(Tổ Quốc) - Hoa Kỳ hôm thứ Hai cho biết họ đã lên kế hoạch tăng cường sự hiện diện ở Bắc Cực để kiềm chế "hành vi gia tăng" của Nga và Trung Quốc trong khu vực giàu tài nguyên này.
"Khu vực này đã trở thành một đấu trường của sức mạnh và cạnh tranh toàn cầu" do trữ lượng lớn về dầu, khí đốt, khoáng sản và cá, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo cảnh báo trong một bài phát biểu tại Rovaniemi, miền bắc Phần Lan.
"Chỉ vì Bắc Cực là một nơi hoang sơ không có nghĩa là nó sẽ trở thành một nơi vô luật pháp", ông nói.
Phát biểu trước thềm cuộc họp tám thành viên Hội đồng Bắc Cực, ông Pompeo muốn nhắc nhở tới Bắc Kinh và Moscow.
"Mô hình hành vi leo thang của Trung Quốc ở nơi khác sẽ cho biết cách họ đối xử với Bắc Cực", ông nói.
Ông cảnh báo chống lại các kịch bản, theo đó các quốc gia bị mắc nợ và tham nhũng, đầu tư chất lượng thấp, quân sự hóa và khai thác tài nguyên thiên nhiên không kiểm soát, tất cả những gì ông nói là những tác động tiềm năng cho phép ảnh hưởng của Trung Quốc gia tăng.
Tuyến đường biển phía Bắc
Trong khi Mỹ và Nga là thành viên của Hội đồng Bắc Cực, Trung Quốc chỉ giữ tư cách quan sát viên trong cơ quan hợp tác này.
Ngoại trưởng Nga và Mỹ có cuộc gặp bên lề hội nghị cấp cao Bắc Cực. (Nguồn: Yahoo News/ AFP)
Lưu ý rằng điểm phía bắc gần nhất với Trung Quốc từ Bắc Cực là 900 dặm (1.450 km), ông Pompeo chỉ trích những nỗ lực của Bắc Kinh để định hình họ như là một "quốc gia gần Bắc Cực".
"Chỉ có các quốc gia Bắc Cực và các quốc gia không thuộc Bắc Cực. Không có thể loại thứ ba tồn tại và tuyên bố khác định hình Trung Quốc như vậy chính xác không có gì ", ông nói.
Bắc Kinh đã đầu tư ồ ạt vào khu vực này - gần 90 tỷ USD từ năm 2012 đến 2017, theo ông Pompeo - và dự định sẽ được hưởng lợi đầy đủ từ những lợi thế của Tuyến đường Biển Bắc.
Kênh vận chuyển này, giúp cắt giảm đáng kể thời gian đi lại giữa Thái Bình Dương và Đại Tây Dương bằng cách đi qua phía bắc nước Nga, ngày càng có ích khi băng tan.
Trung Quốc và Nga muốn biến Tuyến đường biển phía Bắc trở thành một phần của dự án Con đường tơ lụa mới, một chương trình đầu tư lớn của Trung Quốc mà một số quốc gia, đặc biệt là Hoa Kỳ, coi là một nỗ lực để gia tăng ảnh hưởng.
Gao Feng, đại diện đặc biệt của Trung Quốc về các vấn đề Bắc Cực, đã phản ứng bằng cách nói; "Ông ấy nói ... Đó là một cuộc cạnh tranh của các thế lực. OK, cạnh tranh? Hãy xem ... ai có thể có thêm bạn bè".
"Dấu chân tuyết"
Trong bài phát biểu của mình, ông Pompeo cũng chỉ trích "những hành động khiêu khích" của Nga, cáo buộc Moscow muốn tái vũ trang khu vực.
"Nga đã để lại các dấu chân tuyết dưới dạng những vết giày quân đội", ông nói.
Dưới thời Tổng thống Vladimir Putin, Moscow đã tăng cường sự hiện diện quân sự trong khu vực, mở lại một số căn cứ đã bị bỏ hoang sau khi Liên Xô sụp đổ.
Theo AFP, sự cứng rắn trong những nhận xét của ông Pompeo rất đáng chú ý vì thực tế ông đã thực hiện chúng chỉ vài phút trước cuộc gặp song phương với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov, trong bối cảnh căng thẳng Nga-Mỹ gia tăng đối với vấn đề Venezuela, trong số nhiều nội dung khác.
Hai Ngoại trưởng mỉm cười và bắt tay trước các phương tiện truyền thông được bố trí, nhưng từ chối trả lời các câu hỏi về thực chất cuộc nói chuyện của họ.
Sau đó, ông Pompeo nói với các phóng viên rằng ông đã nói chuyện với ông Lavrov về sự can thiệp của Nga vào các cuộc bầu cử ở Mỹ, nói với Ngoại trưởng Nga rằng "Điều đó không phù hợp.
Để ngăn chặn tham vọng của các đối thủ ở Bắc Cực, Mỹ đang "tổ chức các cuộc tập trận quân sự, tăng cường sự hiện diện lực lượng của chúng tôi, xây dựng lại hạm đội tàu phá băng của chúng tôi, (và) mở rộng ngân sách cho lực lượng bảo vệ bờ biển", ông Pompeo nói.
Theo yêu cầu của Quốc hội, Lầu năm góc sẽ trình bày một chiến lược phòng thủ mới cho Bắc Cực trước ngày 1/6.
Hàng trăm lính thủy đánh bộ Mỹ đã luân chuyển qua Na Uy để thực hiện huấn luyện trong khí hậu lạnh và máy bay Mỹ đã quay trở lại căn cứ không quân Keflavik của Iceland, nơi họ rời đi năm 2006.
Trong khi đó, ông Pompeo cũng nhắc lại tuyên bố của Hoa Kỳ là sẽ trở thành "nhà lãnh đạo thế giới trong việc chăm sóc môi trường", nói rằng họ cũng sẽ dẫn đầu điều này ở Bắc Cực.
Lượng khí thải carbon dioxide của Mỹ "đang trên đà giảm gần một nửa vào năm 2025, mức tốt nhất của bất kỳ quốc gia Bắc Cực nào", ông nói.
Khi được hỏi trên máy bay chở ông đến Rovaniemi về sự mâu thuẫn rõ ràng giữa cam kết của Hoa Kỳ trong việc bảo vệ Bắc Cực và cam kết của Tổng thống Donald Trump rời khỏi hiệp định khí hậu Paris, ông Pompeo nói rằng hiệp định được ký năm 2015 này đã chứng minh là "không hiệu quả".
