Phản ứng của NATO về tình hình Afghanistan sau động thái của Mỹ

"Thất bại của chính quyền Afghanistan"

Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg vào ngày 17/8 cho biết Chính phủ Afghanistan phải chịu trách nhiệm về sự sụp đổ quân sự chóng vánh vì đã để các tay súng Taliban nhanh chóng giành kiểm soát Afghanistan. Phản ứng của ông Jens Stoltenberg được cho là lặp lại bài phát biểu của Tổng thống Joe Biden trước đó một ngày.

Vào ngày 16/8, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có bài phát biểu chỉ trích sự thất bại của Chính phủ Afghanistan vì đã để lực lượng Taliban nhanh chóng nắm quyền kiểm soát trên khắp đất nước trong bối cảnh lực lượng Mỹ và NATO chuẩn bị rời đi.

"Quân đội Mỹ không thể, không nên bước vào và hy sinh ở cuộc chiến này khi chính quyền Afghanistan không nỗ lực chiến đấu vì chính bản thân họ. Chúng tôi đã cho họ cơ hội để quyết định vận mệnh tương lai. Tôi vẫn kiên định với quyết định của mình. Sau 20 năm, tôi đã phải đưa ra quyết định khó khăn: Không bao giờ là thời điểm thích hợp để rút quân khỏi Afghanistan", Tổng thống Biden nhấn mạnh trong bài phát biểu tại Nhà Trắng.

"Cuối cùng thì chính quyền Afghanistan đã thất bại trong cuộc chiến chống lại Taliban. Bất chấp sự đầu tư và hy sinh đáng kể của chúng tôi trong hơn hai thập kỷ qua, sự sụp đổ của chính quyền Afghanistan diễn ra quá chóng vánh khiến chúng ta nhanh chóng rút ra bài học. Sự thất bại trong lãnh đạo của chính quyền Afghanistan đã dẫn đến thảm kịch mà chúng ta phải chứng kiến ngày hôm nay", ông Stoltenberg nói với báo chí tại trụ sở NATO ở Brussels.

Vào tháng Tư năm nay, liên minh quân sự NATO và Mỹ đã thông báo kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan. Việc ra đời sứ mệnh NATO tại Afghanistan xuất phát từ mong muốn tăng cường hoạt động quốc phòng giữa các thành viên trong khối. NATO khẳng định mong muốn tăng cường hoạt động chống chủ nghĩa khủng bố và hợp tác với Mỹ sau vụ việc 11/9 cách đây hơn 20 năm. Được biết, NATO là tổ chức dẫn đầu các nỗ lực quốc tế ở Afghanistan kể từ năm 2003 nhưng đã ngưng các hoạt động tác chiến vào năm 2014 nhằm tập trung vào việc huấn luyện, đào tạo lực lượng an ninh quốc gia cho Afghanistan.

Phản ứng của EU

Kể từ khi lực lượng Taliban nắm quyền kiểm soát, quá trình sơ tán công dân Mỹ ra khỏi Afghanistan luôn được Washington cảnh báo đến Taliban. Washington lên tiếng sẵn sàng đáp trả nếu Taliban can thiệp vào quá trình sơ tán của họ.

"Phía Taliban lên tiếng đã chuẩn bị sẵn sàng lộ trình an toàn cho người dân nếu muốn rời khỏi Afghanistan bằng sân bay quốc tế Kabul", Nhà Trắng lên tiếng vào ngày 18/8.

"Chúng tôi muốn thông báo về cam kết này từ phía Taliban sau hàng loạt các lo lắng an toàn trong quá trình rút quân của Mỹ", cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan nói với báo chí.

Lực lượng Taliban tiến vào Kabul vào ngày 16/8 khiến hàng nghìn người Afghanistan tháo chạy đến sân bay quốc tế Hamid Karzai, đổ xô cả ra đường bay và vây quanh các máy bay. Một số người thậm chí còn cố gắng bám vào cánh máy bay khi đang cất cánh và tử vong.

Thủ tướng Đức Angela Merkel ngày 16/8 đã chỉ đạo các cơ quan liên quan tập trung mọi nguồn lực để thực hiện công tác giải cứu người dân. Bà Merkel nhấn mạnh cần khẩn trương sơ tán khoảng 10.000 người khỏi Afghanistan, bao gồm 2.500 nhân viên hỗ trợ người Afghanistan cũng như các nhà hoạt động nhân quyền, luật sư và những người bị xem là có nguy cơ rủi ro nếu họ ở lại sau khi Taliban lên nắm quyền.

"NATO dường như bị động trước quyết định đơn phương của Mỹ. Đầu tiên là quyết định của cựu Tổng thống Trump về việc nối lại đàm phán với Taliban và sau đó là kế hoạch rút quân của Tổng thống Biden. Chiến dịch Afghanistan sẽ phải kết thúc vào một thời điểm nhất định. Chắc chắn không thể kéo dài mãi mãi nhưng sự kết thúc như vậy đang gây tổn hại cho NATO', ông Lord Peter – cựu Cố vấn an ninh quốc gia của Anh cho biết.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho rằng, kết cục hiện tại một phần xuất phát từ lý do các đồng minh châu Âu đã không có sự chuẩn bị và thảo luận kỹ lưỡng với Mỹ ngay vào thời điểm đầu tiên liên quan đến kế hoạch rút quân.

Phản ứng về vấn đề này, Thủ tướng Merkel cho biết: "Chúng ta phải nhận ra rằng sứ mệnh của NATO ở Afghanistan không phải là vai trò độc lập của Đức hay các lực lượng châu Âu. Về cơ bản chúng tôi phụ thuộc vào các quyết định của chính phủ Mỹ".

"Sự thất bại trong chương trình đào tạo của liên minh cũng là một câu hỏi lớn... Tại sao những lực lượng mà chúng ta đã huấn luyện và trang bị, hỗ trợ trong nhiều năm như vậy lại không thể chống lại Taliban một cách mạnh mẽ và tốt hơn?", Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg đặt câu hỏi.

Ông Lord Mark Sedwill, cựu Đại sứ và là đại diện cấp cao của NATO tại Afghanistan đề nghị trong tuần này liên minh nên tập trung vào việc xem xét các khả năng thực tế để có các hành động can thiệp khi cần thiết./.