy lại toàn bộ đất nước.

Thúc đẩy quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq?

Nếu Thổ Nhĩ Kỳ và các đồng minh mở rộng tấn công vào vùng trung tâm lực lượng người Kurd tại phía Bắc Syria thì sẽ ngang qua các căn cứ quân sự bảo vệ người Kurd của Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố IS. Lầu Năm Góc vẫn chưa đưa ra phản hồi về việc binh lính Mỹ sẽ rút sang một bên.

Sự gia tăng của nhóm Hồi giáo Sunni diễn ra sau khi Mỹ xâm lược Iraq cách đây 15 năm. Cùng như các bất ổn tại Syria, cựu lãnh đạo tổ chức Al-Qaeda đã từng sử dụng chiêu bài này để mở rộng càn quét biên giới dưới là cờ của IS vào năm 2013.

Sau năm đó, Al-Qaeda đã chiếm một nửa Iraq và Syria.

Tại Syria, lực lượng khủng bố IS luôn phải đối mặt với chiến dịch càn quét khủng bố của chính quyền thân Syria. Nga và lực lượng phiến quân do Iran hậu thuẫn cùng với liên minh lực lượng dân chủ do Mỹ dẫn đầu đã liên tục mở rộng cuộc chiến chống khủng bố IS và tuyên bố đã giành thắng lợi vào năm ngoái.

Đầu năm này, Iraq và Syria đã bày tỏ lo lắng về động thái của Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc truy lùng các phiến quân người Kurd tại phía Bắc Iraq. Trong khi chính phủ Syria vẫn đang cân nhắc về quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ giống như những kẻ xâm lược đất nước của họ thì mối quan hệ giữa chính phủ Iraq và Syria được cho là khả quan hơn.

Iraq đồng ý phối hợp với Thổ Nhĩ Kỳ nhằm chống lại lực lượng PKK. Tuy nhiên, điều này cũng cảnh báo rằng, Ankara có thể đang làm giống với những gì Baghdad từng làm. Bộ trưởng Ngoại giao Iraq Ibrahim al-Jaafari đã bày tỏ hi vọng với Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 21/3 về quan hệt tốt đẹp giữa hai nước.

“Chúng tôi muốn nhấn mạnh về mối quan hệ giữa Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ. Chúng tôi cũng muốn lực lượng người Kurd nêm chấm dứt các vi phạm tại biên giới của Iraq và nhấn mạnh tính cần thiết rút khỏi lực lượng người Thổ Nhĩ Kỳ khỏi thành phố Bashiqa, miền bắc Iraq," ông Jaafari nói.