Tung văn bản trực tiếp, Mỹ ra tín hiệu gì tới Nga về xung đột Ukraine?

Ông Blinken cho biết phản ứng của Mỹ đối với Nga là "đặt ra một lộ trình ngoại giao nghiêm túc hướng tới phía trước nếu Nga chọn hướng đi này". Thông tin với các phóng viên hôm thứ Tư, ông cũng hy vọng sẽ có cuộc thảo luận tiếp theo với Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov trong những ngày tới khi Moscow nhận được văn bản của Mỹ.

Văn bản này được trực tiếp Đại sứ Mỹ tại Nga John Sullivan gửi tới Bộ Ngoại giao Nga. Ngoại trưởng Mỹ cũng thông tin rằng văn bản này hướng đến giải quyết những lo ngại mà Moscow đã công bố công khai và phác thảo các vấn đề mà Mỹ cho biết họ thấy có tiềm năng tiến triển với Nga về kiểm soát vũ khí, minh bạch và ổn định quan hệ.

"Văn bản của chúng tôi cũng thể hiện những lo ngại của Mỹ, đồng minh và đối tác về loạt hành động của Nga làm suy yếu an ninh, đưa ra những đánh giá có nguyên tắc và thực tế về những lo ngại mà phía Nga nêu ra và nêu ra các đề xuất về các lĩnh vực mà chúng tôi có thể tìm điểm chung", ông Blinken nói.

Hiện vẫn chưa rõ liệu tín hiệu ngoại giao mới nhất này có thay đổi tiến trình đàm phán khó khăn giữa Nga và phương Tây trong nhiều tuần qua hay không. Các quan chức Mỹ nói rằng Nga không có dấu hiệu giảm leo thang và họ đã cảnh báo rằng một cuộc tấn công là có thể sắp xảy ra khi Moscow dồn hàng chục nghìn quân tới biên giới Ukraine.

Mỹ đã nhiều lần cho biết yêu cầu trọng tâm của Tổng thống Nga Vladimir Putin - rằng Mỹ và NATO cam kết không bao giờ kết nạp Ukraine vào liên minh – không phải là một điểm bắt đầu tốt cho đối thoại. Trong khi ông Blinken từ chối tiết lộ chi tiết cụ thể đã trình bày với Moscow, ông cho biết Mỹ vẫn bám sát lập trường công khai của phương Tây là duy trì "chính sách mở cửa" của NATO.

Ông Blinken cho biết quả bóng hiện đang ở trên sân của Nga. "Tôi nghĩ rằng có những điều quan trọng cần làm nếu phía Nga nghiêm túc. Và đó là tùy thuộc vào Tổng thống Putin. Chúng ta sẽ xem họ phản ứng như thế nào", ông nói.

'Không phải là một tài liệu đàm phán chính thức'

Dù nhấn mạnh lập trường của phía Mỹ đã được thể hiện rõ trong văn bản gửi tới Nga thì đây vẫn "không phải là tài liệu đàm phán chính thức". Ông nói: "Tài liệu này không đưa ra những đề xuất rõ ràng. Văn bản chỉ nêu ra các lĩnh vực và một số ý tưởng về cách hai bên có thể hợp tác nếu chúng ta nghiêm túc thúc đẩy an ninh tập thể".

Ông Blinken nhấn mạnh rằng phản ứng của Mỹ là "hoàn toàn phối hợp với Ukraine cùng các đồng minh và đối tác châu Âu". Một nguồn tin thân cận cho biết Ukraine đã nhận được một bản sao tài liệu của Mỹ.

Cố vấn tổng thống Ukraine Mykhailo Podoliak nói với CNN hôm thứ Tư rằng phản ứng của Mỹ là "một chiến lược đúng đắn", đồng thời nói thêm rằng Nga nên tận dụng cơ hội sử dụng ngoại giao để "tránh một kịch bản tiêu cực."

Ông Podoliak nói: "Phản ứng toàn diện, thấu đáo, thực tế và có lý lẽ của Mỹ đối với các yêu cầu của Nga đã có sự phối hợp với Ukraine và các đối tác châu Âu khác của Mỹ".

Về phía Mỹ, ông Blinken cho biết tài liệu này sẽ không được công bố công khai, "bởi vì chúng tôi nghĩ rằng ngoại giao có cơ hội tốt nhất để thành công nếu chúng tôi thực hiện đối thoại trong không gian bí mật."

Ông Blinken nói: "Chúng tôi hy vọng và mong đợi rằng Nga sẽ có cùng quan điểm và sẽ xem xét đề xuất của chúng tôi một cách nghiêm túc" và họ "không có nghi ngờ gì về mục đích nghiêm túc của chúng tôi khi nói đến ngoại giao".

Về phía Moscow, Bộ Ngoại giao Nga xác nhận đã nhận được văn bản này. "Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nga Alexander V. Grushko đã tiếp Đại sứ Mỹ tại Moscow John Sullivan theo yêu cầu của ông ấy", Bộ này cho biết trong một tuyên bố.

Tổng thư ký liên minh Jens Stoltenberg cho biết NATO cũng đã gửi văn bản phản hồi về các yêu cầu an ninh của Moscow vào hôm thứ Tư. Trong một cuộc họp báo ở Brussels, Bỉ, ông Stoltenberg cho biết đề xuất của NATO đã được gửi "song song với Mỹ".

Mặc dù lập trường của Moscow và liên minh này còn "cách xa nhau", nhưng người đứng đầu NATO đã vạch ra ba lĩnh vực chính mà NATO cho rằng "có chỗ cho sự tiến bộ". Ông đề nghị Nga và NATO mở lại "các văn phòng tương ứng của họ ở Moscow và Brussels."

Ông nói: "Chúng ta cũng nên sử dụng đầy đủ các kênh liên lạc từ quân đội đến quân sự hiện có của mình, để thúc đẩy tính minh bạch và giảm thiểu rủi ro. Đồng thời cũng xem xét việc thiết lập một đường dây nóng dân sự để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp."

Vẫn hy vọng thúc đẩy ngoại giao

Các quan chức Mỹ cho biết quyết định đưa ra câu trả lời bằng văn bản của họ - điều phía Nga yêu cầu kể từ tháng 12/2021 – là một nỗ lực thúc đẩy giải pháp ngoại giao và phía Mỹ cũng hy vọng sẽ ngăn chặn một cuộc tấn công của Nga vào Ukraine.

Ông Blinken cho biết: "Chúng tôi đưa ra những ý tưởng này vì chúng có tiềm năng, nếu được thương lượng một cách thiện chí, để tăng cường an ninh của chúng tôi và của các đồng minh và đối tác, đồng thời giải quyết những lo ngại đã nêu của Nga thông qua các cam kết có đi có lại".

"Chúng tôi sẵn sàng đối thoại. Chúng tôi ưu tiên cho tiến trình ngoại giao hơn và chúng tôi chuẩn bị tiến về phía trước khi có khả năng đối thoại, hợp tác, nếu Nga giảm leo thang gây hấn đối với Ukraine, dừng những lời lẽ quá khích và tiếp cận các cuộc thảo luận về an ninh trong tương lai ở châu Âu trên tinh thần có đi có lại" - ông nói.

Tuy nhiên, một số đồng minh và chuyên gia đang hoài nghi về tài liệu này của Mỹ, vì nó không được kỳ vọng sẽ tạo cơ hội đàm phán về những yêu cầu quan trọng của Nga, và có lo ngại rằng Moscow sẽ sử dụng phản ứng của Mỹ như một cái cớ để nói rằng ngoại giao đã thất bại.

Nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ thừa nhận rằng "có thể đúng khi Nga không nghiêm túc về vấn đề này". "Nhưng chúng tôi có nghĩa vụ kiểm nghiệm khả năng đó, để theo đuổi con đường ngoại giao bởi vì chắc chắn là việc giải quyết những khác biệt này một cách hòa bình phù hợp với các nguyên tắc của chúng tôi tốt hơn là việc tái gây hấn, tái xung đột", ông nói.