(Tổ Quốc) - 'Hợp tác mới nổi giữa Ấn Độ và Australia, thông qua những cơ chế như nhóm đa phương bốn bên Quad, được nhiều bên nhận định là phản ứng của họ trước ảnh hưởng đang lên của Trung Quốc.
Tuy nhiên, việc hai bên ký kết Hiệp định Hợp tác Kinh tế và Thương mại Australia-Ấn Độ (ECTA) vào ngày 2 tháng 4 cho thấy mối quan hệ song phương thực chất hơn nhiều.
Hội nghị thượng đỉnh song phương trực tuyến được tổ chức vào ngày 21/3 và thỏa thuận kinh tế được kí sau đó đã đánh dấu một giai đoạn mới trong quan hệ Ấn Độ - Australia, đặc biệt là trong bối cảnh an ninh và quốc phòng có nhiều biến động lớn.
Thực tế liên kết quân sự Australia - Ấn Độ
Kể từ những năm 2000, quan hệ đối tác đối thoại giữa Ấn Độ và Australia đã ghi nhận một giai đoạn hợp tác mới. Việc ký kết một số thỏa thuận song phương, chẳng hạn như Bản ghi nhớ về Hợp tác Quốc phòng năm 2006 và Tuyên bố chung về Hợp tác An ninh năm 2009 - đã lên đến đỉnh điểm là quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện năm 2020. Các hoạt động hợp tác quốc phòng thường xuyên, từ các chuyến thăm cấp thủ tướng đến các cuộc đối thoại quân sự ba cấp độ đều cho thấy cả hai nước đều hướng đến một mối quan hệ đối tác quân sự trong tương lai.
Bộ trưởng Quốc phòng Australia Peter Dutton và người đồng cấp Ấn Độ Rajnath Singh tại New Delhi, Ấn Độ, ngày 10 tháng 9 năm 2021 (Ảnh: Reuters).
Về mặt quân sự, ngoài cuộc tập trận hàng hải đa phương Malabar, cả hai nước đều tham gia AUSINDEX, một cuộc tập trận hỗ trợ khả năng tương tác lẫn nhau. Ấn Độ và Australia đã cùng nhau tham gia 10 cuộc tập trận song phương và 17 cuộc tập trận đa phương tính đến năm 2022. Các hoạt động này đều được 'bật đèn xanh' theo cơ chế của Thỏa thuận hỗ trợ hậu cần lẫn nhau năm 2020. Theo đó, các con tàu của họ có thể tiếp cận các căn cứ quân sự của nhau, ví dụ như việc Ấn Độ triển khai máy bay giám sát P8 gần đây đến cơ sở của Australia tại Darwin.
Ngoài ra giữa hai nước còn có sự giao thoa về cơ chế, ví dụ như các học viện của Ấn Độ đào tạo quân nhân Australia và ngược lại. Điều này rất có ý nghĩa trong việc tạo dựng tình bạn chân chính và sự tin tưởng cho các mối quan hệ đối tác chiến lược. Hội nghị thượng đỉnh gần đây cũng đã thông báo về việc thành lập Chương trình Trao đổi Sĩ quan Quốc phòng Trẻ chung Rawat Ấn Độ-Australia, cơ chế giúp tăng cường hiểu biết chung về văn hóa làm việc và các vấn đề có tầm quan trọng chiến lược giữa các quân nhân.
Dựa trên nền tảng này, việc hợp tác tốt hơn trên các khía cạnh kinh tế và chiến lược trong quan hệ đối tác Ấn Độ-Australia sẽ là yếu tố quan trọng giúp thúc đẩy hợp tác trong công nghệ quốc phòng và thương mại. ECTA được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong mối quan hệ kinh tế song phương. Hợp tác trong nghiên cứu và phát triển trong lĩnh vực quốc phòng cũng rất quan trọng. Một nhóm làm việc chung giữa Tổ chức Phát triển Nghiên cứu Quốc phòng của Ấn Độ và Nhóm Khoa học và Công nghệ Quốc phòng của Australia đã được tiến hành kể từ năm 2018. Tăng cường đầu tư song phương vào Quỹ Nghiên cứu Chiến lược Australia-Ấn Độ đang triển khai và sáng kiến nghiên cứu Thách thức Công nghệ và Đổi mới Australia-Ấn Độ cũng là một bước phát triển tích cực khác trong hợp tác quốc phòng, công nghệ và thương mại.
Việc hợp tác sản xuất thiết bị quốc phòng cũng rất quan trọng. Khi nói đến chi tiêu quân sự, Ấn Độ đứng thứ ba trên thế giới. Nhưng việc mua sắm thiết bị theo định hướng nhập khẩu đã khiến Ấn Độ phụ thuộc rất nhiều vào Nga trong lĩnh vực quốc phòng. Ngay cả sự chuyển hướng gần đây sang mua sắm quốc phòng từ Mỹ cũng chủ yếu là nhập khẩu. Trong khi Ấn Độ đang tập trung vào sản xuất quốc phòng để cân bằng tốt hơn nhu cầu nhập khẩu và sản xuất trong nước, nhu cầu hiện đại hóa quốc phòng của Ấn Độ sẽ tiếp tục vượt xa nguồn cung trong nước. Điều này mở ra phạm vi hợp tác, trong đó Ấn Độ bày tỏ quan tâm đến các thiết bị quốc phòng của Australia, chẳng hạn như phương tiện cơ động hạng nhẹ bọc thép Bushmaster và Hawkei, công nghệ radar và các thiết bị dưới biển.
Cần vượt lên thách thức
Nhưng mối quan hệ Ấn Độ - Australia không phải là không có thách thức. Ví dụ, khoảng cách nhận thức giữa "quyền tự chủ chiến lược" của Ấn Độ và khái niệm về độc lập quốc gia của Australia là một rào cản tiềm tàng đối với việc làm sâu sắc hơn hợp tác an ninh trong tương lai. Quỹ đạo hiện tại trong chính sách đối ngoại của Ấn Độ - đặc biệt là trong quan hệ quốc phòng – vẫn tập trung vào các mối quan hệ đối tác dựa trên vấn đề hơn là các mối quan hệ toàn diện – điều hạn chế phạm vi hợp tác của họ.
Mặc dù vậy, tăng cường quốc phòng dường như là một xu thế tự nhiên do cả hai đều phải đối mặt với những mối đe dọa chung trong không gian hàng hải của họ. Ngoài hợp tác thông qua các khuôn khổ Bộ tứ và ASEAN, hợp tác an ninh ở Ấn Độ Dương có thể được thúc đẩy thông qua các diễn đàn và quan hệ đối tác như Hiệp hội Vành đai Ấn Độ Dương, Hội nghị chuyên đề Hải quân Ấn Độ Dương và Đối tác Sáng kiến Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương Australia-Ấn Độ.
Hợp tác giữa Ấn Độ và Australia trên các mặt trận kinh tế và chiến lược cũng có thể được thúc đẩy thông qua các cơ chế 'đa phương' - chẳng hạn như các tổ chức phi chính phủ, học viện, doanh nghiệp và các tổ chức tham vấn.
Đã đến lúc hợp tác Ấn Độ - Australia hướng đến một mối quan hệ bền chặt hơn, vượt qua các sáng kiến hợp tác non trẻ. Tiềm năng phát triển của ECTA được ký kết gần đây nên được xem xét trong bối cảnh lớn hơn này.
