CNN: Sóng gió quan hệ Mỹ - Trung có giảm nhiệt khi ông Biden đắc cử Tổng thống?

Trong nhiệm kỳ Tổng thống đương nhiệm Donald Trump, quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc tồn tại nhiều căng thẳng về kinh tế và chính trị.

Giới kinh tế và chuyên gia thương mại tin tưởng rằng cả Mỹ và Trung Quốc sẽ ngày càng xa cách về quan hệ thương mại và công nghệ trong bối cảnh Washington tiếp tục xem xét kỹ lưỡng mọi khía cạnh về mối quan hệ với nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới.

"Chúng ta phải đặt ra sự cạnh tranh cơ bản và có hệ thống giữa hai quốc gia. Theo nhiều cách, sự cạnh tranh đó sẽ ngày càng gia tăng", ông Alex Capri – nghiên cứu cấp cao ở Hinrich Foundation và là giảng viên Đại học quốc gia Singapore cho biết.

Các căng thẳng cơ bản

Năm nay đánh dấu căng thẳng mạnh mẽ và sự thiếu tin tưởng giữa hai siêu cường lớn trên thế giới. Mặc dù hai bên đã đạt được một thỏa thuận thương mại vào tháng Một nhưng Mỹ và Trung Quốc vẫn chưa thể giải quyết các xung đột kinh tế, trong đó Washington cáo buộc Bắc Kinh đánh cắp công nghệ của Mỹ và dành quá nhiều ưu đãi cho các tập đoàn nhà nước.

Trong khi đó, Washington ngày càng thể hiện thái độ cảnh giác với công nghệ do Trung Quốc sản xuất và bày tỏ nghi ngờ về khả năng Bắc Kinh sử dụng các công nghệ của quốc gia này nhằm do thám hoạt động của người dân Mỹ. Các hoài nghi như vậy khiến các nghị sĩ – Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ xem Trung Quốc là mối đe dọa lớn đối với an ninh quốc gia. Các lệnh trừng phạt mà Mỹ đang áp dụng với gã khổng lồ công nghệ Huawei và các nỗ lực mà chính trị gia Mỹ gây áp lực đang khiến các công ty Trung Quốc giao dịch trên sàn giao dịch Mỹ trở nên khó khăn hơn.

Mặt khác, dịch bệnh cũng khiến cho căng thẳng hai nước về thương mại tiếp tục đẩy xa hơn cũng như tồn tại nhiều hiểu lầm.

"Tổng thống đắc cử Biden có thể hiểu rõ về cách ông muốn tiếp tục trong nhiệm kỳ mới của mình và sự ủng hộ của lưỡng đảng theo lập trường cứng rắn", chuyên gia thương mại William Reinsch, thuộc Trung tâm nghiên cứu quốc tế và chiến lược cho biết.

Bước ngoặt thay đổi

Chắc chắn sẽ có sự thay đổi chính sách trong chính quyền Tổng thống đắc cử Joe Biden về vấn đề Trung Quốc. Ông Trump từng bày tỏ thái độ gay gắt với Trung Quốc vì vấn đề thương mại, công nghệ và dịch bệnh.

"Thông điệp của ông Biden sẽ khác. Nó sẽ mang tính ngoại giao nhiều hơn. Ông Biden mong muốn chính quyền mới sẽ tuân thủ chặt chẽ hơn quy trình được thiết lập từ lâu trước khi Washington áp mức thuế mạnh tay cũng như bổ sung lệnh trừng phạt Trung Quốc. Tổng thống đắc cử Biden cũng đã nhìn thấy hàng nghìn công ty Mỹ thậm chí đã kiện Mỹ vì việc áp thuế mạnh đối với hàng hóa Trung Quốc – quyết định được cho là gây tổn hại nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh của các công ty này trong nhiệm kỳ Tổng thống Trump", ông Capri – Heinrich Foundation nhấn mạnh.

"Thành thật mà nói vẫn tồn tại mâu thuẫn trong Bộ Thương mại Mỹ ở nhiệm kỳ Tổng thống Trump. Về lâu dài, quy trình này đã lấy ý kiến tham khảo với ngành công nghiệp Mỹ. Chính quyền Tổng thống Trump đã liên tục bảo vệ cách tiếp cận cứng rắn của ông với Trung Quốc nhằm điều chỉnh mối quan hệ cân bằng giữa hai nước và Tổng thống Trump đã từng khẳng định với báo chí thỏa thuận thương mại "giai đoạn một" của ông sẽ tạo ra công bằng kinh tế cho người Mỹ.

Theo CNN, Trung Quốc dường như cũng đang chuẩn bị cho những lời hùng biện nảy lửa này.

Đặt câu hỏi về lập trường của Bắc Kinh đối với kết quả bầu cử Mỹ, chính phủ Trung Quốc hôm thứ Hai khẳng định họ lưu ý rằng ông Biden đã tuyên bố chiến thắng đồng thời thừa nhận bầu cử Mỹ sẽ tuân theo theo quy trình và luật pháp của nước Mỹ.

"Trung Quốc và Mỹ sẽ tăng cường giao tiếp và đối thoại đồng thời khẳng định sẽ hướng tới mối quan hệ lành mạnh và ổn định, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Wang Wenbin nhấn mạnh.

Theo ông Ian Bremmer, Chủ tịch và là người sáng lập tập đoàn tư vấn Eurasia Group, quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington đang đặt ra các câu hỏi lớn trong nhiệm kỳ mới của Tổng thống đắc cử Biden.

"Trung Quốc ắt hẳn sẽ nhận ra họ vẫn được hưởng lợi từ một nước Mỹ ổn định tiếp tục đóng vai trò lớn trong trật tự toàn cầu", ông Bremmer nói.

Cho dù là ông Biden có nhắc đến quan hệ Mỹ-Trung thì hai nước vẫn tiếp tục cố gắng giải quyết các vướng mắc về kinh tế đang tồn tại. Các nhà phân tích tại JP Morgan vào tháng trước đã viết rằng chiến thắng của ông Biden sẽ khiến hai nước tiếp tục tranh giành nhau về mạng 5G, điện toán lượng tử, trí tuệ nhân tạo và công nghệ sinh học.

"Nhằm tranh giành vị trí thống trị trong lĩnh vực này, Mỹ và Trung Quốc đang có xu hướng tách rời, giảm hợp tác, hạn chế chia sẻ công nghệ và thậm chí đóng cửa ngừng thương mại trong một số trường hợp", giới phân tích nhận định.

Theo ông Capri, Trung Quốc đang chuẩn bị các động thái giảm thiểu sự rạn nứt lớn hơn giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới. Bắc Kinh cũng có thể nhận định chính quyền ông Biden hiệu quả hơn nhiều trong việc xây dựng một liên minh quốc tế đối phó với thách thức Trung Quốc trong các lĩnh vực trợ cấp của nhà nước, quyền cho các công ty nước ngoài hoặc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Mối quan hệ Mỹ-EU đã trở nên căng thẳng dưới thời ông Trump khi hai đồng minh tiếp tục tranh cãi về thương mại.

Ông Louis Kuijs, người đứng đầu Bộ phận Kinh tế Châu Á tại Oxford Economics, nhận định: "Các nước phát triển không tìm được điểm chung trong những năm gần đây phần lớn là do chính phủ Mỹ hiện nay có khuynh hướng đi một mình".