Ngày tàn của Nhà nước Hồi giáo cận kề

Ngày 21/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố: “Với việc giải phóng Raqqa và phần lớn vùng lãnh thổ rộng lớn mà IS từng kiểm soát, có thể nhận thấy sự kết thúc của cái gọi là Vương quốc Hồi giáo của IS đang cận kề”.

Raqqa được IS coi là “thủ đô” của Nhà nước Hồi giáo từ năm 2014.

“Bước đột phá quan trọng” trong cuộc chiến toàn cầu chống IS

Tuyên bố của Tổng thống Mỹ được đưa ra 4 ngày sau khi Các lực lượng dân chủ Syria (SDF), được Mỹ hậu thuẫn, chính thức tuyên bố giải phóng thành phố Raqqa.

Tổng thống Trump nhấn mạnh việc giải phòng thành phố Raqqa khỏi sự chiếm đóng của IS đánh dấu một “bước đột phá quan trọng” trong cuộc chiến toàn cầu chống IS.

Các lực lượng người Kurd, được Mỹ hỗ trợ, đã giải phóng Raqqa sau 5 tháng giao tranh.

Đánh giá về ý nghĩa địa chính trị của sự kiện Raqqa, Thiếu tướng Igor Konashenkov, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga, nhận xét, Raqqa là một thị xã chỉ có 200.000 dân trước khi chiến tranh ở Syria nổ ra và vào lúc chiến sự ở đây nổ ra, địa phương này chỉ còn 45.000 dân. Chiến dịch đã diễn ra 5 tháng. Trong khi đó, quân đội Syria được không quân Nga yểm trợ  đã giải phóng thành phố Deir ez-Zor 500.000 dân chỉ trong 10 ngày.

Tổng thống Mỹ cho rằng chiến dịch chống IS sẽ sớm chuyển sang giai đoạn mới, trong đó Washington sẽ “hỗ trợ các lực lượng an ninh sở tại, nỗ lực giảm thiểu tình trạng bạo lực trên khắp Syria, cũng như thúc đẩy những điều kiện để đảm bảo một nền hòa bình lâu dài, qua đó ngăn chặn các phần tử khủng bố một lần nữa quay lại đe dọa nền an ninh chung”. Ông Trump cũng tuyên bố Mỹ và các đồng minh sẽ ủng hộ các cuộc đàm phán ngoại giao nhằm chấm dứt bạo lực, cho phép người tị nạn hồi hương an toàn, và thúc đẩy một giải pháp chính trị tại Syria. 

Bắt đầu cuộc chiến giữa các đồng minh và đối tác trên chiến trường

IS đang dần mất địa bàn ở Syria và Iraq. Lực lượng trung thành với chính phủ Syria củng cố quyền kiểm soát Deir el-Zour rồi tiến về phía đông giáp biên giới Iraq trước khi Liên minh Arập người Syria (SAC) thân Mỹ tiến về phía nam dọc sông Khabur. Hai lực lượng có khả năng cao xảy ra va chạm. Tuy Nga, Mỹ nỗ lực không để xung đột leo thang nhưng sẽ cạnh tranh những mỏ dầu trong khu vực, kể cả mỏ lớn nhất Syria al-Omar.

Các lực lượng Syria-Nga-Iran công kích và giải phóng thành phố chiến lược Deiz ez-Zor.

Các cuộc đàm phán giữa Nga và Mỹ gần đây chủ yếu tập trung vào giảm xung đột, hai bên sẽ thận trọng thỏa hiệp, có thể nhiều hơn một cuộc ngừng bắn nữa. Bất chấp những khác biệt, Nga và Mỹ sẽ nỗ lực ngăn xung đột leo thang khi lực lượng trung thành, được Nga và Iran ủng hộ, đánh chiếm Deir el-Zour. Israel cũng sẽ tìm cách đàm phán với Nga để hạn chế ảnh hưởng của Tehran khi Iran và lực lượng trung thành đang giành lợi thế ở Syria. Tuy nhiên, Moscow sẽ tập trung tìm kiếm, và có thể đạt dược một số thỏa thuận chiến thuật, dàn xếp những vùng an toàn với Iran và Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, cuộc cạnh tranh ảnh hưởng giữa những nước này sẽ ngăn cản việc đạt được một thỏa thuận tòan diện.

Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tập trung giành lại những thành quả của Các đơn vị Bảo vệ Nhân dân người Kurd (YPG) bằng các cuộc tấn công thành trì Afrin của YPG. Tại đây, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ gặp sự phản kháng của quân đội Nga đã nhiều lần chặn bước tiến của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ ở đây, bất chấp những nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ đàm phán với Nga (và cả Iran) để có cơ hội tấn công YPG. Mặt khác, Thổ Nhĩ Kỳ cũng thất vọng vì Mỹ ủng hộ những chiến binh ngươi Kurd, được xem là con bài của Mỹ.

Trong các cuộc đối thoại hòa bình cho Syria ở Astana (Kazakhstan), Nga và Iran đã cố thuyết phục Thổ Nhĩ Kỳ xem xét lại việc viện trợ cho các nhóm phiến quân ở Idlib (Syria). Trong khi đó, một thế lực mới đã nổi lên - liên minh khủng bố đối lập Hayat Tahrir al-Sham, đánh lui phiến quân thân Thổ Nhĩ Kỳ, chiếm đóng Idlib nhiều tháng liền. Thổ Nhĩ Kỳ vì muốn giành lại lãnh thổ đã mất vào tay Hayat Tahrir al-Sham, sẽ thúc đẩy hoạt động quân sự ở phía bắc Idlib trong khi lực lượng thân Nga và Iran tấn công từ phía nam trong những tháng tới.

Khi nội chiến ở Syria biến chuyển có lợi cho quân chính phủ, nhóm chiến binh Hezbollah của Lebanon, một trong những đồng minh chính của lực lượng trung thành và được Iran chống lưng, lại tự do tập trung lực lượng dọc biên giới với Isreal. Do đó, Israel sẽ tăng cường tấn công Hezbollah và các đối tác của Hezbollah. Ảnh hưởng ngày càng lớn của Iran ở Syria cũng sẽ thúc đẩy Israel tăng cường hoạt động ở Syria, mặc dù Israel trước hết phải vượt qua các cuộc đàm phán phức tạp với Nga.

Các bên chống lại nỗ lực độc lập của người Kurd

Hiện nay, khi IS không còn là mối đe dọa cấp bách, những lực lượng người Kurd và Arập chống IS có nguy cơ quay ra thù ghét và cạnh tranh nhau tại các vùng lãnh thổ có giá trị.

Các nước liên quan có thể nhất trí không công nhận kết quả của cuộc trưng cầu dân ý về độc lập của người Kurd. Khi các đảng của người Kurd tìm cách đảm bảo hiện thực hóa kết quả của cuộc bỏ phiến, sự rạn nứt giữa những đảng này sẽ ngày càng sâu sắc. Sau cuộc bỏ phiếu ngày 25/9, Đảng Dân chủ Kurdistan (KDP) cầm quyền có được sự ủng hộ tìm kiếm bấy lâu từ người Kurd. Nhờ đó, KDP sẽ củng cố quyền lãnh đạo người Kurd ở Iraq và cải thiện thế đàm phán với Baghdad về những quyền năng lượng, tài chính và những vùng lãnh thổ tranh chấp. Iran và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ thúc đẩy hợp tác với chính phủ trung ương ở Baghdad để kiềm chế hệ lụy không mong muốn từ cuộc bỏ phiếu ngày 25/9.

Các nước không công nhận cuộc trưng cầu dân ý của người Kurd vì lo ngại tạo ra tiền lệ cho những cộng đồng người Kurd khác ở các khu vực tranh chấp./.