(Tổ Quốc) - Chuyến thăm Nga của Thủ tướng Benjamin Netanyahu là “mồi nhử” châm ngòi cho tiến trình đánh bật Iran ra khỏi biên giới Syria?
Lợi ích quan hệ Nga-Israel
Trong nhiều năm qua, Tổng thống Assad liên tục bị chỉ trích tại “chảo lửa” Syria. Tuy nhiên, sự liên quan của Nga đã khiến mọi người có cái nhìn khác đi về bức tranh này. Israel muốn bảo vệ lợi ích an ninh tại biên giới. Sự trở lại của Nga tại Trung Đông đã khiến cho Thủ tướng Netanyahutrở thành vị khách thường xuyên ghé thăm điện Kremlin.
 Thủ tướng Benjamin Netanyahu và Tổng thống Vladimir Putin |
Sau 7 năm nội chiến, Iran và các đồng minh sẽ không dễ dàng rời bỏ cơ sở quân sự mà họ đã xây dựng gần Israel, bao gồm lực lượng quân sự, các khu căn cứ và khu máy bay không người lái.
“Sự hiện diện của Iran tại Syria đã gia tăng ảnh hưởng của họ tại khu vực. Iran có thể sử dụng biên giới như đòn bẩy đối phó với phương Tây và Israel”, Ibrahim Hamidi, biên tập viên ngoại giao cho tờ báo Asharq al-Awsat.
Dù cho có thay đổi nhưng hầu như không ai phủ nhận rằng mối quan hệ giữa Jerusalem và Moscow liên tục phát triển trong bối cảnh khu vực hiện tại.
Tuy nhiên, chuyến thăm gần đây nhất của ông Netanyahu đã có chút khác biệt bởi vì cả hai có thể tìm thấy mục tiêu chung.
Thượng đỉnh Mỹ-Nga vào 17/6 tới, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump đang có kế hoạch cho cuộc gặp và Mỹ sẽ làm rõ vị trí của họ tại Syria trong bối cảnh Nga đang hoài nghi về vai trò của Washington tại khu vực này trong thời gian khá dài.
Trong nhiều năm, ông Assad liên tục nhận nhiều chỉ trích của thế giới về tình trạng tị nạn cũng như đưa người dân Syria vào cảnh khốn cùng của bom đạn. Các hình ảnh đau lòng khi đất nước bị chia rẽ trong suốt nội chiến Syria cùng với các chỉ trích yêu cầu “ông Assad phải ra đi”.
Theo các báo cáo nước ngoài, các hoạt động tiếp trợ quân sự cho quân nổi dậy Syria cũng ngầm đình cho khả năng Israel có thể chuẩn bị cho ngày nước này có thể phải đối phó với thế trận mới tại Syria.
Tuy nhiên, sự liên quan của Nga đã thay đổi thế trận các nhà lãnh đạo thế giới hiểu rằng tình hình này không thể thay đổi. Vì vậy tất cả những gì còn lại là thảo luận về các điều kiện thừa nhận vai trò mới của Tổng thống Assad. Các nhu cầu cho việc công nhận vị trí mới của ông Assad liên quan đến việc sử dụng vũ khí bất hợp pháp, bầu cử tự do, hiến pháp và giải quyết vấn đề tị nạn.
Tuy nhiên, Israel lại có nhu cầu khác và điều này cũng giống như Mỹ nhưng chỉ là nhằm bảo vệ lợi ích an ninh của Israel. Việc cản trở ảnh hưởng của Iran trong khực vực sẽ được ưu tiên hơn các thứ khác.
Ông Andrei Kortunov, người đứng đầu Hội đồng các vấn đề quốc tế thuộc nhóm nghiên cứu cho điện Kremlin cho biết, sẽ có một số hạn chế về việc ông Putin sẽ nhắc đến vấn đề Iran hay Israel. Chiến lược của Nga nằm ở vai trò trung gian giữa các mâu thuẫn lợi ích của các đối thủ.
Nhà lãnh đạo Nga có thể đồng ý tiếp tục cho phép Israel đánh bom vào đoàn tàu vận tải Iran trong quá trình vận chuyển vũ khí đến Hezbollah trong khi vẫn có thể cho phép Iran duy trì tuyến đường phân phối vũ khí cho Hezbollah kéo dài từ Iran qua Syria và tới Lebanon.
Iran có bị đánh bật khỏi biên giới Israel?
Theo các quan chức Israel, Israel không muốn giữ vai trò là cảnh sát tại Syria mà chỉ muốn bảo vệ lợi ích an ninh. Nhưng Israel có những nhu cầu khác và rõ ràng, Mỹ cũng vậy. Việc cản trở ảnh hưởng của Iran trong khu vực được ưu tiên hơn mọi thứ khác.
Israel không muốn trở thành cảnh sát Syria, các quan chức Israel nói, nhưng chỉ để bảo vệ lợi ích an ninh của Syria. Yêu cầu dân chủ hóa không phải là ưu tiên hàng đầu ngay bây giờ.
Vì thế những gì ưu tiên hàng đầu của Israel ở khoảnh khắc hiện tại?
Điều đầu tiên là loại bỏ các tên lửa mà ông Netanyahu nói rằng đang nhắm vào Israel và nhằm mục đích tấn công Israel.
Thứ hai là loại bỏ tất cả các lực lượng thân Iran khỏi Syria. Trong khi ông Netanyahuđang ở Moscow thì các chuyên gia nhận định, có thể Nga liên tục muốn đẩy Iran ra khỏi phía Nam Syria ở khoảng cách là 10km so với biên giới Israel. Tuy nhiên, Israel mong muốn Iran rút khỏi hoàn toàn.
Israel cũng muốn Tổng thống Assad tuân thủ thoả thuận 1974 và duy trì vị trí dọc biên giới.
“Chúng tôi không có vấn đề gì với chính quyền Tổng thống Assad trong suốt 40 năm qua”, ông Netanyahunói với báo chí tại Moscow.
Tuy nhiên, vấn đề trong tâm là tiếp tục đối phó với bất kỳ hành động nào nhằm chống lại Israel cho dù đó là Iran, khủng bố IS hay chính quyền Assad.
Thoả thuận giữa Israel và Nga vẫn tiếp tục trong những năm gần đây. Và điều này đang rõ hơn bao giờ hết. Tổng thống Putin sẽ không cản trở quyền tự do hành động nào của Israel tại Syria và sẽ đẩy Iran ra khỏi biên giới Israel. Israel sẽ không cản trở Tổng thống Assad quay trở lại nắm chính quyền.
Câu hỏi đặt ra là giá trị cho tiến trình không có bất kỳ sự cản trở nào đối với Israel. Ông Putin có cho rằng nỗ lực giữ khoảng cách với Iran với biên giới Israel là giá trị? Hay chỉ có giá trị khi đẩy Iran ra khỏi biên giới Israel hoàn toàn theo đúng ý nguyện của ông Netanyahu? Đây là trọng tâm của vấn đề tranh cãi. Đây là điều mà vẫn chưa tìm được trả lời trong suốt nhiều năm qua.
Người Syria sẽ làm gì cho Israel khi chính Israel liên tục hỗ trợ đất nước họ trong suốt nhiều năm qua. Lợi ích của Israel ở đâu khi quyền lực rơi vào tay ông Assad?
Israel liên tục khẳng định chỉ hỗ trợ nhân đạo giúp Syria mà không chấp nhận bất kỳ hỗ trợ tị nạn nào. Ông Netanyahu cũng đã nói rằng, một trong số mong muốn của Nga là đảm bảo an toàn cho người dân Syria giáp biên giới Israel. Tuy nhiên, những gì có thể tiếp diễn nếu như Nga không thích điều này. Và với Israel, họ luôn khẳng định không muốn trở thành cảnh sát tại Syria./.
