(Tổ Quốc) - Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis chính thức lên tiếng về quyết định bất ngờ sa thải Ngoại trưởng Mỹ của ông Trump.
Tờ Washington Post dẫn lời phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis cho biết, tại hầu hết mọi nơi trên thế giới, vụ việc Ngoại trưởng Rex Tillerson bị sa thải chỉ đơn giản là “một câu chuyện từ Washington D.C.” và không thật sự rùm beng ảnh hưởng tới quan hệ của Mỹ với cộng đồng quốc tế.
Thời điểm Tổng thống Donald Trump công bố quyết định trên, ông Mattis đang ở Afghanistan. Khi đó, phát ngôn viên đi cùng với ngài Bộ trưởng đã từ chối đưa ra bất kỳ bình luận nào. Tuy nhiên, trên chuyến bay quân sự trở về Washington sau khi kết thúc chuyến công du 5 ngày tới Afghanistan, Oman và Bahrain, lần đầu tiên ông Mattis đã công khai phát biểu về sự kiện đang gây nhiều bất ngờ trong những ngày qua.
Khi được hỏi về việc ông đã biết về vụ sa thải lúc nào và như thế nào, cũng như phản ứng cá nhân, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cho biết, ông “không muốn trả lời điều này”. Tuy nhiên, ông Mattis khẳng định, nền ngoại giao Mỹ sẽ không có thay đổi gì trong thời gian tới.
“Với những thể chế mạnh mẽ của Mỹ, sự bền vững trong quan hệ của chúng ta với những nước này vượt xa các cá nhân,” ông Mattis nói.
Là người thường xuyên nhấn mạnh vào tầm quan trọng của việc Mỹ phải duy trì các mối quan hệ nước ngoài, theo ông Mattis, công việc của ông là đảm bảo các đại sứ và các nhà ngoại giao Mỹ “luôn phát ngôn từ một lập trường sức mạnh với sự ủng hộ cho luật pháp quốc tế”. Mattis tiết lộ, vụ việc Ngoại trưởng Tillerson bị sa thải “thậm chí còn không xuất hiện” trong chuyến công du của ông, nếu các phóng viên đi cùng không đề cập tới.
“Tôi hiểu tại sao các bạn đặt câu hỏi,” ngài Bộ trưởng nói. “Nhưng tôi chỉ đang chỉ ra rằng, tại hầu hết mọi nơi trên toàn cầu, đây chỉ là một câu chuyện của Washington D.C. Nó không phải là câu chuyện về liệu Mỹ có còn là đồng minh của những quốc gia mà tôi đã đi qua, hoặc từng nói chuyện hay không…”
Sau nhiều tháng đồn đoán, hôm thứ Ba (13/3), Tổng thống Trump đã gây bất ngờ bằng một bài viết trên trang Twitter, trong đó, ông công bố việc Tillerson bị sa thải và người thay thế sẽ là Giám đốc CIA Mike Pompeo. Chiều cùng ngày, trong một cuộc họp báo, cựu Ngoại trưởng Tillerson chia sẻ, vài giờ sau khi tweet, chính Tổng thống Mỹ đích thân điện thoại cho ông từ chuyên cơ Air Force One, nhằm đảm bảo cựu Ngoại trưởng đã biết được tin tức.
 Tổng thống Donald Trump gây bất ngờ với quyết định sa thải Ngoại trưởng Rex Tillerson |
Bộ trưởng Quốc phòng và tân Ngoại trưởng “cùng chí hướng”?
Tờ Washington Post nhận định, trong năm đầu tiên kể từ khi Tổng thống Trump lên cầm quyền, dường như Bộ trưởng Quốc phòng và ông Tillerson đã tìm được tiếng nói chung, khi cùng thúc đẩy ngoại giao như là lựa chọn đầu tiên để tránh các cuộc xung đột, và nhấn mạnh một cuộc chiến tranh với Triều Tiên là một viễn cảnh vô cùng xấu. Hồi tháng 12 năm ngoái, chính ông Mattis tiết lộ, hai Bộ trưởng mỗi tuần đều ăn sáng với nhau và thảo luận về các mục tiêu trước những cuộc họp tại Nhà Trắng.
Trong cuộc họp báo hôm 13/3, ông Tillerson cũng cám ơn sự trợ giúp của Bộ trưởng Mattis và gửi khen ngợi tới cả Bộ Quốc phòng và quân đội Mỹ. Không ngạc nhiên khi cựu Ngoại trưởng không nhắc gì tới Tổng thống Trump.
Ông Mattis không có mối quan hệ lâu dài với tân Ngoại trưởng Mike Pompeo, nhưng hai người cũng đã từng hợp tác hồi năm ngoái khi ông Pompeo còn là Giám đốc CIA.
Cũng giống như Tổng thống Trump, cả Mattis và Pompeo đều có một cái nhìn u ám về ảnh hưởng đang ngày càng mở rộng của Iran tại Trung Đông, cho dù trước đó chính Mattis cũng đã phát biểu, nước Mỹ nên tuân theo thỏa thuận hạt nhân từng được chính quyền Obama ký kết với Iran. Trong khi đó, ông Trump không ít lần đe dọa sẽ rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận này.
Trong hôm Thứ Năm, Bộ trưởng Mattis một lần nữa nêu ra những quan ngại của ông về các hành động của Iran. Ông chia sẻ với các phóng viên, Washington giờ đây đã có “những bằng chứng đáng lo” rằng Iran đang gây ảnh hưởng lên tiến trình bầu cử Iraq sẽ diễn ra vào tháng Năm sắp tới. Mattis cũng so sánh nó với những nỗ lực của các cơ quan tình báo Mỹ đã cáo buộc Nga can thiệp vào bầu cử của một số quốc gia trên thế giới.
“Chúng ta biết rằng họ đang làm những gì có thể để tác động đến cuộc bầu cử,” ông Mattis nói. “Chúng ta không muốn điều đó xảy ra tại đất nước của chúng ta, và chúng ta chắc chắn không muốn nó xảy ra tại Iraq”.
Theo các quan chức Hải quân Mỹ có mặt tại Bahrain, Iran đang tiếp tục có nhiều hoạt động gây bất ổn khu vực, như buôn lậu vũ khí tới Yemen để hỗ trợ cho lực lượng nổi dậy Houthi trong cuộc chiến tại đây; thử nghiệm các tàu không người lái có chứa chất nổ; ủng hộ cho chính quyền Syria…
