Diễn biến khó lường từ đối thoại hạt nhân Iran

Các cuộc đàm phán giữa các nước trong thỏa thuận hạt nhân Iran đã được nối lại vào thứ Hai tại Vienna. Đây là nỗ lực của tất cả các bên để khôi phục một thỏa thuận mang tính bước ngoặt năm 2015 (JCPOA) nhằm hạn chế các hoạt động hạt nhân của Iran. Đổi lại, phương Tây sẽ dỡ bỏ trừng phạt nhằm vào Tehran.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price nói với các phóng viên ở Washington: "Có thể đã có một số tiến triển khiêm tốn. Nhưng còn quá sớm để nói rằng tiến độ đó có thể hiện thực hóa như thế nào".

Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump vào năm 2018 đã rút Mỹ ra khỏi hiệp định hạt nhân và áp đặt một loạt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Iran, bao gồm lệnh cấm bán dầu– mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của nước này.

Các nhà đàm phán từ Anh, Pháp và Đức cho biết trong một tuyên bố: "Chúng tôi khẳng định rõ ràng rằng chúng ta đã gần tiến đến một thời điểm quan trọng. Theo đó, quá trình leo thang chương trình hạt nhân Iran sẽ có thể hoàn toàn xóa sổ khả năng quay lại JCPOA. Điều này có nghĩa là chúng tôi chỉ có vài tuần để ký kết một thỏa thuận trước khi các lợi ích cốt lõi về không phổ biến vũ khí hạt nhân theo JCPOA không còn giá trị".

Israel, đối thủ không đội trời chung của Iran, đã cảnh báo về việc thực hiện các lựa chọn quân sự nếu chương trình hạt nhân của Iran vẫn tiến triển. Chính quyền Biden cũng cảnh báo sẽ quay trở lại chiến lược gia tăng sức ép nếu các cuộc đàm phán thất bại và Iran tiếp tục theo đuổi tiến trình làm giàu hạt nhân của mình.

Iran đã tuân thủ JCPOA trước khi ông Trump rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận này. Để đáp trả hành động của Washington, Tehran đã thực hiện các bước đi quan trọng nhằm phát triển hạt nhân, bao gồm đẩy mạnh việc làm giàu uranium.

Hôm thứ Bảy tuần trước, Giám đốc Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran Mohammad Eslami cho biết Tehran không có kế hoạch làm giàu uranium vượt quá 60%, ngay cả khi các cuộc đàm phán tại Vienna thất bại.

Đáp lại tuyên bố này, đại diện của Anh, Pháp, Đức hôm thứ Ba cho biết việc làm giàu 60% vẫn là "chưa từng có đối với một quốc gia không có vũ khí hạt nhân". Tỷ lệ uranium làm giàu cho cấp độ quân sự là khoảng 90%. Họ cho biết: "Kho dự trữ uranium 60% của nước này đang đưa Iran đến gần hơn việc sở hữu nguyên liệu phân hạch có thể được sử dụng để sản xuất vũ khí hạt nhân".

Nhà ngoại giao EU Enrique Mora, người chủ trì cuộc đàm phán, hôm thứ Hai cho biết tất cả các bên đều thể hiện "ý chí rõ ràng để hướng tới mục tiêu thành công", tuy nhiên, các cuộc đàm phán "rất khó khăn" vẫn còn ở phía trước.