(Tổ Quốc) -Trao đổi với phóng viên, PGS.TS Ngô Thành Can, Viện nghiên cứu Hành chính công, Học viện Hành chính cho rằng, phải xây dựng được vị trí việc làm mới tính tới tinh giản biên chế.
- Thưa ông, tại sao suốt thời gian dài vừa qua các cơ quan thúc đẩy việc tinh giản biên chế nhưng kết quả lại không được như mong muốn?
+ Đúng là kết quả tinh giản biên chế không được như chúng ta mong muốn. Số lượng công chức giảm không được như mong muốn gây ra dư luận không hay lắm về nền công vụ nước ta. Đó là chủ trương tốt nhưng điều quan trọng liên quan tới vị trí việc làm hiện vẫn đang xây dựng.
Mong muốn đặt ra là lớn, nhưng cách thức mà ta chỉ đạo thực hiện phần nào chưa cương quyết, nhận thức về vấn đề còn chưa cao, nhiều nơi người ta cho rằng cứ từ từ, chưa phải là việc phải giải quyết ngay.
Ngoài ra, đó còn là vấn đề về văn hóa, động chạm chỗ này chỗ kia là ngại, dư luận thì e ngại chả lẽ lại tinh giản người làm được việc, vì người không làm được việc lại có quan hệ nào đó.
Đặc biệt nữa, các cuộc hội thảo về chủ đề này đều chỉ rõ nguyên nhân là nhiều nơi các cấp chưa chỉ đạo thực hiện cương quyết, dứt điểm, dẫn đến việc nhìn nhau mà làm.
Ở đây trong phạm vi lớn, tôi cho rằng tinh giản được thì phải hình thành vị trí việc làm ở cơ quan đơn vị, áp cái đó vào thì mới được.
 PGS.TS Ngô Thành Can, Viện nghiên cứu Hành chính công |
- Vậy có vấn đề gì khó khi áp dụng vị trí việc làm tại các cơ quan thưa ông?
+ Trước khi tuyển dụng nhân sự, các nhà làm nhân lực phải có hệ thống vị trí việc làm ổn định. Theo kế hoạch đó, thiếu vị trí nào thì tuyển vào vị trí ấy, số lượng ấy theo đúng kế hoạch của bộ máy có. Chúng ta mới đang dần đần ổn định và áp dụng kế hoạch vào bộ máy, từng bước hoàn thiện do vậy việc này chưa đạt kết quả mong muốn.
Xét về lý thuyết và thực hành khi nhà nhân sự thiết kế bộ máy thì việc xác định này không có gì khó khăn cả vì dựa trên công việc cụ thể. Nhưng có những trường hợp, họ cứ đưa ra nhiều vị trí hơn để tạm trình lên cấp trên hoặc cố tình thiết kế không có vị việc làm nào đó để đẩy một người đã làm ổn định ở vị trí ấy…
Ở đây là ý thức và nhận thức của người thiết kế vị trí bị tác động, nên chưa được chuẩn hóa, phải từng bước.
Thứ nữa là ở Việt Nam có cái khó: văn hóa anh em ứng xử với nhau, nhìn nhau mà làm, trung bình chủ nghĩa… cũng ảnh hưởng tới quá trình thiết kế.
Trong chỉ đạo, chúng ta chỉ đạo nên làm mẫu rồi tiến hành rộng rãi, hoặc thuê các đơn vị độc lập để đánh giá.
Nhưng nếu làm mạnh quá sẽ gây ra xáo trộn. Dư luận đánh giá cán bộ công chức yếu, trình độ kém, “sáng cắp ô đi tối cắp về”, nhưng nếu loại 1/3 ra khỏi bộ máy thì sẽ ầm lên ngay. Đó không phải là vấn đề đơn giản.
- Chúng ta có nên thuê đơn vị đánh giá, xây dựng vị trí việc làm cho các cơ quan hành chính không thưa ông?
+ Trong quá trình thực thi có người chuyên thiết kế vị trí việc làm, dựa trên đo đạc, thống kê về lao động, sản phẩm, thời gian… thì rất tốt, nhưng nó sẽ tốt với tổ chức bên ngoài hơn là nhà nước và cơ quan hành chính nhà nước mới. Còn làm với cơ quan nhà nước đã ổn định nhiều năm thì phải cân nhắc kỹ lưỡng.
Mỗi thời kỳ, mỗi giai đoạn có sự biến động với nhiều yêu cầu khác nhau. Trong đề án của Chính phủ về chế độ công vụ, công chức, hướng tới năng động trách nhiệm hiệu quả, chuyên nghiệp thì có hai cách để làm: một là tuyển dụng mới vào những người đáp ứng được yêu cầu. Thứ 2 là đào tạo, bồi dưỡng năng lực trình độ của người đang trong hệ thống, để đáp ứng.
- Việc tinh giản biên chế trong thời gian tới, theo ông cần phải thực thi điều gì trước tiên?
+ Chúng tôi trao đổi với người Nhật, trong vòng mấy năm, họ tinh giản tới hàng trăm, hàng triệu người. Số lượng này đang tính ở khu vực công, chuyển đổi sang khu vực không phải công nữa giống như chúng ta gọi là khu vực tự chủ, đảm bảo tự chi trả. Chúng ta còn 2 triệu viên chức cần chuyển sang khu vực tự chủ.
Chúng ta không thể mong làm một cái là ra ngay được, ra chính sách tròn trĩnh ngay. Và chỉ còn cách phải xây dựng được vị trí việc làm đơn vị nào cần, đơn vị nào không, có cần tổ chức hay không? Vị trí này cần bao nhiều người, có cần hay không? Khi có ý tưởng về bộ máy thì lên lộ trình làm bao nhiêu năm đưa ra ngoài biên chế những người không đáp ứng được yêu cầu.
- Xin cảm ơn ông!
Thái Linh (Thực hiện)
