Làm tốt công tác Gia đình, sức mạnh nội sinh giúp ngành văn hóa thực hiện, ngăn chặn phần nào sự xuống cấp đạo đức

Báo cáo Thứ trưởng tại buổi làm việc, bà Trần Tuyết Ánh, Vụ trưởng Vụ Gia đình cho biết, năm 2020, Vụ Gia đình triển khai 18 đầu việc và một số việc đột xuất theo chỉ đạo của Bộ trưởng.

Hiện cả nước có gần 27 triệu hộ gia đình, tăng 4.4 triệu hộ so với năm 2009. Cả nước có 7.7% người từ 65 tuổi trở lên và 3.7% người tử 5 tuổi trở lên bị khuyết tật. Hầu hết người cao tuổi và người khuyết tật hiện nay đang sống trong gia đình và gia đình đang phải thực hiện bảo trợ đối với nhóm xã hội này. Tình trạng sinh con ở tuổi từ 10-17 tuổi (tuổi chưa thành niên) chiếm tỉ lệ 3.3% (cao nhất ở Trung du và miền núi phía Bắc 9.7%) và Tây Nguyên (6,8%). Đồng bằng sông Hồng có tỷ lệ sinh con khi chưa thành niên thấp nhất (1.1%).

Tỷ số giới tính khi sinh ở đồng bằng sông Hồng 115,5 bé trai/100 bé gái. Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là 73.6 tuổi (nam giới 71.0 tuổi, nữ giới là 76.3 tuổi). Tỉ lệ hộ gia đình 1 người tăng từ 7.2% vào năm 2009 lên 10.4% năm 2019. Mặt khác, gia đình từ 5 người trở lên lại giảm từ 28.9% xuống còn 25.1%.

Số vụ ly hôn tăng, nguyên nhân liên quan đến bạo lực gia đình như bị đánh đập, ngược đãi, vợ/chồng nghiện ma túy, rượu chè, cờ bạc; ngoại tình…Về tổn hại kinh tế do bạo lực gia đình: theo điều tra năm 2012, khoảng 1.78% GDP năm 2020 tăng lên 2% GDP (theo điều tra của Tổng cục Thống kê và Bộ LĐTBXH).

Công tác gia đình đang ngày càng được quan tâm, nhiều tổ chức xã hội có nhu cầu phối hợp với Vụ Gia đình làm những chương trình tuyên truyền về gia đình như: Đài Truyền hình VN, Trung ương Đoàn TNCS HCM, Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Tổng Liên đoàn LĐVN…

Tuy nhiên, Vụ trưởng Vụ Gia đình cũng chỉ ra một số vấn đề thách thức đối với công tác gia đình trong giai đoạn hiện nay như vấn đề đạo đức lối sống trong gia đình đang báo động sự xuống cấp, các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp trong gia đình đang dần mai một. Gia đình đang dần đánh mất vai trò trong giáo dục các thành viên gia đình gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc (đang dần đánh mất bản sắc gia đình Việt Nam).

Bên cạnh đó, bộ máy tổ chức thuộc lĩnh vực gia đình hiện nay đang ngày càng bị thu hẹp ở cơ sở, hầu hết đang thực hiện mang tính kiêm nhiệm. Tại địa phương, hầu hết các địa phương chưa có cộng tác viên cơ sở, người đứng đầu chưa quan tâm do chưa nhận thức được đúng, đầy đủ tầm quan trọng của công tác gia đình đối với sự ổn định và phát triển của xã hội.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Nguyễn Văn Hùng đánh giá cao những kết quả đã đạt được của Vụ Gia đình trong thời gian qua và khẳng định, ở góc độ quản lý nhà nước, Vụ đã làm tốt vai trò tham mưu để giúp Bộ trình Lãnh đạo Đảng, Nhà nước ban hành các cơ chế chính sách để thực hiện tốt hơn cơ chế quản lý nhà nước về gia đình.

Thứ trưởng cho rằng, chúng ta có Chỉ thị 49 của Ban Bí thư về xây dựng gia đình thời kỳ Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước (năm 2005), Quyết định 629/QĐ-TTG của Thủ tướng Chính phủ ban hành năm 2012 phê duyệt Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030. Ở góc độ quản lý nhà nước chúng ta có 4 bộ luật liên quan gia đình: Luật Bình đẳng giới, Luật hôn nhân và gia đình, Luật phòng chống bạo lực gia đình, Luật phòng chống mua bán phụ nữ và trẻ em.

Để hoàn thiện các chính sách của Đảng, Nhà nước trong quản lý về lĩnh vực gia đình, không thể không nhắc đến vai trò tham mưu của Vụ Gia đình. "Vụ Gia đình đã giúp Lãnh đạo Bộ hoàn thành bước tham mưu cơ bản, để hoạch định chính sách đầy đủ, tạo ra khung pháp lý về lĩnh vực gia đình, giúp chúng ta điều hành và quản lý nhà nước trong lĩnh vực hết sức rộng và khó khăn này"- Thứ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhận định.

Thứ trưởng cũng đánh giá cao Vụ Gia đình đã làm tốt chức năng hướng dẫn, nghiên cứu giúp Lãnh đạo Bộ, cơ quan hữu trách ban hành bộ tiêu chí về xây dựng gia đình. Có nhiều tiêu chí về gia đình, nhưng chúng ta đã tạo ra "gốc" để các địa phương áp dụng, trên nội hàm là sự tôn trọng, tình yêu thương, trách nhiệm, sự hòa thuận, để từ đó tiến tới gia đình tiến bộ.

Vụ Gia đình cũng đã liên kết, tạo sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị thông qua các đề án phối hợp với các tổ chức đoàn thể: Công đoàn, Hội Phụ nữ, Đoàn thanh niên… để phát huy, sáng tạo các tiêu chí như gia đình 5 không, 3 sạch, gia đình Công nhân…. "Đó là những định hướng đã làm nên những thành quả tích cực trong lĩnh vực gia đình trong tổng thể chung các thành tựu của văn hóa, thể thao, du lịch. Góp phần tạo nên sức mạnh nội sinh giúp cho ngành văn hóa thực hiện, ngăn chặn được phần nào sự xuống cấp đạo đức"- Thứ trưởng nhận định.

Chia sẻ khó khăn với Vụ Gia đình, Thứ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho rằng, trong thời gian tới, Vụ cần báo cáo Thứ trưởng phụ trách để báo cáo với tập thể Lãnh đạo Ban cán sự Đảng nhằm tăng cường hơn nữa công tác lãnh đạo đối với Vụ Gia đình, tăng nguồn lực, tạo cơ chế qua đó giúp Vụ Gia đình tổ chức thực hiện nhiệm vụ, góp phần xây dựng chiến lược văn hóa trong tình hình mới.

Vụ sớm tham mưu, trình cấp có thẩm quyền để tổng kết Chỉ thị 49 của Ban Bí thư về công tác gia đình, từ Tổng kết đó, tham mưu để Ban Bí thư ban hành Chỉ thị mới hoặc kết luận tổ chức thực hiện.

Tham mưu để Lãnh đạo Bộ báo cáo với Chính phủ chỉ đạo về Sơ kết về Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030 và tham mưu để có chiến lược phát triển gia đình thời kỳ mới trong tổng thể chiến lược phát triển kinh tế, xã hội 10 năm tới.

Bên cạnh đó, phối hợp với Vụ Pháp chế, các cơ quan hữu quan xem xét, đề xuất với các Uỷ ban của Quốc hội, để rà soát lại việc bổ sung, sửa đổi các điều luật quản lý về gia đình.

Chủ động phối hợp với Vụ Tổ chức cán bộ, Vụ Pháp chế nghiên cứu, bổ sung chức năng, nhiệm vụ của Vụ Gia đình trong tổng thể các cơ quan của Bộ, để sau khi Chính phủ ban hành Nghị định về mô hình cơ quan tổ chức Chính phủ, trên cơ sở đó xây dựng cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của Bộ.

Tập trung làm tốt những nhiệm vụ đã được Bộ trưởng giao trên tinh thần trọng điểm. Đi sâu vào tổng kết mô hình và rút ra những kinh nghiệm từ các mô hình hay, từ đó phổ biến, nhân rộng triển khai, tạo sức lan tỏa./.