Quy trình có thay được phẩm chất, đạo đức cán bộ?

Tuần qua, Tại kỳ họp thứ 2, Ủy ban Kiểm tra Trung ương (khoá XIII) đã xem xét báo cáo kết quả kiểm tra về công tác cán bộ tại tỉnh Vĩnh Phúc. Nhận thấy Ban Thường vụ Tỉnh ủy Vĩnh Phúc đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, Quy chế làm việc, quy định về trách nhiệm nêu gương và các quy định của Đảng, Nhà nước trong việc bổ nhiệm một số cán bộ diện Ban Thường vụ Tỉnh ủy quản lý, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã yêu cầu thu hồi, hủy bỏ các nghị quyết, quyết định không đúng quy định về công tác cán bộ (trong đợt bổ nhiệm ấy có bà Trần Thị Huyền Trang, con gái của Bí thư Tỉnh uỷ Vĩnh Phúc, 31 tuổi được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư, với 8 năm vào làm việc tại cơ quan Nhà nước, trong đó ít nhất 2 năm đi học các chứng chỉ, bằng cấp về chính trị, chuyên môn).

Mới chỉ trước đó hai tuần, dư luận hẳn vẫn chưa quên Ban Tổ chức Tỉnh uỷ Vĩnh Phúc đã có văn bản khẳng định việc bổ nhiệm thực hiện đúng quy trình, quy định: Đã thực hiện đầy đủ quy trình 5 bước về công tác cán bộ; Đã được Ban Thường vụ Tỉnh ủy phân tích, xem xét một cách thấu đáo, trên cơ sở đề xuất của Ban Tổ chức Tỉnh ủy và bỏ phiếu kín, biểu quyết khách quan; Tất cả các lần phiếu tín nhiệm, bà Trang đạt số phiếu tuyệt đối.

Một lần nữa câu chuyện trọng dụng nhân tài, bổ nhiệm cán bộ lại khiến người dân băn khoăn, lo lắng. Dư luận đặc biệt lo ngại với những trường hợp "con ông, cháu cha" như Nguyễn Thị Huyền Trang (Vĩnh Phúc), Nguyễn Nhân Chinh (Bắc Ninh), Nguyễn Phước Hoài Bảo (Quảng Nam)…, thăng tiến "thần tốc".

Không chỉ dừng lại ở câu chuyện "bổ nhiệm thần tốc", chúng ta đã và đang phải đối diện với một bộ phận không nhỏ cán bộ, người nắm giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý ở nhiều cấp, ngành, thậm chí có cả cán bộ cấp cao suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vướng vào tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm... Thực tế cho thấy, sự xuống cấp đạo đức của cán bộ, đảng viên đã có những biểu hiện khá nghiêm trọng trong thời gian vừa qua. Trong nhiệm kỳ khóa XII, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã phải thi hành kỷ luật 113 cán bộ cao cấp thuộc diện Trung ương quản lý; một số cán bộ đã bị xử lý hình sự trong đó có cả Uỷ viên Bộ Chính trị, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Thứ trưởng các bộ, ngành như Công an, Quốc phòng, Thông tin và Truyền thông… Nhiều nhân sự giữ trọng trách cao đã làm thất thoát, thua lỗ hàng trăm nghìn tỷ đồng. Các vụ việc ở Tập đoàn Dầu khí, dự án Gang thép Thái Nguyên mở rộng… là minh chứng điển hình.

Không phải ngẫu nhiên mà Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng trên cương vị là người đứng đầu Đảng và Nhà nước đặt ra vấn đề "nhốt quyền lực trong lồng cơ chế" và nhiều lần phát biểu, bày tỏ nỗi lo và các phương cách để làm sao có thể lựa chọn được nhân sự có bản lĩnh chính trị thật vững vàng, có phẩm chất đạo đức và lối sống trong sáng, thật sự gương mẫu, không tham nhũng, cơ hội, tham vọng quyền lực, có ý thức giữ gìn và bảo vệ sự đoàn kết trong Đảng, được quần chúng tin cậy, tín nhiệm. Vì sao lại như vậy, vì chỉ những người nắm quyền lực mới có cơ hội để tham nhũng.

Đảng đã nhìn ra những điểm yếu ấy và khắc phục bằng cách lựa chọn nhân sự thông qua quy trình nghiêm ngặt, công khai nhân sự quy hoạch, thông qua các lớp bồi dưỡng, học tập để nâng cao chất lượng nhân sự, không đưa vào quy hoạch, bộ máy những nhân sự có sai phạm; điều tra, kết luận, xử lý một cách rốt ráo các khiếu kiện, tố cáo về nhân sự trước khi đưa vào quy hoạch; Yêu cầu công tác nhân sự phải được tiến hành theo quy trình chặt chẽ, khoa học và nhất quán, bảo đảm thật sự dân chủ, công tâm, thật sự trong sáng, khách quan.

Cả một hệ thống xây dựng, vận hành quy trình nhưng đáng tiếc vẫn có những trường hợp cho ra kết quả sai, cho ra sản phẩm lỗi.

Vấn đề đặt ra là tại sao những cán bộ mắc sai phạm, cán bộ được "bổ nhiệm thần tốc" đều được khẳng định đã làm "đúng quy trình" với nhiều bước, nhiều vòng. Bởi vậy mới nói quy trình là quan trọng nhưng sẽ không thay được đạo đức, phẩm chất của cán bộ. Người vận hành quy trình ấy không tốt, không chuẩn xác thì sẽ cho ra sản phẩm lỗi mà ở đây là cán bộ không tốt, tha hoá, suy thoái hay thậm chí chưa đủ điều kiện. Do vậy mới xảy ra các vụ bổ nhiệm thần tốc ở Thanh Hoá, Quảng Nam, Bắc Ninh và mới đây nhất là con gái của Bí thư Tỉnh uỷ Vĩnh Phúc… Và thật đáng tiếc, khi dư luận, báo chí có ý kiến, những người vận hành quy trình ấy đã vội vàng khẳng định họ làm "đúng quy trình". Đáng nói, dù cho ra sản phẩm lỗi nhưng không bộ phận nào trong khâu vận hành quy trình ấy bị thay thế, bị xử lý.

Đúng là không phải cứ có quy trình tốt, chặt chẽ là có cán bộ tốt. Tự thân quy trình không chọn được cán bộ mà quan trọng hơn cả là người chỉ đạo, vận hành quy trình đó là người như thế nào. Chính phẩm chất chính trị, đạo đức, hành động của con người có tính chất quyết định. Nếu như tâm sáng, trí minh thì sẽ chọn được người xứng đáng và ngược lại tâm đen, trí tối thì vẫn có thể bẻ cong quy định để đưa người không đủ tiêu chuẩn vào bộ máy. Và như Bác Hồ đã nói, nếu vì "lòng yêu ghét, vì thân thích, vì nể nang" thì nhất định không ai phục, mà lại gây nên mối lôi thôi trong Đảng", là "có tội với Đảng, có tội với đồng bào". 

Bên cạnh thành công của Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ XIII, thành công của công tác phòng chống dịch Covid-19, phát triển kinh tế trong điều kiện bình thường mới, ổn định đất nước… vẫn hiển hiện mối lo về công tác cán bộ. Người dân đòi hỏi phải công khai, tạo dư luận, áp lực xã hội mang tính răn đe để giải quyết triệt để vấn đề này, để không còn những nhân sự được bổ nhiệm không đúng khiến dư luận phải nhiều phen nổi sóng./.