Đặc phái viên của Chủ tịch Trung Quốc đến Seoul: Thông điệp gửi tới Mỹ

Đầu tuần này, Washington đã tiến hành một loạt các hoạt động ngoại giao cấp cao nhất ở châu Á. Một chủ đề cơ bản trong chuyến thăm của Tổng thống Joe Biden tới Hàn Quốc và Nhật Bản, hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Bộ tứ và sự ra mắt của Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là để cân bằng ảnh hưởng với Trung Quốc.

Trong khi đó, mối quan hệ Mỹ - Trung đang càng căng thẳng. Đây là mối quan tâm lớn đối với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khi ông muốn duy trì vị thế lãnh đạo ổn định tại Đại hội Đảng toàn quốc ở nước này mùa thu năm nay.

Hành động âm thầm của ông Vương Kỳ Sơn

Trong hoàn cảnh đó, ông Tập đã thực hiện một động thái chiến lược, âm thầm. Theo Nikkei Asia, nhà lãnh đạo Trung Quốc đã khuyến nghị Phó Chủ tịch Vương Kỳ Sơn, đồng minh lâu năm của ông, đưa quan hệ với Washington đi đúng hướng. Ông Vương Kỳ Sơn có mối liên hệ chặt chẽ với Phố Wall do sự nghiệp lâu năm của ông giám sát các lĩnh vực tài chính và thương mại của Trung Quốc.

Vào ngày 10 tháng 5, khi tân Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol tổ chức lễ nhậm chức, ông Vương Kỳ Sơn đã được cử làm "đại diện đặc biệt của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình". Ông Vương đã đưa cho ông Yoon một bức thư cá nhân từ nhà lãnh đạo Trung Quốc.

Phân tích về động thái này, nhiều chuyên gia cho rằng khi cử một quan chức cấp cao bất thường tới Hàn Quốc dự lễ nhậm chức tổng thống, ông Tập đang báo hiệu rằng ông coi trọng quan hệ với quốc gia láng giềng.

Nhưng ông Vương có thể còn có một nhiệm vụ quan trọng khác?

Phái đoàn Mỹ đến dự lễ nhậm chức của tổng thống Hàn Quốc do Douglas Emhoff, chồng của Phó Tổng thống Kamala Harris, dẫn đầu. Các quan chức bao gồm Bộ trưởng Lao động Martin Walsh, các nhà lập pháp Ami Bera và Marilyn Strickland, Trợ lý đặc biệt của Tổng thống về các vấn đề nhân sự Linda Shim và Trợ lý Bộ trưởng Tư pháp Todd Kim.

Các nguồn tin thân cận với vấn đề này cho biết trong chuyến thăm ngắn tới Hàn Quốc, ông Vương đã gửi tín hiệu tới phái đoàn Mỹ cho thấy Trung Quốc sẵn sàng đối thoại. Chuyến thăm tới Hàn Quốc là một cơ hội khi các hoạt động của ông Vương Kỳ Sơn không thu hút nhiều sự chú ý.

Được gọi là "đại diện đặc biệt của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình" đã giúp ông Vương Kỳ Sơn có thêm sức ảnh hưởng lớn. Một tuần sau đó, thông điệp thầm lặng ở Seoul dường như đã có kết quả khi ông Dương Khiết Trì nói chuyện qua điện thoại với cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan.

"Phía Mỹ đã nói rõ trong nhiều dịp rằng họ tuân theo chính sách một Trung Quốc và không ủng hộ 'Đài Loan độc lập'. Tuy nhiên, các hành động và tuyên bố gần đây của Mỹ về vấn đề Đài Loan là hoàn toàn khác nhau ", một bài báo của Tân Hoa xã trích lời ông Dương Khiết Trì nói. Nhưng một nội dung có thể quan trọng hơn là câu đơn giản ở cuối báo cáo: "Họ cũng trao đổi quan điểm về Ukraine và tình hình trên Bán đảo Triều Tiên và một số vấn đề quốc tế và khu vực khác."

Với những thông điệp này, có thể Trung Quốc đang ra hiệu rằng nếu ông Biden kiềm chế không đi xa hơn về vấn đề Đài Loan trong chuyến công du châu Á, Trung Quốc sẽ có thể hợp tác ở một mức độ nhất định về tình hình Ukraine và trên Bán đảo Triều Tiên.

Sẽ không có gì lạ khi Trung Quốc muốn hướng tới một hội nghị thượng đỉnh giữa ông Biden và ông Tập Cận Bình. Trung Quốc có thể đưa ra một số yêu cầu khác, bao gồm việc loại bỏ, hoặc ít nhất là giảm thuế quan từ thời Trump đối với hàng hóa Trung Quốc.

Cơ hội thượng đỉnh trong tương lai gần

Đây là một tình huống thuận lợi cho Nhà Trắng ngay trước chuyến thăm châu Á của Biden. Nếu Bắc Kinh muốn hướng đến một hội nghị thượng đỉnh trong tương lai gần, thì nước này sẽ không thực hiện bất kỳ cuộc phiêu lưu quân sự bất ngờ nào trong chuyến đi của nhà lãnh đạo Mỹ.

Vào ngày 19 tháng 5, ông Sullivan đã từng ám chỉ về một cuộc trao đổi giữa hai nhà lãnh đạo cao nhất có thể xảy ra trong tương lai không xa.

"Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu, trong những tuần tới, Tổng thống Biden và Chủ tịch Tập nói chuyện lại", ông Sullivan chia sẻ trên chuyên cơ Không lực Một trên đường tới Hàn Quốc. Nhận xét của ông Sullivan cho thấy rằng, ít nhất là vào ngày 19/5, liên lạc giữa Mỹ và Trung Quốc đã diễn ra suôn sẻ.

Các quan chức Trung Quốc thậm chí còn đồn đoán rằng cuộc đàm phán giữa ông Tập và ông Biden có thể được tổ chức vào cuối tháng 5, ngay sau hội nghị thượng đỉnh Quad ở Tokyo.

Như vậy, chuyến đi của ông Vương Kỳ Sơn đến Hàn Quốc - đóng vai trò là đường dẫn giữa Trung Quốc và Mỹ - cũng rất quan trọng trong bối cảnh chính trị trong nước Trung Quốc. Nó cho thấy rằng bất chấp những tin đồn về sự rạn nứt giữa ông Tập và ông Vương, mối quan hệ cá nhân vẫn vững chắc.

Nửa thế kỷ trước, ông Tập và ông Vương đã có thời gian làm việc cùng nhau ở Diên An, tỉnh Thiểm Tây. Cả hai đều là những thanh niên trí thức từ thành thị được đưa về sống và làm việc tại các làng quê. Ông Vương thân thiết giống như một người anh lớn đối với ông Tập.

Giờ đây, khi các cuộc gặp thượng đỉnh Nhật-Mỹ và Quad đã kết thúc, câu hỏi đặt ra là liệu ý định trao đổi cấp cao của Trung Quốc có thay đổi hay không.

Tại một cuộc họp báo chung với Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida ở Tokyo hôm thứ Hai, nhận xét của ông Biden về việc sẵn sàng bảo vệ Đài Loan đã thu hút phản ứng dữ dội từ Trung Quốc. Câu hỏi đặt ra là Trung Quốc thực sự nhận thức và hành xử như thế nào.

Nếu hội nghị thượng đỉnh trực tuyến Mỹ-Trung sắp diễn ra, ông Tập sẽ nói gì với ông Biden? Ông Tập có ít sự lựa chọn sau những căng thẳng hiện tại. Nền kinh tế Trung Quốc đang gặp khó khăn do chính sách "zero-COVID" và Trung Quốc hiện tại không thể đủ khả năng để có một đường lối cứng rắn đối với Mỹ.