Thách thức mới cho cuộc chiến COVID-19: Biến thể "song hành" với gia tăng ca nhiễm

Các biến thể của COVID-19 đang xuất hiện một cách nhanh chóng và nếu quá trình tiêm vaccine cho người dân không sớm hoàn tất, gần như chắc chắn sẽ có một biến thể nào đó ảnh hưởng tiêu cực tới các biện pháp xét nghiệm, điều trị và các loại vaccine hiện tại.

Theo giới chuyên gia, nguyên nhân chính khiến virus Corona đang ngày càng trở nên phức tạp hơn là do tỷ lệ ca nhiễm mới không ngừng tăng cao. Cụ thể, mỗi ca nhiễm mới đem lại cho virus một cơ hội biến đổi bởi vì nó tự nhân bản, đồng thời đe dọa phá hủy những nỗ lực kiểm soát dịch bệnh cho tới nay.

Cuối tuần trước, Tổ chức Y tế Thế giới đã kêu gọi tăng cường nỗ lực cho việc phát hiện các biến thể mới. Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Bệnh tật Hoa Kỳ cho hay, đến tháng Ba sắp tới, biến thể mới của COVID-19 phát hiện lần đầu tại Anh có thể sẽ trở nên phổ biến tại Mỹ. Mặc dù không gây ra các triệu chứng trầm trọng hơn nhưng nó sẽ dẫn tới gia tăng các ca nhập viện và tử vong do khả năng lây nhiễm nhanh chóng.

"Chúng tôi đang xem xét vấn đề một cách rất nghiêm túc", chuyên gia hàng đầu về dịch bệnh truyền nhiễm của Mỹ - Anthony Fauci, nhấn mạnh với kênh NBC. Còn Tiến sỹ đến từ Đại hoc Harvard là Michael Mina thừa nhận: "Giờ đây, chúng tôi cần phải làm mọi thứ có thể để làm giảm tỷ lệ lây nhiễm xuống mức thấp nhất… Cách tốt nhất để ngăn ngừa các biến thể xuất hiện là làm chậm lại quá trình lây nhiễm".

Hiện tại, các vaccine tỏ ra vẫn hiệu quả, tuy nhiên đã có những dấu hiệu cho thấy một số biến thể mới có thể ảnh hưởng tới việc xét nghiệm virus và giảm tác dụng của các thuốc điều trị.

"Chúng ta đang chạy đua với thời gian" bởi vì virus có thể tạo ra "một biến thể khiến nó trở nên nguy hiểm hơn", Tiến sỹ Sinh học làm việc tại cả MIT và Havard. Pardis Sabeti cảnh báo.

Ngày càng có nhiều biến thể

Việc virus có thay đổi nhỏ hoặc biến thể là rất thông thường khi nó tái sinh sản. Những "phiên bản" giúp virus phát triển sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn và xóa bỏ các thể trước đó.

Hồi tháng 3/2020, chỉ vài tháng sau khi bị phát hiện tại Trung Quốc, một biến thể có tên gọi D614G xuất hiện đã khiến virus lây lan dễ dàng hơn và nhanh chóng trở nên phổ biến trên toàn thế giới.

Giờ đây sau nhiều tháng tạm yên ắng, "chúng ta bắt đầu nhìn thấy sự phát triển đáng kinh ngạc" của virus, nhà sinh vật học Trevor Bedford từ Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson viết trên Twitter. "Thực tế có tới ba biến thể xuất hiện kể từ tháng Chín, điều này cho thấy càng ngày sẽ càng có nhiều biến thể hơn".

Biến thế đầu tiên đến từ Anh và hiện đã được tìm thấy tại ít nhất 30 quốc gia, bao gồm cả Mỹ.

Không lâu sau đó, Nam Phi và Brazil lần lượt thông báo về các biến thể mới. Đáng lưu ý, theo Tiến sỹ Dan Jones, thể COVID-19 tại Anh hóa ra là một phiên bản khác "vốn đã xuất hiện tại Ohio… ít nhất là từ tháng Chín", Tiến sỹ Dan Jones từ Đại học bang Ohio nhận định vào tuần trước.

"Phát hiện quan trọng chứng tỏ sự lây lan không nhất thiết đến từ hoạt động di chuyển", ông Jones nói. Thay vào đó, virus phát triển các biến thể khác nhau một cách độc lập khi số ca nhiễm ngày càng tăng.

Nguy cơ cho điều trị, vaccine và tái lây nhiễm

Một số xét nghiệm trong phòng thí nghiệm cho thấy, các biến thể tại Nam Phi và Brazil có thể phản ứng kém hơn trước các thuốc kháng thể hoặc huyết tương từ những người đã khỏi COVID-19. Đây đều là các yếu tố quan trọng giúp con người chống lại virus.

Các nhà khoa học đánh giá, các vaccine hiện tại đem tới các phản ứng miễn dịch đủ mạnh và vẫn sẽ duy trì được tính hiệu quả. Những thay đổi của virus có thể dẫn tới thay đổi trong công thức của vaccine, "tuy nhiên điều đó có lẽ sẽ xảy ra theo năm chứ không phải theo tháng nếu chúng ta sử dụng vaccine tốt", Tiến sỹ Andrew Pavia từ Đại học Utah phát biểu hôm 14/1.

Các quan chức y tế cũng lo ngại, nếu virus biến đổi mạnh, con người có thể bị nhiễm COVID-19 lần thứ hai. Tái nhiễm là điều hiếm hoi nhưng tại Brazil đã có người mắc biến thể mới sau khi đã hồi phục từ thể virus ban đầu.

Cần phải làm gì?

"Chúng ta đang chứng kiến rất nhiều biến thể bởi vì có rất nhiều virus ở bên ngoài" và giảm sự lây lan là cách tốt nhất để ngăn chặn điều đó, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Michigan là Adam Lauring nhấn mạnh.

Bà Loyce Pace, hiện là một thành viên trong nhóm cố vấn COVID-19 của Tổng thống Mỹ đắc cử Joe Biden kêu gọi, các biện pháp phòng ngừa từng được khuyến cáo "vẫn có tác dụng". "Chúng tôi vẫn muốn người dân đeo khẩu trang", bà Pace nói. "Chúng tôi vẫn cần mọi người hạn chế tiếp xúc với người khác bên ngoài gia đình mình. Chúng tôi vẫn cần người dân rửa tay thường xuyên và tuân thủ các khuyến cáo đặc biệt trong bối cảnh các biến thể đang không ngừng xuất hiện".