Gạt ngang căng thẳng Hongkong, Trung Quốc "âm thầm" y hẹn kinh tế với Mỹ

Trung Quốc dường như đang lặng lẽ thực hiện thỏa thuận thương mại giai đoạn một với Hoa Kỳ dù mối quan hệ giữa hai nước tiếp tục xấu đi.

Theo các nguồn tin và tài liệu của chính phủ Trung Quốc, Bắc Kinh đã chuyển quyền phụ trách việc mua các sản phẩm nông nghiệp của Hoa Kỳ, như đậu nành, từ Bộ Thương mại sang Bộ Nông nghiệp Nông thôn.

Kênh thể hiện thiện chí

Một quan chức của Bộ Thương mại Trung Quốc, người từ chối nêu tên, xác nhận việc mua các sản phẩm nông sản hiện đang nằm trong tay Bộ Nông nghiệp. Cơ quan này chưa trả lời yêu cầu bình luận.

Động thái điều chỉnh này cho thấy việc thực hiện mua sắm nông sản theo thỏa thuận thương mại với Mỹ đang được nhìn nhận là một nhiệm vụ mang tính kinh tế, kết hợp nhu cầu trong nước với điều kiện thị trường hơn là nhiệm vụ chính trị.

Các nhà phân tích cho biết Bắc Kinh vẫn coi thỏa thuận này là một cách quan trọng để thể hiện thiện chí ngay cả khi căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington tiếp tục leo thang về nhiều vấn đề, bao gồm luật an ninh quốc gia đối với Hongkong hay cách giải quyết dịch Covid-19 thời điểm ban đầu.

Một kế hoạch hoạt động năm 2020 được cơ quan hợp tác quốc tế của Bộ Nông nghiệp nước này công bố vào tháng 3 cho thấy Bộ này sẽ thực hiện thỏa thuận thương mại giai đoạn một với Hoa Kỳ bằng cách tăng nhập khẩu và lấp đầy khoảng trống cung ứng trong nước.

Cui Fan, giáo sư từ Đại học Kinh tế và Kinh doanh quốc tế tại Bắc Kinh cho biết, việc thực hiện thỏa thuận thương mại giai đoạn một là rất quan trọng để duy trì quan hệ Mỹ-Trung, cả hai bên nên bảo vệ điều đó.

Một bản tin được đăng tải trên phương tiện truyền thông hôm thứ Hai thông tin việc Bắc Kinh đã ra lệnh đình chỉ mua đậu nành của Mỹ, làm dấy lên mối lo ngại rằng Trung Quốc sẽ rời bỏ thỏa thuận thương mại giai đoạn một để đáp trả các mối đe dọa trả đũa của Mỹ liên quan đến luật an ninh quốc gia Honkong.

Bất chấp bản tin đó, các đơn vị mua hàng của Trung Quốc đã mua thêm 200.984 tấn đậu nành Mỹ trong tuần kết thúc vào ngày 28/5 với lịch giao hàng trước tháng 9 và đặt hàng 264.000 tấn cho năm tài chính tiếp theo, bắt đầu vào tháng 9 năm nay, theo dữ liệu do Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ công bố hôm thứ Năm.

Fang Yan, thành viên của một cơ quan giám sát thị trường thuộc Bộ Nông nghiệp, cho biết các nhà quan sát không nên quá quan tâm đến các vấn đề ngắn hạn của thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung vì nhu cầu của Trung Quốc đối với các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ vẫn còn mạnh.

Về tổng thể, Trung Quốc nhập khẩu khoảng 30 triệu tấn đậu nành Mỹ mỗi năm… bạn không thể dễ dàng điều chỉnh lấy từ các nguồn khác, ông Fang nói.

Trung Quốc đã nhập khẩu tổng cộng hơn 7,81 triệu tấn đậu nành Mỹ trong quý đầu năm 2020, gấp ba lần số lượng trong cùng thời kỳ năm ngoái, thời điểm diễn ra căng thẳng thương mại, theo dữ liệu từ Bộ Thương mại Trung Quốc.

Nhưng con số này vẫn chỉ bằng một nửa trong số 15,4 triệu tấn được mua trong ba tháng đầu năm 2017, điều cho thấy Trung Quốc đang tụt hậu so với cam kết trong thỏa thuận giai đoạn một.

Hôm thứ Năm, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer cho biết, "về những thay đổi mang tính cấu trúc, Trung Quốc đã thực hiện khá tốt" – điều là một phần của thỏa thuận thương mại giai đoạn một và rằng chúng tôi đã nhận thấy các giao dịch mua hàng đáng kể trong suốt nhiều tuần qua.

Tránh leo thang thêm xung đột

Hai tuần trước, Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ và Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đã cùng đưa ra tuyên bố rằng Trung Quốc đang trên đường thực hiện các cam kết mua nông sản của họ.

Huo Jianguo, cựu giám đốc của một nhóm tham vấn thuộc Bộ Thương mại Trung Quốc, nói rằng Trung Quốc hiện đang thực hiện mạnh mẽ thỏa thuận thương mại giai đoạn một, hạ thấp nguy cơ Mỹ sẽ từ bỏ thỏa thuận như Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đe dọa gần đây.

Chúng ta nên tập trung vào xu hướng chung thay vì nhìn chằm chằm vào một thời điểm nhất định, chuyên gia Huo nói.

Vấn đề quan trọng nhất đối với hai nước hiện nay là tránh sự leo thang thêm về xung đột ngoại giao, điều sẽ gây tổn hại cho cả nền kinh tế cũng như cuộc chiến toàn cầu chống lại virus corona, ông nói.

Nếu Mỹ vẫn hy vọng thực hiện thỏa thuận thương mại giai đoạn một, thì bạn không nên gây áp lực liên tục cho Trung Quốc trong nhiều lĩnh vực, bởi vì toàn bộ quan hệ Trung Quốc - Hoa Kỳ rất phức tạp nếu chúng ta muốn tiến lên, chúng ta cần hợp tác nhiều hơn với nhau, ông Huo nói thêm.

Chuyên gia Cui, từ Đại học Kinh tế và Kinh doanh quốc tế tại Bắc Kinh, cũng bày tỏ sự tin tưởng vào việc thực hiện thỏa thuận trong thời gian dài hơn, cho rằng các hành động gần đây cho thấy cả Bắc Kinh và Washington đều nghiêm túc, mặc dù có những lời lẽ căng thẳng về các vấn đề khác.

Theo Cui, sẽ không có vấn đề gì trong việc thực hiện năm chương đầu tiên của hiệp định, bao gồm các điều khoản về sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, kiểm dịch sản phẩm nông nghiệp, dịch vụ tài chính và chính sách tiền tệ, trong khi phần liên quan đến tăng nhập khẩu của Mỹ có cơ chế linh hoạt riêng và một khung thời gian hai năm, ông nói.

Ông dự đoán Trung Quốc sẽ tăng đáng kể lượng mua trong nửa cuối năm khi vụ thu hoạch đậu tương hiện tại của Mỹ được thu hoạch.

"Hiện tại có rất nhiều khó khăn, chúng ta không thể bỏ qua chúng, bao gồm cả những gián đoạn vận chuyển liên quan đến đại dịch. Tuy nhiên, tình hình càng khó khăn thì cả hai bên càng cần có sự hiểu biết và hợp tác lẫn nhau để thúc đẩy việc thực hiện thỏa thuận thương mại này".