Tiếp sức ngoại giao "chiến lang", Trung Quốc hé lộ thông điệp thực sự sau vụ đăng ảnh lính Australia

Khi Thủ tướng Australia Scott Morrison yêu cầu Bắc Kinh xin lỗi vì một tấm ảnh trên Twitter trong đó miêu tả một binh lính người Australia kề dao vào cổ một em bé Afghanistan, nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh đáp trả, ông Morrison "thiếu nhận thức về đúng và sai".

Cú huých mới cho ngoại giao "chiến lang"?

Phản ứng của bà Hoa đang tạo nên cơn sốt tại Trung Quốc với những lời ca ngợi ngập tràn mạng xã hội rằng nữ phát ngôn viên thể hiện đã hoàn hảo "phong cách một nước lớn". Một phát ngôn viên khác của Bộ Ngoại giao, ông Triệu Lập Kiên – chính là chủ sở hữu tài khoản Twitter đăng tải bức ảnh gây tranh cãi trên, cũng nhận được nhiều sự ủng hộ. Truyền thông chính thống Trung Quốc tất nhiên không chịu "ngồi yên". Tân Hoa xã gọi yêu cầu của ông Morrison là "hoàn toàn lố bịch" còn tờ Hoàn cầu xuất bản một bài viết miêu tả Australia là "quỷ quyệt".

Theo Bloomberg, những diễn biến trên cho thấy lập trường ngoại giao của Trung Quốc đang ngày càng chịu ảnh hưởng bởi những quan ngại trong nước. Những cam kết nâng tầm vị thế đất nước của Chủ tịch Tập Cận Bình và làn sóng chỉ trích từ nước ngoài do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump dẫn đầu – đã làm dấy lên chủ nghĩa dân tộc tại Trung Quốc. Trong tình thế này, các nhà ngoại giao Trung Quốc không ngừng chứng tỏ bản thân như những tiếng nói biện hộ quyết liệt nhất cho Bắc Kinh.

Những người như phát ngôn viên Triệu Lập Kiên hay Đại sứ Trung Quốc tại Anh Lưu Hiểu Minh đang ngày càng trở nên nổi tiếng trên Internet và được coi là các "Chiến binh sói" (chiến lang).

"Tôi cho rằng mục đích của chiến lược này chủ yếu là làm hài lòng người dân trong nước", Giáo sư truyền thông Fang Kecheng tại Đại học Hong Kong Trung Quốc, đánh giá. "Nó không hướng tới việc xây dựng hình ảnh Trung Quốc trên toàn cầu mà chỉ nhằm thúc đẩy lòng tự tôn dân tộc nội địa. Nó không thuyết phục những người Trung Quốc theo trường phái tự do mà chỉ đáp ứng lời kêu gọi từ giới lãnh đạo cấp cao".

Sự thay đổi chỉ là một trong những yếu tố mà chính quyền Tổng thống Mỹ mới đắc cử Joe Biden sẽ phải đối mặt trên "mặt trận" ngoại giao vốn thay đổi chóng mặt dưới chính quyền Trump. Bên cạnh việc phủ nhận những lời phàn nàn từ các nhà lãnh đạo thế giới như Thủ tướng Morrison hay Thủ tướng Canada Justin Trudeau, Bộ Ngoại giao Trung Quốc còn thường xuyên gọi các quan chức Mỹ - như Ngoại trưởng Mike Pompeo là "dối trá" và "quỷ quyệt".

Nữ phát ngôn Hoa Xuân Oánh coi bài đăng trên Twitter của đồng nghiệp đơn giản như một lời bình luận về bản báo cáo của Lực lượng Phòng thủ Australia (ADF). Nội dung của báo cáo đề cập tới cuộc điều tra 19 lính đặc nhiệm tại ngũ hoặc đã xuất ngũ của Australia liên quan tới cái chết của những thường dân tại Afghanistan trong khoảng thời gian từ năm 2009 tới 2013. Bà Hoa cũng phủ nhận mối liên hệ giữa bài đăng với những tranh cãi đang tồn tại trong quan hệ Trung Quốc- Australia.

"Phía Australia đã phản ứng rất quyết liệu trước bài đăng Twitter của đồng nghiệp chúng tôi", bà Hoa nói. "Tại sao vậy? Có phải họ nghĩ rằng việc họ sát hại không thương tiếc dân thường Afghanistan là hợp lý nhưng động thái lên án sự tàn ác đó lại không phù hợp? Mạng sống của người Afghanistan cũng rất đáng giá".

Thông điệp không chỉ gửi tới Australia

CNN dẫn lời một số chuyên gia cho rằng, Australia không phải là đích ngắm duy nhất.

"Tất nhiên Trung Quốc hướng vào Australia, tuy nhiên họ cũng muốn nói với thế giới về những điều kinh khủng mà Mỹ và các đồng minh đã làm trên toàn cầu", Giám đốc Dự án Quyền lực Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược – Bonnie Glaser, chỉ ra.

Theo các nhà phân tích, Trung Quốc hy vọng sẽ thu hút được các nước đang phát triển – đặc biệt là các nước đang có sự hiện diện của quân đội phương Tây như Afghanistan và Iraq. Bức ảnh binh lính Australia đi kèm dòng chữ: "Đừng sợ hãi, Chúng tôi đang mang hòa bình tới cho các bạn".

Về mặt công khai, thông điệp của Bắc Kinh gửi tới thế giới là, khác với Washington, họ không can thiệp quân sự vào các vấn đề nội bộ của các nước. Thay vào đó, chính phủ Trung Quốc đề xuất hợp tác kinh tế và thương mại hai bên cùng có lợi.

"Đây là một chủ đề vẫn được nhắc đi nhắc lại trong những năm qua. Bắc Kinh nói Trung Quốc là đối tác tốt, Mỹ thì không phải. Trung Quốc đáng tin cậy, Mỹ thì không. Trung Quốc muốn giúp xây dựng một thế giới có lợi cho mọi người còn Mỹ chỉ ích kỷ và phục vụ lợi ich của mình", ông Glaser cho hay.

Giới chuyên gia cho rằng, tấm hình binh lính Australia gần như chắc chắn không nằm trong một chiến dịch lan tỏa thông tin sai sự thật hay một chiến lược đã cân nhắc cẩn trọng. Trong lĩnh vực tuyên truyền trên Internet, Trung Quốc được đánh giá là vẫn chưa đạt tới "đẳng cấp" như láng giềng Nga. Tuần trước, Moscow cũng lên tiếng chỉ trích những hành động của Australia tại Afghanistan.

Tuy nhiên, bài đăng của ông Triệu Lập Kiên nằm trong những chủ đề mà chính phủ Trung Quốc đã khuyến khích, thậm chí là đặc biệt đẩy mạnh trong những năm gần đây thông qua ngoại giao "chiến lang". Hơn thế nữa, phản ứng và tốc độ lan tỏa của bức hình đã thành công lôi kéo thêm nhiều sự chú ý về cáo buộc tội ác chiến tranh của Australia tại Afghanistan.

"Trước đó có bao nhiêu người biết về bản báo cáo? Giờ đây vì bức ảnh, mà có thêm rất nhiều người biết về nó", ông Glaser nhận xét.