(Tổ Quốc) - Hôm thứ Hai (10/12), hai máy bay ném bom chiến lược Tu-160 của Nga đã có mặt tại Venezuela, mở đầu cho loạt phát biểu "qua lại" giữa Washington và Moscow.
Bộ Quốc phòng Nga cho biết, các máy bay hạ cánh xuống sân bay Maiquetia sau khi vượt qua quãng đường dài gần 10.000km. Ngoài ra, còn có một máy bay vận chuyển quân sự An-124 và một máy bay tầm xa Il-62 làm nhiệm vụ hộ tống.
Máy bay ném bom Tu-160 của Nga (ảnh: getty)
Moscow khẳng định, hành trình của hai chiếc máy bay ném bom đi qua Đại Tây Dương và Bắc Cực, và "đã tuân thủ nghiêm túc theo các quy định quốc tế liên quan tới sử dụng không phận". Nga không nói rõ liệu các máy bay trên đi kèm vũ khí hay không; nhưng chúng có khả năng chở theo các tên lửa thông thường hoặc hạt nhân với tầm hoạt động lên tới gần 5.500km.
Theo Bộ trưởng Quốc phòng Venezuela, các máy bay Nga sẽ tham gia tập luyện với không quân Venezuela. Hiện chưa rõ hoạt động này kéo dài bao lâu.
Trong một cập nhật trên Twitter, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo viết: "Chính phủ Nga đã gửi các máy bay ném bom đi nửa vòng trái đất tới Venezuela", đồng thời ám chỉ người dân Venezueala đang phải chịu đựng rất nhiều khó khăn ở thời điểm hiện tại. Còn Lầu Năm góc một mặt chỉ trích hành động của Nga, mặt khác đề cập tới việc Mỹ triển khai tàu bệnh viện USNS Mercy trong chuyến đi vòng quanh Nam Mỹ trong năm 2018, và đã thăm khám cho không ít bệnh nhân Venezuela.
"Trong khi chính phủ Venezuela tìm kiếm các máy bay của Nga, Mỹ lại làm việc với các đối tác khu vực và tổ chức quốc tế để cung cấp viện trợ nhân đạo cho người dân Venezuela", phát ngôn viên Lầu Năm góc Eric Pahon phát biểu ngày 10/12. "Chúng tôi duy trì cam kết của mình với hoạt động nhân đạo".
Các bệnh nhân người Colombia và Venezuela trên tàu bệnh viện USNS Mercy của Mỹ (ảnh: AP)
Đáp trả lại, phát ngôn viên Tổng thống Nga Dmitry Peskov nói với các phóng viên, bình luận của Ngoại trưởng Mỹ "không mang tính ngoại giao" và Moscow "coi nó hoàn toàn không thích hợp".
Ông Peskov cũng phản đối khi Mỹ gọi sự xuất hiện của hai máy bay ném bom Nga tại Venezuela là lãng phí tiền bạc: "Một quốc gia mà một nửa ngân sách quốc phòng đã đủ trả tiền ăn cho toàn bộ người dân châu Phi – không hề thích hợp để đưa ra một nhận định như vậy", người phát ngôn viên nhấn mạnh.
Chưa dừng lại ở đó, trong một thông cáo phát đi ngày 11/12, Bộ Ngoại giao Nga cho hay, câu tweet của ông Pompeo "nhìn chung không liên quan tới bất kỳ ai hay điều gì tại Mỹ". "Tuy nhiên, trong tình huống liên quan tới một quan chức như ông Pompeo, việc không tôn trọng các nguyên tắc cư xử ngoại giao này không phải là một tuyên bố 'có thể bỏ qua'", Bộ Ngoại giao khẳng định. "Những gì ngài Ngoại trưởng nói là không chấp nhận được, chưa kể tới sự thiếu chuyên nghiệp hoàn toàn".
Bạn tốt những không phải là tốt nhất
Năm 2008 và 2013, các máy bay ném bom Tu-160 của Nga từng có mặt tại Venezuela; đặc biệt chuyến đi đầu tiên diễn ra vào thời điểm cuộc chiến Nga và Georgia đang không ngừng leo thang căng thẳng. Quan hệ giữa Washington và Moscow lại một lần nữa rơi vào điểm nóng trước quyết định sáp nhập Crimea vào lãnh thổ Nga năm 2014, và cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ năm 2016. Trong khi đó, Moscow và Venezuela đã có mối ràng buộc khá lâu đời.
Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Venezuela Nicolas Maduro (ảnh: Reuters)
"Từ thời kỳ Chavez, Nga đã là nhà cung cấp vũ khí chính cho Venezuela, và công ty dầu mỏ nhà nước của Nga Rosneft có một vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp dầu mỏ của quốc gia Nam Mỹ", Benjamin Gedan, cựu giám đốc phụ trách Nam Mỹ của Hội đồng An ninh Quốc gia, đồng thời là một học giả của Trung tâm Wilson, chỉ ra. Theo ông, trong những năm gần đây, khi tình hình kinh tế Venezuela ngày càng trở nên khó khăn, Moscow đã "tái thương thảo" nhằm hoãn một số khoản nợ cho Caracas.
Nga vẫn là một trong những đồng minh quan trọng nhất cho chính phủ của Tổng thống Nicolas Maduro. Tuy nhiên, ông Gedan đánh giá, mối quan hệ này thực chất không phát triển như những gì nó thể hiện ở bề ngoài.
Sự rộng rãi của Nga một phần xuất phát từ mong muốn xây dựng một Mỹ Latin đối lập với các lợi ích của Mỹ.
Benjamin Gedan
Bản thân ngành công nghiệp dầu mỏ của Nga đang phải đối mặt với nhiều thách thức, và nền kinh tế nước này bị ảnh hưởng nặng nề từ những lệnh cấm vận của Mỹ và Liên minh châu Âu. Trong khi Tổng thống Nga Vladimir Putin vẫn nhận được tỷ lệ ủng hộ đáng kể, kế hoạch tăng độ tuổi nghỉ hưu của chính phủ Nga lại đang vấp phải nhiều phản đối từ người dân trong nước.
"Sự rộng rãi của Nga một phần xuất phát từ mong muốn xây dựng một Mỹ Latin đối lập với các lợi ích của Mỹ", ông Gedan phân tích. "Moscow không có đủ tài lực để cứu giúp Venezuela hoàn toàn. Nhìn vào tác động của các lệnh trừng phạt và giá dầu đang khá thấp, những hỗ trợ của Nga dành cho Venezueala gần đây hầu hết đều liên quan tới các tài sản dầu mỏ mà chính phủ Venezuela rất muốn bán đi".
Tuần trước, Tổng thống Venezuela Maduro vừa có chuyến công du kéo dài 3 ngày tới Moscow. Một trong những điểm nhấn của chuyến đi, theo phía Caracas, chính là các hợp đồng đầu tư lên tới 6 tỷ USD, bao gồm thỏa thuận thành lập các công ty dầu mỏ liên doanh trị giá 5 tỷ USD và một hiệp định trong đó Nga sẽ gửi 600.000 tấn lúa mỳ tới Venezuela trong năm 2019.
Tuy nhiên, một quan chức của tập đoàn Rosneft tiết lộ với tờ Financial Times rằng, một số quan chức Nga đã thể hiện sự hoài nghi với các hợp đồng trên. Theo người này, khoản đầu tư mới vào lĩnh vực dầu khí mà Tổng thống Maduro nhắc tới "có vẻ như rất giống" với giá trị của những hiệp định đã đang được thực thi giữa hai nước.
