(Tổ Quốc) - Theo CNN, diễn biến ở Afghanistan trong những ngày qua cho thấy một kịch bản mới về quốc gia này sẽ diễn ra sau khi Taliban nắm quyền kiểm soát.
Kịch bản không lường trước
Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã không thể lường trước diễn biến và nhiều nhà ngoại giao Mỹ đã phải nhanh chóng sơ tán khỏi Afghanistan khi các tay súng Taliban tiến vào Kabul ngày 15/8.
Lực lượng Taliban trong dinh Tổng thống Afghanistan ở Kabul hôm 15/8. Ảnh: The Guardian
Sự sụp đổ chóng vánh của quân đội và chính phủ Afghanistan đã tạo ra bất ngờ cho chính quyền Tổng thống Biden bởi giới quan chức chính quyền của Mỹ vào tháng trước từng tin tưởng chỉ cần mất vài tháng có thể ổn định tình hình ở Afghanistan trước khi quân Mỹ rời đi trong tháng Chín năm nay.
Trước đó, Tổng thống Biden từng thừa nhận Mỹ đã đào tạo và trang bị cho gần 300.000 binh sĩ lực lượng an ninh quốc gia Afghanistan trong suốt 20 năm qua.
"Thực tế, chúng tôi phải thừa nhận rằng lực lượng an ninh của Afghanistan đã không thể bảo vệ được quốc gia. Và sự việc xảy ra nhanh hơn chúng tôi dự đoán", Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói trên CNN.
Theo một quan chức cấp cao chính quyền Mỹ, Tổng thống Biden dự kiến sẽ có bài phát biểu về vấn đề Afghanistan trong vài ngày tới, mặc dù đến hiện tại, quyết định cuối cùng về vấn đề này vẫn chưa đưa ra. Trong các cuộc khảo sát lấy ý kiến người dân Mỹ, hầu hết những người tham gia đều ủng hộ Mỹ rút quân khỏi Afghanistan. Các quan chức chính quyền Tổng thống Biden cũng thừa nhận sự mệt mỏi của Mỹ khi tham gia cuộc xung đột kéo dài suốt 20 năm qua.
Hiện tại, Quốc hội Mỹ đang yêu cầu cung cấp thông tin về hoạt động tình báo liên quan đến diễn biến chiến sự Afghanistan cũng như giải thích lý do không đưa ra một kế hoạch dự phòng sơ tán cho người Mỹ và các đồng minh sớm hơn. Trong cuộc họp vào ngày 15/8, một số quan chức chính quyền Mỹ đã đưa ra hàng loạt các câu hỏi về kế hoạch rút quân của Mỹ.
Lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện Kevin McCarthy đã yêu cầu các quan chức Mỹ, bao gồm Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân – ông Mark Milley báo cáo về nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ chóng vánh của đồng minh Afghanistan.
"Chúng ta không thể bảo vệ bất kỳ ai mãi mãi và không hề mong muốn kế hoạch lại mang đến hậu quả như vậy", ông McCarthy nhấn mạnh.
Một quan chức Nhà Trắng nói trên CNN vào ngày 15/8, khẳng định Tổng thống Mỹ Joe Biden đã họp bàn với các quan chức an ninh quốc gia về tình hình Afghanistan và đang tiếp tục cập nhật diễn biến cũng như nhận các báo cáo trong ngày.
Mỹ không thay đổi kế hoạch
Giới quan sát cho rằng việc chính phủ dân sự của Tổng thống Ashraf Ghani không thể kháng cự trước sự lớn mạnh của lực lượng Taliban là điều hoàn toàn không ngạc nhiên. Tổng thống Biden đã nhiều lần nhắc đến vấn đề này trong nhiều tháng qua – ngay thời điểm Tổng thống Ghani đến thăm ông ở Phòng Bầu dục vào mùa hè năm nay, nhấn mạnh chính phủ Afghanistan phải tìm cách hoà giải các khác biệt với Taliban nêu muốn duy trì quyền lực lâu dài.
"Chúng tôi đã biết từ trước, chúng tôi cũng đã thảo luận với Tổng thống Ghani về sức mạnh quân sự lớn mạnh của lực lượng Taliban. Đó là những gì Mỹ có thể lường trước được về khả năng lực lượng Taliban sẽ tấn công và lấy lại đất nước. Tuy nhiên, điều bất ngờ là quân đội Aghanistan lại tan rã nhanh hơn so với dự đoán", ông Blinken nhấn mạnh.
Các nguồn tin cho biết, Tổng thống Ghani đã rời khỏi Afghanistan vào ngày 15/8. Một số quan chức Mỹ đã bày tỏ thất vọng trước diễn biến chính phủ Afghanistan không thể bảo vệ các thành phố và khu vực quan trọng trước Taliban mặc dù Mỹ đã đưa ra chiến lược và kế hoạch hành động với chính quyền nước này.
Tính đến chiều ngày 15/8, Mỹ đã hoàn thành việc sơ tán các nhân viên ngoại giao nước này ra khỏi Kabul khi lực lượng Taliban tiến vào thành phố. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken khẳng định sẽ tăng cường phòng thủ đảm bảo quá trình sơ tán người Mỹ trước động thái của Taliban.
"Chúng tôi sẽ bảo vệ người dân. Bất kỳ hành động tấn công nào vào người dân Mỹ sẽ phải chịu đáp trả mạnh mẽ và ngay lập tức", ông Blinken nói.
Trong một tuyên bố vào ngày 14/8, Tổng thống Biden khẳng định vẫn giữ lập trường về kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan. Ông Biden khẳng định sẽ không giữ quân lính ở lại đây nhưng sẽ thúc đẩy năng lực đào tạo cho lực lượng an ninh Afghanistan nhằm tăng cường khả năng phòng thủ cho quốc gia.
"Việc duy trì quân đội Mỹ thêm một năm hay 5 năm nữa cũng không thể khiến tình hình Afghanistan thay đổi nếu quân đội Afghanistan không thể hoặc không quyết tâm hơn nữa. Tôi không thể chấp nhận bất kỳ sự hiện diện vô thời hạn của quân đội Mỹ trong các cuộc xung đột dân sự của nước khác", Tổng thống Biden đề cập trong một tuyên bố từ Camp David.
Giới quan chức chính quyền Mỹ cũng khẳng định, không có bất kỳ thay đổi nào trong kế hoạch rút quân của Mỹ vào ngày 11/9 tới.
