(Tổ Quốc) - Uzbekistan là quốc gia đông dân nhất Trung Á phụ thuộc nhiều vào việc đốt nhiên liệu hóa thạch để sản xuất điện. Trong vài năm tới, Uzbekistan đang phấn đấu có thể cắt giảm lượng khí thải carbon, tạo tiền đề cho quá trình chuyển đổi xanh.
Theo Ngân hàng Thế giới, quá trình chuyển đổi xanh không phải là một nhiệm vụ dễ dàng đối với một trong những nền kinh tế phát thải carbon nhiều nhất thế giới. Và một phần trong chiến lược tăng trưởng xanh của nước này là khuyến khích người dân sử dụng xe điện (EV).
Số lượng đại lý xe điện và xe hybrid ở Uzbekistan đã tăng nhanh chóng trong những năm gần đây. Ảnh: CNN
Hãng CNN dẫn tin cách đây 5 năm, Uzbekistan đã bãi bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế hải quan đối với xe điện và xe hybrid. Theo một số ước tính, điều này đã cắt giảm chi phí mua xe điện tới 1/2. Trong 3 năm qua, doanh số bán xe điện tại Uzbekistan đã tăng gấp 10 lần.
Đối với Timur Chutbaev, Giám đốc dự án có trụ sở tại Tashkent, mức giá thấp hơn là động lực chính để ông mua cho mình chiếc xe chạy bằng pin đầu tiên.
"Vì công việc, tôi phải đi lại rất nhiều...và tôi đã lái rất nhiều xe. Nếu bạn so sánh một mẫu xe tương tự hoặc cùng tầm giá, thì mua xe điện hiện nay rẻ hơn mua xe chạy bằng xăng", ông Chutbaev nói.
Việc cung cấp năng lượng cho một chiếc ô tô điện cũng rẻ hơn so với xe chạy bằng dầu diesel hoặc xăng vì Uzbekistan có chi phí xe điện thấp nhất thế giới, được chính phủ trợ cấp rất nhiều. Theo ông Chutbaev, việc sạc điện tại nhà sẽ mất khoảng 5 đô la trong quãng đường 500 km.
Năm ngoái, nước này có hơn 25.000 chiếc ô tô điện được bán ra, trong tổng số 1,7 triệu xe ô tô được bán ra. Trong số những chiếc xe điện đó, hơn 90% đến từ Trung Quốc, cụ thể là hãng BYD có trụ sở tại Thâm Quyến, một trong những nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới hiện thống trị số lượng xe nhập khẩu.
Vào tháng 6, hãng BYD bắt đầu sản xuất xe hybrid cắm sạc điện tại khu vực Jizzakh (Uzbekistan). Nhà máy có công suất sản xuất hàng năm là 50.000 xe, dự kiến sẽ được bán trên khắp Trung Á. Đây là những chiếc xe du lịch đầu tiên mà BYD sản xuất bên ngoài trụ sở chính tại Trung Quốc, một cột mốc được lặp lại một tháng sau đó bởi một nhà máy ở Thái Lan.
Trạm sạc điện
Đại lý xe điện địa phương Megawatt Motors đã nhập khẩu một loạt các loại xe từ các nước khi bắt đầu mở cửa vào năm 2019 nhưng hiện chỉ cung cấp xe BYD. Tổng Giám đốc điều hành Alexander Abdullaev cho biết trước đây công ty đã rất khó khăn để bán bất kỳ mẫu xe điện nào, chủ yếu là do thiếu cơ sở hạ tầng để sạc pin xe điện.
Các thợ máy làm việc tại một trong những xưởng sửa chữa của Megawatt Motors. Ảnh: CNN
"Chúng tôi cảm thấy rằng xe điện rất khó để quảng bá. Vì vậy, chúng tôi đã lắp đặt 10 trạm sạc tại thành phố Tashkent và một số khu vực khác", ông nói thêm.
Ông Abdullaev nhấn mạnh công ty của ông đã cung cấp điện miễn phí trong khoảng 2 năm trở lại đây. Vào năm 2020, công ty đã triển khai dịch vụ sửa chữa cho tất cả các loại xe điện và xe hybrid, từ đó tạo thành một nhóm khách hàng trung thành.
Theo ông, xe điện đang dần trở nên phổ biến và dễ tiếp cận hơn ở Uzbekistan. Ngày nay, có hàng trăm trạm sạc xe điện trên khắp cả nước, do Megawatt Motors và các nhà khai thác địa phương khác xây dựng.
Nhưng việc tăng tỷ lệ xe điện trên đường sẽ không đủ để đất nước đạt được mục tiêu vào năm 2030 là cắt giảm 1/3 lượng khí thải trên một đơn vị tổng sản phẩm (GDP) so với mức năm 2010.
"Đây là sự gia tăng đáng kể trong các cam kết của công ty. Bất cứ điều gì công ty có thể làm để cải thiện hiệu quả sản xuất và giảm lượng khí thải đều rất quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh công ty đang phát triển nhanh chóng ", ông David Knight, chuyên gia kinh tế quốc gia hàng đầu của Ngân hàng Thế giới phụ trách Trung Á cho biết.
Phát triển năng lượng tái tạo
Để thúc đẩy tăng trưởng xe điện (EV), Uzbekistan sẽ phải làm sạch lưới điện cung cấp năng lượng cho EV. Vào năm 2021, hơn 80% điện năng của đất nước đến từ việc đốt khí đốt tự nhiên, một loại nhiên liệu hóa thạch góp phần gây ra biến đổi khí hậu. Nhưng cần có sự đầu tư ngày càng tăng vào công nghệ thủy điện và năng lượng mặt trời.
"Tỷ lệ năng lượng tái tạo của Uzbekistan đang tăng khá nhanh, từ 12% cách đây 5 năm lên 20% hiện tại", ông Knight cho biết.
Ông cũng lưu ý rằng giá điện có thể tăng để đáp ứng chi phí sản xuất và tài trợ cho các cải cách tiếp theo đối với ngành năng lượng. Tháng 5 này, giá điện và khí đốt đã tăng lần đầu tiên kể từ tháng 8/2019. Trong tương lai, chi phí vận hành cao hơn có thể ảnh hưởng đến quyết định sở hữu xe điện của người lái xe.
Ít nhất là hiện tại, nhu cầu vẫn mạnh, theo ông Megawatt Motors. Năm nay, công ty đang triển khai một chương trình đào tạo thêm nhiều nhân viên bán hàng để trở thành chuyên gia về xe điện đáp ứng thị trường EV đang phát triển.
"Chúng tôi đã trải qua một bước nhảy vọt mà một số quốc gia phải mất từ 10 đến 15 năm để đạt được", ông Abdullaev cho biết.
Ông dự đoán khả năng hãng Megawatt thậm chí có thể bán ô tô điện do các thương hiệu trong nước sản xuất trong tương lai.
"Uzbekistan đã và đang phát triển sản xuất ô tô từ năm 1995. Bây giờ, quốc gia Trung Á này sẽ dễ dàng hơn để chuyển sang giai đoạn sản xuất xe điện. Và tất cả những điều này cũng diễn ra nhanh hơn. Mọi thứ đều có thể xảy ra", ông nói./.
