(Tổ Quốc) - Những nỗ lực hàn gắn “tình cảm” Nga – Mỹ có thể sẽ chỉ làm nghiêm trọng hơn nữa mâu thuẫn giữa hai nước.
Nhìn bên ngoài, Tổng thống Mỹ Donald Trump chưa từng ngừng bảo vệ cho người đồng nhiệm đến từ nước Nga của mình. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây trên kênh Fox News, khi người dẫn chương trình miêu tả Tổng thống Nga Putin là “một kẻ sát nhân”, ông Trump đã vội gạt đi. “Có rất nhiều kẻ giết người,” ngài Tổng thống nói,”anh nghĩ như thế nào? Đất nước của chúng ta có ngây thơ như thế không?”
 Tổng thống Trump trong cuộc điện đàm với người đồng nhiệm đến từ nước Nga |
Trước mối quan hệ có vẻ như đang ngày càng tiến triển theo chiều hướng tích cực giữa Washington và Moscow; nước Mỹ có thể sẽ đạt thêm được nhiều lợi ích an ninh quốc gia; trong đó, đáng chú ý nhất là khả năng giảm đi các nguy cơ về chiến tranh và khủng bố hạt nhân. Tuy nhiên, theo Josh Cohen, một cựu quan chức của tổ chức USAID chuyên về lĩnh vực quản lý các dự án cải cách kinh tế dưới thời Liên Xô, mặc dù có nhiều tín hiệu lạc quan, nhưng mối quan hệ của Trump và Putin vẫn có thể rất nhanh chóng xấu đi – và thậm chí khiến căng thẳng giữa hai quốc gia trở nên nghiêm trọng hơn.
TRUMP ĐANG KHIÊU KHÍCH PUTIN TRONG VẤN ĐỀ IRAN?
Iran được đánh giá là một vấn đề lớn có thể làm dấy lên mâu thuẫn giữa Mỹ và Nga. Ông Trump đang phát đi những tín hiệu trái ngược về hiệp định hạt nhân với Tehran. Trong vai trò một ứng cử viên Tổng thống, ông đã không ít lần “hứa hẹn” sẽ phá bỏ thỏa thuận này. Trong vài trò một Tổng thống, ông lại rất có thể sẽ tìm cách để củng cố nó.
Tổng thống Putin không muốn ông Trump đi theo kịch bản đầu tiên. Nga đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp thỏa thuận hạt nhân Iran thành công, đặc biệt khi đề ra các giải pháp có thể trung hòa khát vọng của quốc gia Trung Đông về phát triển công nghiệp làm giàu uranium, trong khi phương Tây lại muốn hạn chế năng lực này. Nga cũng giữ vị trí không thể thiếu đối với quá trình thi hành thỏa thuận. Gần đây nhất, với sự hậu thuẫn từ chính quyền Obama, Nga đã chuyển một khối lượng lớn uranium thô đến Iran để đổi lấy 44 tấn chất lỏng làm mát về cho Nga.
 Vấn đề hạt nhân Iran có thể châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng Mỹ - Nga |
Ông Putin rất có thể nhìn nhận thái độ của Tổng thống Trump đối với Tehran như một đòn khiêu khích; thậm chí, là một màn dạo đầu cho cuộc tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran. Nếu vậy, Moscow có thể đáp trả bằng cách sớm cho phép Nga vận chuyển vũ khí đến Iran để đối phó với các đe dọa từ phía Mỹ - một động thái rất dễ dàng châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng Nga – Mỹ.
KHẢ NĂNG TÁI KHỞI ĐỘNG CHẠY ĐUA HẠT NHÂN
Trump và Putin cũng đối mặt với khả năng về một cuộc chạy đua hạt nhân. Ngài Tổng thống Mỹ đã từng viết trên Twitter về một “nước Mỹ cần phải làm hết sức để củng cố và mở rộng khả năng hạt nhân của mình”; thậm chí phát biểu với kênh MSNBC rằng “hãy để cuộc chạy đua vũ trang diễn ra” khi nghe tin Putin muốn tăng cường tiềm năng quân sự cho các lực lượng hạt nhân chiến lược của Nga.
Không khó để mường tượng về cách một cuộc chạy đua hạt nhân Nga – Mỹ được tái khởi động như thế nào. Nước Mỹ đang xây dựng một lá chắn phòng thủ tên lửa, mà theo kế hoạch đến năm 2018, sẽ “che chở” hoàn toàn châu Âu. Trong khi Mỹ “quảng bá” những gì mình đang làm là giúp NATO đối phó với đe dọa tấn công từ Iran, Nga tin rằng lá chắn này hướng tới kho vũ khí hạt nhân của Moscow. Đây rất có thể sẽ là một trong những lý do chính khiến Putin quyết định củng cố lực lượng phòng thủ tên lửa của mình. Và hệ quả của động thái này, không nghi ngờ, là việc Washington phải “theo lao”, tiếp tục mở rộng khả năng hạt nhân của nước Mỹ.
MỸ CÓ ĐÒI NGA THAY ĐỔI CHÍNH SÁCH VỀ AFGHANISTAN?
Chính sách của Nga đối với Afghanistan có thể cũng sẽ góp phần làm rạn nứt mối thân tình Trump – Putin. Chuyên gia Cohen cho rằng, mặc dù cùng e ngại chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan, nhưng Moscow hiện đang chia sẻ mạng lưới tình báo với Taliban – lực lượng Hồi giáo mà quân đội Mỹ đang tìm mọi cách tiêu diệu trong suốt 15 năm qua. Khi Nga tuyên bố, họ chỉ trao đổi thông tin với Taliban để chống lại IS, trưởng tư lệnh của quân đội Mỹ tại Afghanistan đã từng cáo buộc Moscow đang muốn mượn Taliban để phá hoại NATO. Mối quan hệ của lực lượng này với al Qaeda, cùng với ưu tiên chống lại chủ nghĩa khủng bố của Trump, rất có thể sẽ khiến Tổng thống Mỹ yêu cầu Nga phải thay đổi chính sách của mình tại Afghanistan – một mong muốn chưa ai đoán được Putin sẽ trả lời như thế nào.
TƯƠNG LAI CỦA LIÊN MINH CHỐNG IS TẠI SYRIA
Đương nhiên, cũng sẽ có những lĩnh vực mà hai nhà lãnh đạo đều tìm được tiếng nói chung, như Ukraine và Syria. Nếu mối quan hệ Trump – Putin phát triển tốt, Tổng thống Mỹ rất có thể sẽ cắt giảm sự hẫu thuận dành cho các lực lượng đối lập tại Syria; và “sát cánh” với Nga và chính phủ Syria trong cuộc chiến chống lại IS.
 Quân đội Mỹ tại các chiến trường nước ngoài |
Trong khi điều này chắc chắn sẽ làm vừa lòng Moscow, câu hỏi đặt ra là, Putin sẽ “lại quả” cho Trump những gì? Bề ngoài, Nga hỗ trợ cho Quân đội Syria nhằm tiêu diệt IS, nhưng không ít chuyên gia chỉ ra mục tiêu sâu xa hơn, đó chính là nhắm tới các lực lượng đối lập Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Putin có thể hứa liên kết với Mỹ chống lại IS, nhưng Trump sẽ phản ứng như thế nào nếu lời cam kết này bị Nga phá vỡ. Ngoài ra, với việc bắt tay với Nga và al-Assad, Trump cũng sẽ trở thành đồng minh của “kẻ thù đáng ghét” Iran. Liệu Mỹ có thể chấp nhận điều này?
DỠ BỎ HAY GIỮ NGUYÊN CÁC LỆNH TRỪNG PHẠT NGA?
Tương tự, với tình hình Ukraine, Moscow muốn Washington dỡ bỏ các lệnh trừng phạt và công nhận Crimea là một phần của Nga. Tuy nhiên, con bài trao đổi của Putin sẽ là gì? Về lý thuyết, Moscow có thể hứa kết thúc những xung đột tại phía đông Ukraine, nhưng Tổng thống Nga không đời nào để Ukraine ngả hoàn toàn về phía phương Tây. Ngoài ra, Moscow không chỉ muốn Mỹ dừng trừng phạt, mà còn phải đền bù cho những tổn thất mà các cấm vận này đã gây ra cho nước Nga.
SỨC ÉP TỪ NỘI BỘ NƯỚC MỸ LÊN TƯƠNG LAI QUAN HỆ TRUMP - PUTIN
Mối quan hệ cá nhân của Trump với Putin cũng vẫn là một ẩn số. Tổng thống Mỹ từng ca ngợi Putin là “một nhà lãnh đạo mạnh mẽ”, nhưng đồng thời cũng nói với phóng viên, “điều này không có nghĩa là tôi sẽ thân thiết với ông ấy.” Trong khi đó, những sức ép nội bộ có thể làm đảo ngược nỗ lực bình thường hóa quan hệ Nga – Mỹ của ông Trump. Người đứng đầu phe thiểu số của Thượng viện Charles Schumer đang có kế hoạch đệ trình một điều luật, yêu cầu Tổng thống phải có được sự đồng ý của Quốc hội trước khi dỡ bỏ các lệnh trừng phạt cho Nga. Hay các công việc giấy tờ đang được đẩy mạnh để có thể lập ra một cơ quan mới, có nhiệm vụ đối phó với các mối đe dọa can thiệp chính trị từ Nga – một viễn cảnh rất có thể chọc giận Tổng thống Putin nhiều hơn nữa…
 Liệu chạy đua hạt nhân Nga - Mỹ có được tái khởi động? |
Chính sách đối ngoại đối với Nga của ông Trump rất có thể sẽ vấp phải sự phản đối ngay từ chính đội ngũ thân cận nhất của mình - những người đang nắm giữ các thiết chế an ninh quốc gia quan trọng nhất. Trong lần ra mắt tại Hội đồng bảo an Liên hợp quốc, Đại sứ của Mỹ tại Liên hợp quốc, Nikki Haley cáo buộc Nga “có những hành động gây chiến” tại Ukraine, và tuyên bố lệnh cấm vận với Nga liên quan đến Crimea sẽ vẫn được giữ nguyên. Tân Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson từng gọi Nga là một “mối hiểm họa” cho nước Mỹ; Giám đốc C.I.A. Mike Pompeo cho rằng Nga đang “đe dọa Châu Âu” và “không làm được gì” trong cuộc chiến chống lại IS; còn theo Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis, các mối đe dọa chủ yếu đều “bắt nguồn từ Nga”.
(Theo Reuters)
