Động thái bất ngờ với Ukraine hé lộ "dụng tâm" thực sự của TT Trump trước Nga?

Hôm thứ tư (28/8), trang Politico dẫn lời một quan chức cấp cao của Mỹ cho hay, Tổng thống Trump đã yêu cầu đội ngũ cố vấn an ninh quốc gia xem xét lại chương trình tài trợ mang tên "Sáng kiến hỗ trợ an ninh Ukraine", nhằm đảm bảo số tiền sử dụng đem lại lợi ích tốt nhất cho nước Mỹ.

Động thái trên xuất hiện khi nhiều câu hỏi đang được đặt ra xung quanh cách tiếp cận của ông Trump với Nga sau hai ngày cuối tuần qua, khi mà Tổng thống Mỹ liên tục làm giảm tầm quan trọng của việc Nga liên quan tới cuộc xung đột tại miền đông Ukraine, cũng như đề nghị đưa Moscow tái gia nhập G7. Bên cạnh đó, nó còn xảy đến trong bối cảnh một cuộc tranh luận nội bộ Mỹ rằng, có nên dừng hoặc cắt giảm viện trợ nước ngoài.

Viện trợ quân sự Mỹ cho Ukraine từ lâu đã được coi như một thước đó cho thấy chính phủ Mỹ đối phó với Moscow như thế nào.

Năm 2017, chính quyền Trump đã thông qua việc bán vũ khí sát thương cho Ukraine – một bước đi mà chính quyền Obama chưa từng làm. Hành động này là một dấu hiệu về lập trường cứng rắn mà Washington dành cho Điện Kremlin bất chấp những thể hiện có phần thiện chí của ông Trump trước người đồng cấp Vladimir Putin. Giờ đây việc cắt giảm viện trợ có thể làm rõ hơn những cáo buộc rằng, chính sách của Tổng thống Trump đang nghiêng về Moscow.

Trong năm tài khóa 2019, các nhà lập pháp Mỹ dành ra 250 triệu USD cho viện trợ an ninh tới Ukraine, bao gồm tiền mua vũ khí, huấn luyện, thiết bị và hỗ trợ tình báo.

Khoản tiền trên hiện đang phải đối mặt với một tương lai mờ mịt. Theo quan chức cấp cao chia sẻ với Politico, Tổng thống Trump muốn đảm bảo lợi ích của Mỹ được đặt lên hàng đầu trong vấn đề viện trợ nước ngoài; đồng thời khiến các nước khác phải chi trả phần phí của mình. Bộ trưởng Quốc phòng Mark và Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton là hai trong số những quan chức được giao nhiệm vụ xem xét lại khoản ngân sách an ninh hỗ trợ cho Ukraine.

Những tay súng thân Nga ăn mừng tại Lugansk, Ukraine vào năm 2014 (ảnh: Getty Images)

Tuy nhiên, lời giải thích có vẻ không làm hài lòng Quốc hội Mỹ - nơi cả hai đảng đều đang thúc đẩy gia tăng hỗ trợ quân sự cho Ukraine và các nỗ lực quân sự của Mỹ nhằm ngăn chặn Nga tại Đông Âu.

Nghị sỹ Đảng Dân chủ, thành viên Uỷ ban Đối ngoại Hạ viện Tom Malinowski cho hay, "ít nhất có một tác động tạm thời. "Vấn đề lớn hơn là Tổng thống Trump một lần nữa chứng tỏ mình là một kho báu cho nước Nga", ông Malinowski nói.

Nguồn ngân sách cho Ukraine không thể được sử dụng nếu nó đang trong quá trình xem xét và số tiền sẽ "quá hạn" vào ngày 30/9 của năm tài khoá.

"Chúng tôi biết khoản ngân sách cho Quỹ Hỗ trợ An ninh Ukraine đang bị tắc nghẽn", một phát ngôn viên của Uỷ ban Ngân sách Hạ viện tuyên bố. "Chúng tôi đặc biệt quan ngại trước việc đóng băng các khoản quỹ quan trọng như vậy và chúng tôi khẩn cấp yêu cầu chính phủ đưa ra lý do tại sao họ lại đang giữ các nguồn lực này".

Việc chính quyền Trump đóng băng hoặc thẳng tay xóa bỏ những khoản viện trợ nước ngoài bị giới chức Nhà Trắng coi là lãng phí, đã vấp phải sự phản đối từ cả hai đảng. Nhiều nghị sỹ cảnh báo về tình trạng xói mòn quan hệ khi các nguồn tin không được sử dụng phù hợp.

Trước đó, trước sức ép của Quốc hội, chính quyền đã phải từ bỏ một kế hoạch cắt giảm hơn 4 tỷ USD trong 10 lĩnh vực viện trợ nước ngoài, bao gồm các quỹ cho chiến dịch gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc, kiểm soát ma túy và y tế toàn cầu…

Ông Daniel Fried, một nhà ngoại giao từng phục vụ trong cả chính quyền Cộng hòa và Dân chủ đánh giá, việc xem xét lại gói hỗ trợ sẽ gửi đi thông điệp sai lầm tới một đồng minh của Mỹ trong tình hình áp lực ngày càng gia tăng từ Moscow.

"Nếu chính quyền có một lý do hợp lý giải thích cho việc đột ngột cắt giảm, họ nên chia sẻ nó", ông Fried nói với Politico. "Các nhà lãnh đạo mới của Ukraine, những người lên nắm quyền từ bầu cử tự do và công bằng, xứng đáng được nhận hỗ trợ của Mỹ, chứ không phải là các tín hiệu lẫn lộn".

Ông Trump cũng từng giữ lại hàng trăm triệu USD viện trợ cho Trung Mỹ và tìm cách tái phân bố các nguồn quỹ liên bang nhằm thúc đẩy các ưu tiên nhập cư của mình. Ví dụ như, chính quyền có kế hoạch chuyển 271 triệu USD từ nhiều tài khoản khác nhau của Bộ An ninh Nội địa Mỹ – bao gồm 155 triệu USD của viện trợ thảm họa liên bang, để tăng cường ngân sách cho các nỗ lực thực thi chính sách nhập cư mà Tổng thống Trump đang theo đuổi.