(Toquoc)-Với việc từ chối ra Tòa trọng tài của Unclos, Trung Quốc đã bỏ lỡ cơ hội lịch sử để bảo vệ yêu sách Biển Đông của mình.
(Toquoc)-Với việc từ chối ra Tòa trọng tài của Unclos, Trung Quốc đã bỏ lỡ cơ hội lịch sử để bảo vệ yêu sách Biển Đông của mình.
Hai ngày trước hạn chót phải trả lời khiếu kiện của nước Cộng hòa Philippines phản đối yêu sách của Trung Quốc đối với các khu vực trên Biển Đông và vùng đáy biển cách bờ biển gần nhất của Trung Quốc 870 hải lí - các vùng biển mà Trung Quốc không có quyền theo Công ước Luật biển Liên Hợp Quốc 1982 (Unclos), Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã chính thức khước từ ra Tòa trọng tài của Liên hợp quốc về luật biển.
Trung Quốc bỏ lỡ cơ hội lịch sử để bảo vệ yêu sách Biển Đông của mình
Ngày 19/2, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết Đại sứ Trung Quốc tại Philippines Mã Khắc Khanh đã gặp các quan chức của Bộ Ngoại giao Philippines để trả lại Công hàm và bản thông báo khởi kiện của Philippines.
Tại Manila, Đại sứ Trung Quốc đã nói với Bộ Ngoại giao Philippines rằng Chính phủ Trung Quốc không chấp nhận việc giải quyết cuộc xung đột thông qua các thủ tục pháp lý quốc tế; cho rằng “công hàm và thông báo (của Philippines) là sai lầm nghiêm trọng cả về thực tế và luật pháp”. Trung Quốc mong rằng phía Philippines từ bỏ nỗ lực của mình, không tiến hành bất kỳ biện pháp nào có thể làm phức tạp hoặc mở rộng vấn đề, và đáp ứng một cách tích cực các khuyến nghị của Trung Quốc về thiết lập cơ chế tham vấn liên quan các vấn đề biển và tái khởi động các biện pháp nhằm tăng cường sự tin cậy giữa hai nước. Đại sứ Trung Quốc cũng không quên tái khẳng định lập trường của Bắc Kinh rằng chủ quyền của Trung Quốc đối với Biển Đông là “không thể tranh cãi”.
Bộ Ngoại giao Philippines ra tuyên bố cho biết “hành động của Trung Quốc không làm gián đoạn tiến trình khiếu kiện trọng tài mà Philippines đã bắt đầu ngày 22/1/2013”; “Tòa trọng tài sẽ tiến hành công việc theo Phụ lục VII của Unclos và hội đồng trọng tài sẽ được thành lập có hoặc không có Trung Quốc”. Bản tuyên bố nhấn mạnh: “Philippines tiếp tục theo đuổi phiên tòa, nhằm giải quyết xung đột một cách thân thiện, hòa bình và bền vững được tất cả các bên hoan nghênh”.
Tại Bắc Kinh, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng lập trường của Philippines là sai trái về mặt lịch sử và pháp lý, đồng thời nội dung cáo buộc không thể chấp nhận đối với Trung Quốc. “Công hàm và thông báo không chỉ vi phạm sự nhất trí của các bên thể hiện trong DOC, mà còn bao gồm những lập luận sai trái”. Trung Quốc có đủ bằng chứng pháp lý và lịch sử để bảo vệ tuyên bố của mình về quần đảo Trường Sa.
Nhưng rất tiếc, Bắc Kinh đã bỏ lỡ một cơ hội lịch sử để vạch ra “những lập luận sai trái” của Philippines, chứng minh cơ sở pháp lý và lịch sử của họ đối với đường 9 đoạn, cũng như những vấn đề liên quan khác.
Những chế tài hợp lý của Philippines
Trong tuyên bố khiếu kiện của mình, Philippines không yêu cầu Tòa trọng tài phân xử về chủ quyền ở Biển Đông mà yêu cầu Tòa đưa ra cách giải thích và áp dụng Unclos vào việc xác định phạm vi vùng biển của Trung Quốc tại Biển Đông và các quyền mà Philippines được hưởng theo Unclos.
Các chế tài mà ngày 22/1 Philippines đề nghị Tòa trọng tài ra phán quyết gồm 13 điểm, trong đó coi “đường chín đoạn” là trái với Unclos và vô giá trị; kiện Trung Quốc chiếm đóng 8 bãi đá và cấu tạo ngầm (bãi Vành Khăn, McKennan, bãi Gaven, Xu-bi, bãi Hoàng Nham, Gạc Ma, Châu Viên và Chữ Thập); yêu cầu Trung Quốc không được ngăn cản tàu thuyền của Philippines tiến hành khai thác tài nguyên sinh vật tại những vùng nước liền kề bãi Hoàng Nham và Gạc Ma, cũng như không được tiến hành những hành vi không phù hợp với với Unclos tại khu vực gần các cấu tạo này.
Philippines mong muốn có được một Phán quyết: (1) tuyên bố rằng các quyền và nghĩa của từng Bên tranh chấp đối với các vùng nước, đáy biển và các cấu tạo biển tại Biển Đông đều được quy định bởi Unclos và rằng yêu sách của Trung Quốc dựa trên “đường chín đoạn” không phù hợp với Công ước và vì thế vô giá trị; (2) xác định liệu, theo Điều 121 của Unclos, một số cấu tạo biển mà cả Trung Quốc và Philippines yêu sách có phải là đảo, bãi cạn nửa nổi nửa chìm hay bãi chìm không và liệu chúng có được hưởng các vùng biển rộng hơn 12 hải lí hay không; và (3) tạo điều kiện để Philippines thực hiện và hưởng các quyền trong và ngoài vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa theo quy định của Unclos.
Cuộc đấu tranh “luật pháp hóa” Biển Đông mở màn
Trung Quốc đã chọn cách thức “tẩy chay” và khước từ việc tham gia Tòa trọng tài. Điều này phù hợp với quan điểm Trung Quốc chỉ giải quyết cuộc xung đột một cách song phương và chống mọi hành động quốc tế hóa, luật pháp hóa việc giải quyết vấn đề Biển Đông. Nhưng sự khước từ này cho thấy Bắc Kinh e ngại cái lý của luật pháp quốc tế.
Một trong những đòi hỏi phi lý không thể bảo vệ được, đó là đường 9 đoạn (lưỡi bò). Nó được một quan chức Trung Quốc Quốc Dân Đảng phác họa vào năm 1946, xuất bản năm 1947, là một sản phẩm của trí tưởng tượng. Năm 1953, nó được Chính phủ Trung Quốc cắt bỏ 2 đoạn ở Vịnh Bắc Bộ, từ 11 đoạn trở thành 9 đoạn. Khiếu kiện ngày 22/1/2013 của Philippines là một đòn giáng mạnh vào đường 9 đoạn này.
Sau khi Trung Quốc nêu lập trường chính thức ngày 19/2 vừa rồi, Chính phủ Philippines sẽ gửi công hàm lên Chánh án Tòa trọng tài về luật biển quốc tế đề nghị đề cử 4 trọng tài viên còn lại, trong đó có một người đại diện cho phía Trung Quốc (tại bản khiếu nại ngày 22/1, Philippines đã cử thẩm phán đại diện cho mình tại Tòa). Tòa trọng tài về luật biển của Liên hợp quốc sẽ xem xét các nội dung khiếu kiện của Philippines, cũng như các vấn đề liên quan khác, và nếu mọi việc diễn ra như Philippines dự tính, đến cuối tháng 4 đầu tháng 5/2013, việc lập Tòa trọng tài riêng biệt cho vụ khiếu kiện này sẽ hoàn thành. Việc xét xử sẽ tiến hành 3-4 năm. Phiên tòa sẽ phát triển theo hướng phán quyết về mặt kỹ thuật, không có tính ràng buộc pháp lý, nhưng sẽ tạo ra các án lệ tác động đến quá trình giải quyết cuộc xung đột Biển Đông.
Quá trình giải quyết cuộc xung đột Biển Đông, trong đó có đàm phán về một bộ quy tắc ứng xử Biển Đông mang tính ràng buộc (COC), lâu nay bế tắc do Trung Quốc áp dụng chiến thuật “câu giờ” (lấy cớ là “chưa chín muồi”).
Không ai có ảo tưởng mọi việc sẽ diễn ra suôn sẻ, dễ dàng. Trung Quốc dù không tham gia nhưng vẫn sẽ được thông báo đầy đủ và sẽ tìm cách tác động vào phán quyết từ hậu trường. Giới chuyên gia còn cho rằng dù Tòa trọng tài đưa ra phán quyết, nếu bất lợi, Bắc Kinh cũng sẽ bác bỏ hoặc làm ngơ. Nhưng bằng sự khôn ngoan và kiên định của mình, Philippines với vụ khiếu kiện này mở ra một kênh mới cho một giai đoạn mới - “luật pháp hóa” vấn đề Biển Đông./.
Người bình luận
