Các quốc gia châu Phi hướng tới cuộc đua chuyển đổi năng lượng sạch

Theo AP, ở khu vực xa xôi Makueni của Cộng hòa Kenya, bà Purity Kinyili, 50 tuổi đã phải dành thời gian để đi tìm nước và củi nhằm duy trì nhu cầu sinh họat trong gia đình và tưới cho đất canh tác. Tuy nhiên, sau khi chính phủ đã triển khai sáng kiến đưa năng lượng mặt trời tới các thị trấn nông thôn thì hệ thống này đã được đưa vào sử dụng ở Makueni, Kenya. Giờ đây, mảnh đất khô cằn ở trang trại đã trở nên xanh tốt và đủ điện trong sinh hoạt gia đình.

"Việc tiếp cận năng lượng sạch hơn trong bối cảnh thúc đẩy tăng trưởng kinh tế sẽ là ưu tiên hàng đầu của châu Phi trong Hội nghị Khí hậu của Liên hợp quốc sắp diễn ra vào tháng 11", các quan chức và chuyên gia khí hậu hàng đầu của châu lục cho biết.

Là một phần trong mục tiêu "chuyển đổi năng lượng sạch", châu Phi muốn tăng cường khả năng tiếp cận điện năng và các nguồn tài nguyên sạch cho hàng trăm triệu người dân. Theo ước tính, khoảng 600 triệu trong số 1,4 tỷ người dân sống trên lục địa này không có điện và khoảng 900 triệu người không có khả năng tiếp cận với nguyên liệu  sạch phục vụ nhu cầu nấu nướng.

Một số chuyên gia cho rằng để cải thiện mức sống thì tạm thời, châu Phi vẫn phải tăng sản lượng nhiên liệu hóa thạch. Ông Harsen Nyambe, Giám đốc bộ phận môi trường bền vững và kinh tế xanh ở Liên minh châu Âu cho biết châu Phi cần khoảng thời gian dài hơn và nhiều nguồn tài chính hơn để hướng tới năng lượng sạch nếu muốn đáp ứng các mục tiêu tăng trưởng kinh tế và xã hội.

Theo ông Harsen Nyambe, trong quá trình chuyển đổi, ông kêu gọi nhìn vào thực tế trong bối cảnh châu lục này đang tiếp tục phát triển cơ sở hạ tầng với ít tài nguyên và đối phó với những tác động của khí hậu ấm lên.

Đặc biệt, châu Phi được đánh giá là châu lục rất dễ bị tổn thương bởi biến đổi khí hậu. Vùng Sừng và phía đông châu Phi đang hứng chịu đợt hạn hán khắc nghiệt, tác động mạnh đến cuộc sống của người dân. Trong khi đó, các quốc gia phía nam châu Phi lại hứng chịu những cơn lốc xoáy chết người với tần suất ngày càng tăng.

Mục tiêu đạt được mức phát thải ròng bằng 0

Nhiều quốc gia, đặc biệt là những quốc gia phát triển như Mỹ và châu Âu đang đặt mục tiêu đạt được phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Trung Quốc cũng hy vọng sẽ đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2060 và Ấn Độ là năm 2070.

Ông James Murombedzi, Người đứng đầu Trung tâm chính sách Khí hậu châu Âu cho biết châu Phi đã thải ra ít carbon dioxide hơn so với các lục địa khác, ước tính khoảng 3%-4% lượng khí thải, mặc dù chiếm khoảng 17% dân số thế giới.

Để đạt được mức phát thải ròng bằng 0, các quốc gia này sẽ cần phải cắt giảm đáng kể lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính trong khi bù đắp phần còn lại bằng các dự án hút carbon dioxide ra khỏi khí quyển. Các dự án trồng cây đã mọc lên khắp lục địa chẳng hạn như Công viên Lufasi ở Nigeria hay các dự án hồi phục rừng ngập mặn của Mozambique. Hầu hết các dự án đều do các nhà đầu tư tư nhân tìm cách đối phó với các hoạt động gây ô nhiễm.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng chính quyền địa phương vẫn chưa đủ kinh phí cần thiết cho các dự án hấp thụ carbon lớn như vậy.

"Áp lực là rất lớn trước mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050", ông Nyambe nói đồng thời đề cập đến việc thiếu tài chính và nhu cầu cơ sở hạ tầng ngày càng tăng.

Ông Nyambe khẳng định bất kỳ mục tiêu phát thải nào nên đi kèm với các nguồn lực. Vì không có năng lực, tài chính và công nghệ thì làm sao có thể chuyển đổi sang năng lượng sạch được. Vì vậy,  hỗ trợ tài chính của Liên hợp quốc, trong đó có Hội nghị khí hậu COP27 đóng vai trò quan trọng để giúp châu Phi khởi động quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch hơn. Liên minh châu Phi cũng chỉ ra rằng khí tự nhiên là nhiên liệu chuyển tiếp cho nhu cầu năng lượng của châu Phi cùng với năng lượng tái tạo, hydro và năng lượng hạt nhân. Mặc dù khí tự nhiên thải ra ít carbon dioxide hơn các nhiên liệu hóa thạch khác nhưng việc xây dựng cơ sở hạ tầng khí đốt có thể làm chậm quá trình chuyển sang năng lượng tái tạo.

"Châu Phi đang đón nhận một tương lai năng lượng sạch nhưng sẽ phải dựa trên nhu cầu và hoàn cảnh của mình. Hiện tại, việc sử dụng khí đốt tự nhiên, vốn dồi dào ở lục địa là rất quan trọng", ông Linus Mofor, cố vấn cấp cao về các vấn đề môi trường tại Ủy ban Kinh tế Liên hợp quốc về Châu Phi cho biết.

Bên cạnh đó, ông Mofor cũng nhấn mạnh "quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo sẽ đòi hỏi các khoản đầu tư vốn đáng kể. Đến năm 2030, châu Phi sẽ cần 2 nghìn tỷ USD để giải quyết việc chuyển đổi năng lượng.

Một số nền kinh tế lớn hơn của lục địa này đã đầu tư rất nhiều vào năng lượng tái tạo, bao gồm các dự án như Trạm năng lượng mặt trời Ourzazate của Maroc, nhà máy năng lượng mặt trời Kom Ombo của Ai Cập, nhà máy địa nhiệt Menengai của Kenya, trang trại gió ở Hồ Turkana và nhà máy năng lượng mặt trời Jasper ở Nam Phi. Các dự án nhỏ hơn, chẳng hạn như các tấm pin mặt trời không nối lưới để đưa điện đến các vùng nông thôn hoặc tấm pin mặt trời trên mái nhà, cũng đang được lắp đặt trên khắp lục địa, trong đó Kenya, Nam Phi và Nigeria đi đầu về những dự án này.

"Những cam kết mạnh mẽ của các quốc gia phát triển nhằm cắt giảm khí thải và hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng của châu Phi  có thể sẽ mang đến nhiều dự án năng lượng sạch hơn", ông Mouhamadou Bamba Sylla, nhà khí tượng học và là tác giả của bản đánh giá khí hậu mới nhất của Liên Hợp Quốc cho biết./.