(Tổ Quốc) - Tình cờ hay cố tình - dưới thời Trump, căng thẳng Mỹ - Trung có thể bùng nổ trong không ít vấn đề.
Khi Tổng thống mới đắc cử Donald Trump quyết định nhận cú điện thoại của người đứng đầu lãnh thổ Đài Loan Thái Anh Văn, ông chủ mới của Nhà Trắng không chỉ đã phá vỡ một nguyên tắc lâu năm trong chính sách đối ngoại quốc gia, mà ông còn “tiện tay” đẩy mối quan hệ Trung Quốc – Mỹ lên “đầu sóng ngọn gió” trước khi lễ nhậm chức diễn ra vào tháng Một năm sau.
Kể từ năm 1979 khi Tổng thống Jimmy Carter công nhận nguyên tắc “một Trung Quốc” của chính quyền Bắc Kinh và chấm dứt quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan, đây là lần đầu tiên, một Tổng thống Mỹ hoặc một Tổng thống Mỹ mới đắc cử điện đàm với người đứng đầu hòn đảo châu Á.
Không chỉ “vỗ mặt” Trung Quốc với cú điện thoại trên, ông Trump còn cáo buộc Bắc Kinh có những hành động thiếu công bằng trong thương mại, cũng như đang phô diễn sức mạnh quân sự mới tại châu Á.
Cùng điểm qua bốn lĩnh vực tân Tổng thống Trump rất có thể sẽ “xung đột” với Trung Quốc
ĐÀI LOAN
Theo Michael Auslin, tác giả của cuốn sách sắp xuất bản “Sự kết thúc của kỷ nguyên châu Á”, cuộc điện thoại giữa ông Trump và bà Thái Anh Văn có ý nghĩa quá quan trọng khiến Trung Quốc không thể “lờ đi”.
Chính sách “Một Trung Quốc” của Bắc Kinh nhấn mạnh vào chủ nghĩa ly khai, Austin nói. Nếu tình thế chính trị hiện tại của Đài Loan thay đổi theo hướng ngược lại với những gì Đại lục mong muốn, điều này có thể trở thành một tiền lệ cho Tây Tạng và Tân Cương – hai vùng đất đang trong tình trạng bất ổn của Trung Quốc.
 Cuộc điện thoại giữa ông Trump và bà Thái Anh Văn đang gây nên sóng gió trong quan hệ Mỹ - Trung Quốc |
Trung Quốc có thể thể hiện sự không hài lòng với Mỹ trong những lĩnh vực như kinh tế, hợp tác chống khủng bố và giải trừ vũ khí hạt nhân tại CHDCND Triều Tiên, Cheng Li – giám đốc của chương trình Trung Quốc tại Học viện Brookings (Mỹ) cho biết. Quốc gia châu Á này cũng có thể tăng cường các hoạt động quân sự bất hợp pháp tại Biển Đông – nơi nước Mỹ đang tìm kiếm sự di chuyển tự do cho các tàu thương mại và hải quân của mình. Các quốc gia khác trong khu vực cũng đang phản đối mạnh mẽ những tuyên bố chủ quyền vô lý của Trung Quốc tại đây.
Bonnie Glaser, một chuyên gia về Trung Quốc đến từ Trung tâm nghiên cứu Chiến lược Quốc tế tại Washington D.C. phân tích, các cố vấn của ông Trump đang cố gắng gửi tín hiệu tới Trung Quốc rằng “mọi thứ sẽ không diễn ra như cũ.” “Đây có lẽ là điều ông Trump muốn ám chỉ,” Glaser nói.
Sau khi nói chuyện với nhà lãnh đạo Đài Loan, ông Trump viết trên Twitter: “Trung Quốc có từng hỏi chúng ta rằng, liệu có OK khi phá giá đồng nội tệ (khiến các công ty của chúng ta khó cạnh tranh hơn), áp thuế cao khi nhập khẩu sản phẩm của chúng ta (trong khi Mỹ không áp thuế họ) hoặc xây dựng một tổ hợp quân sự khổng lồ tại giữa Biển Đông? Tôi không nghĩ như vậy!”
BIỂN ĐÔNG
Lời “bộc bạch” trên Twitter của ông Trump cho thấy ông đang liên kết các vấn đề khác nhau trong quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc theo một cách chưa từng có trước đây.
Tuy nhiên, Trung Quốc cũng không phải là “tay mơ” trên bàn cờ chính trị ông Trump đặt ra.
Tại Biển Đông, Trung Quốc đã tiến hành việc xây dựng trái phép tàu cảng và bãi đỗ sân bay. Trong khi các quốc gia trong khu vực liên tục đưa ra những phản ứng gay gắt trước hành động của Bắc Kinh, bản thân lực lượng tàu và máy bay quân sự của Mỹ cũng hiện diện tại khu vực với mục đích duy trì tự do di chuyển hàng hải.
 Đã đến lúc Mỹ khẳng định lập trường của mình trong vấn đề Biển Đông? |
“Cho đến thời điểm hiện tại, người Trung Quốc vẫn khẳng định đó không phải là các căn cứ quân dự,” Auslin phân tích. “Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu nước này đột nhiên nói họ có căn cứ và máy bay quân sự đã sẵn sàng, nhằm để cho Trump thấy ông ấy đang đi sai hướng.”
Trung Quốc cũng có thể “ngang nhiên” triển khai hệ thống radar, tên lửa chống hạm, tên lửa đối không… - viện cớ tàu và máy bay nước ngoài đe dọa đến an ninh lãnh thổ, hay cấm các phương tiện quân sự của Mỹ và các quốc gia lân cận di chuyển trong khu vực…
“Trung Quốc đang là một siêu cường trong khu vực, và Mỹ buộc phải quyết định xem, họ có đối kháng với Trung Quốc hay không,” Austin nói.
CHDCND TRIỀU TIÊN
Theo Austin, mặc dù hồi tuần trước, Trung Quốc đã đồng ý với quyết định áp dụng cấm vận của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc lên Triều Tiên, nhưng Bắc Kinh cũng có thể hoàn toàn bất ngờ thay đổi ý kiến. Chính quyền của Chủ tịch Tập Cận Bình cũng có thể gia tăng viện trợ quân sự cho Bình Nhưỡng, thậm chí tuyên bố không tham gia vào các cuộc thảo luận quốc tế liên quan đến chương trình hạt nhân của Triều Tiên.
 Mối quan hệ thân cận giữa Trung Quốc và Triệu Tiên |
Nếu “đáp trả”, ông Trump có thể nghĩ đến việc tăng cường sức ép lên Bắc Kinh bằng cách áp dụng thêm các lệnh cấm vận đối với các công ty Trung Quốc liên quan đến Triều Tiên và các hoạt động hạt nhân của nước này. Hồi tháng Chín, lệnh cấm vận đầu tiên như vậy đã được ông Obama đưa ra. “Ngài Trump có thể làm nhiều hơn thế,” chuyên gia Glaser dự đoán.
THƯƠNG MẠI
Trump từng cáo buộc Trung Quốc cạnh tranh không lành mạnh, vi phạm luật bản quyền và thao tùng đồng tệ để giảm giá thành sản phẩm nội địa và khiến hàng hóa Mỹ trở nên đắt đỏ tại thị trường Đại lục.
Auslin cho rằng, đây là lĩnh vực mà Trung Quốc dễ “bị tổn thương” hơn Mỹ: “Chúng ta có thể tìm đến các thị trường khác. Còn họ không dễ có được một thị trường lớn như nước Mỹ.”
Ông Trump cũng đã đe dọa sẽ tuyên bố Trung Quốc đang thao túng tiền tệ - một khả năng có thể làm bùng nổ một cuộc chiến tranh thương mại giữa hai quốc gia, Auslin nói.
 Liệu có xảy ra chiến tranh thương mại và chiến tranh tiền tệ giữa Mỹ và Trung Quốc |
Nếu điều này xảy ra, nền kinh tế Trung Quốc sẽ phải gánh chịu nhiều tổn thất, trong khi giá cả hàng hóa tại Mỹ sẽ tăng cao. Bắc Kinh có thể trả đũa bằng cách từ chối mua trái phiếu Chính phủ Mỹ, khiến tỷ giá lãi suất cho người dân và doanh nghiệp gia tăng, thị trường trường khoán náo loạn…
Nhà kinh tế học Phillip Swagel của Đại học Maryland thừa nhận một cuộc chiến tranh thương mại và chiến tranh tiền tệ hoàn toàn có thể xảy ra, bởi vì đồng NDT sẽ tiếp tục rớt giá trong khi kế hoạch giảm thuế và gia tăng chi tiêu của ông Trump sẽ khiến đồng USD mạnh hơn.
Theo Swagel, điều này cũng sẽ mở ra những cơ hội mới để tân chính phủ Mỹ có thể mở rộng giao dịch thương mại tại châu Á.
(Theo USA Today)
