(Tổ Quốc) - Các quan chức châu Âu thừa nhận khả năng chia rẽ ngay trong lòng khối về Syria, trong khi Nga không ngừng gia tăng sức ép.
Tờ Financial Times đưa tin, một quan chức ngoại giao hàng đầu của Nga đã yêu cầu Liên minh châu Âu tiến hành các nỗ lực tái thiết tại Syria trong những tháng tới đây. Điều này đã làm dấy lên một cuộc tranh cãi về việc bên nào sẽ chịu trách nhiệm chi trả cho các “hóa đơn” tái xây dựng quốc gia Trung Đông. Syria đã và đang chịu đựng những tổn thất nặng nề sau cuộc nội chiến kéo dài gần 7 năm, và hiện Tổng thống nước này, Bashar al-Assad đang dần lấy lại quyền lực sau một loạt thắng lợi trên chiến trường. Đại sứ Nga tại EU, ông Vladimir Chizhov nói với tờ Financial Times, các nước châu Âu sẽ phải “chịu trách nhiệm” nếu họ không thể nhận ra rằng, đã đến thời điểm ủng hộ một chương trình tái thiết chắc chắn sẽ tốn “hàng chục tỷ” euro.
Phát biểu của ông Chizhov được đánh giá là nằm trong những nỗ lực của Nga, nhằm tận dụng tình thế tiến thoái lưỡng nan, đang ngày càng trở nên nghiêm trọng của châu Âu. EU hiện đang đứng trước thách thức khó khăn: làm cách nào để dùng tiền ngăn chặn dòng người tị nạn Syria, mà không “tình cờ” góp phần thúc đẩy chế độ cầm quyền tại Damascus. Những căng thẳng xung quanh vấn đề này không ngừng gia tăng, đặc biệt khi Moscow – vốn vẫn ủng hộ cho chính quyền Syria – đã bắt đầu hướng tới tiến trình hòa bình kết thúc cuộc xung đột.
 Nga gia tăng sức ép muốn EU nhanh chóng "chi tiền" cho quá trình tái thiết Syria |
Chia rẽ ngay trong lòng châu Âu
Các nhà ngoại giao châu Âu thừa nhận khả năng xuất hiện những chia rẽ ngay bên trong lòng khối này về Syria. Những đất nước hiện đang là nơi “trú chân” của hàng triệu người Syria, như Thổ Nhĩ Kỳ và Lebanon, đã gây sức ép, mong muốn EU giúp họ giảm bớt gánh nặng người tị nạn. Tuy nhiên, các quan chức châu Âu không hài lòng với những động thái của Nga và cho rằng, Moscow đang muốn ép châu Âu phải chung vai với mình.
Hồi tuần trước, các nhà hoạt động Syria cho biết, phi cơ chiến đấu của Nga có liên quan tới vụ đánh bom tại Đông Ghouta - một khu vực do lực lượng đối lập kiểm soát và có hàng chục dân thường bị thiệt mạng trong một cuộc đụng độ gần đây.
Nga bắt đầu chính thức can thiệp vào cuộc xung đột Syria từ năm 2015. Sự có mặt của Nga đã góp phần làm thay đổi cân bằng cuộc chiến có lợi cho chính phủ Syria và dần dần đánh bật lực lượng đối lập ra khỏi các đồn cứ quan trọng nhất tại khu vực thành thị. Moscow giờ đây đang bắt đầu xúc tiến một tiến trình chính trị và dừng các chiến dịch quân sự tại Syria. Tháng trước, Tổng thống Vladimir Putin cũng đã có chuyến thăm bất ngờ tới quốc gia Arab để tuyên bố nhiệm vụ của Nga tại đây đã hoàn thành.
Tuy nhiên, các nước lớn tại châu Âu kiên quyết cho rằng, chi phí cho quá trình tái thiết Syria chỉ có thể được quyết định sau khi một thỏa thuận hòa bình và tiến trình quá độ chính trị chính thức đi vào hoạt động. “Hiện tại, việc gia tăng áp lực lên Nga bằng cách không cung cấp tiền, là nằm trong lợi ích của EU,” một nhà ngoại giao EU chuyên về chính sách với Syria nhận định. “Thực tế người Nga đang không hài lòng cho thấy, sức ép trên đã bắt đầu có tác dụng”.
Cho đến nay, các thành viên EU đang là những nhà đóng góp lớn nhất trong công tác cứu trợ tại Syria, với hơn 10 tỷ euro dành cho viện trợ nhân đạo và trợ giúp phát triển. EU cho biết, họ cũng “đang chuẩn bị cơ sở để cộng đồng quốc tế bắt đầu nhìn vào quá trình tái thiết hậu chiến của Syria”.
Mặc dù vậy, theo ông Chizhov, các nước châu Âu nên đi xa hơn việc chỉ cung cấp hỗ trợ nhân đạo.
“EU muốn nhìn thấy chuyển giao chính trị trước, tuy nhiên, trong lúc đó, người dân [tại Syria] vẫn đang phải chịu đựng,” ông Chizhov nói. “Vì vậy, chúng tôi tin rằng, đã đến lúc vượt ra khỏi công việc viện trợ nhân đạo thông thường, để làm điều gì đó thực tế hơn”.
Ngài Đại sứ nói, ông nhìn thấy “những dấu hiệu của chủ nghĩa thực tế”, cho phép ông hy vọng rằng EU sẽ đồng ý thiết lập các quỹ tái thiết tại một hội nghị về Syria, dự kiến diễn ra tại Brussels mùa xuân này. Ông Chizhov cũng thừa nhận, Nga cần phải hỗ trợ tài chính cho quá trình tái thiết Syria mặc dù Moscow vẫn chưa đưa ra một con số cụ thể nào.
EU sẽ phải chịu trách nhiệm
Khi được hỏi, liệu điều gì sẽ xảy ra nếu EU không cam kết cung cấp bất kỳ khoản tài chính hỗ trợ tái thiết nào cho Syria, ông Chizhov khẳng định: “Như vậy, họ sẽ phải chịu trách nhiệm cho điều đó. Chúng tôi sẽ hợp tác với các đối tác khác. Theo giả thuyết, người Iran có thể nói: ‘Chúng tôi đang đóng góp một khoản tiền nhất định cho quá trình tái thiết’. Người Anh sẽ nói gì, người EU sẽ nói gì?”
Iran là một trong những quốc gia nước ngoài chủ chốt khác hiện đang ủng hộ cho chính quyền Assad.
Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đã tổ chức các cuộc đàm phán hòa bình riêng rẽ với tiến trình Geneva về Syria. Là tiến trình hòa bình chính thức do Liên Hợp Quốc khởi xướng và dẫn đầu, nhưng hiện quá trình này hầu như vẫn đang dậm chân tại chỗ. Các lực lượng đối lập tại Syria lo ngại rằng, việc châu Âu “rót tiền” cho một số khu vực, bao gồm cả “bốn khu vực giảm leo thang” do Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran thiết lập – sẽ giúp củng cố chính quyền Tổng thống Assad về mặt kinh tế, cũng như giúp bình thường hóa quan hệ của Damascus với cộng đồng quốc tế.
(Theo Financial Times)
