(Tổ Quốc) - Còn nhiều khó khăn để tái thiết Iraq cũng như ngăn cản ý thức hệ IS tiếp tục lan rộng.
Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi ngày 9/7 đã tới Mosul tuyên bố thành phố này được giải phóng, ba năm sau khi bị nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) chiếm đóng và gửi đi tín hiệu về sức mạnh, tham vọng và sự tàn bạo.
Ông Abadi đã chúc mừng người dân và quân đội Iraq về "chiến thắng vĩ đại" sau khi thành phố lớn cuối cùng tại Iraq nằm dưới tay IS được chiếm lại, theo một tuyên bố từ văn phòng Tổng thống Iraq cho biết.
 Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi ngày 9/7 đã tới Mosul để chúc mừng chiến thắng. (Nguồn: Reuters) |
Chiến dịch giải phóng Mosul từ tay IS đã bước vào giai đoạn cuối từ giữa tháng 6, tập trung vào khu Thành cổ sau 8 tháng kéo dài với sự tham chiến của hàng nghìn lính Iraq, lực lượng người Kurd và được hỗ trợ từ các cuộc không kích của liên minh do Mỹ dẫn đầu. Trung úy Stephen Townsend, chỉ huy liên minh, đã cho biết đây là cuộc chiến tại khu vực đô thị khó khăn nhất mà ông chứng kiến trong 34 năm phục vụ tại quân đội.
Bước tiến lớn
Mosul là thành trì quan trọng nhất của IS cùng với Raqqa ở Syria, đều được cho là các thủ đô tự xưng của nhóm này. Khoảng 2,4 triệu người đã sống ở Mosul trước chiến tranh biến nơi này trở thành thành phố lớn nhất ở miền bắc Iraq.
Việc chiếm lại Mosul đánh dấu một bước tiến lớn trong cuộc chiến chống lại IS. Nhóm này đang gặp nhiều thất bại, mất đi phần lớn lãnh thổ ở cả đông bắc Syria Và phía tây bắc Iraq. Khả năng thu hút sự tham gia của các tay súng ngoại quốc cũng đang giảm đi –dù vẫn đang tiếp tục truyền cảm hứng cho các chiến binh ở nước ngoài. Đối với Abadi, khi chính phủ của ông đang phải vật lộn để vượt qua những thách thức về chính trị và tôn giáo cũng như xây dựng lại một nền kinh tế không có thu nhập từ dầu mỏ, đây là một thành công lớn.
Thể hiện một trong những hành động phản kháng cuối cùng, IS đã cho nổ tung Nhà thờ lớn Hồi giáo al-Nuri tại Mosul vào ngày 22/6. Nhà thờ này chính là nơi thủ lĩnh IS Baghdadi tuyên bố thành lập Caliphate Hồi giáo tự xưng. Khi tìm cách giải thích lý tưởng tôn giáo của mình, IS đã vạch ra những hình phạt tàn bạo đối với những người phản đối nó. Trẻ em được huấn luyện để trở thành những tay súng. IS cũng phá hủy nhiều di tích cổ - theo nhóm này là đang thờ phụng ngẫu tượng như Lăng mộ Jonah.
Người dân cũng đã hân hoan khi lực lượng Iraq dần chiếm lại quyền kiểm soát Mosul. Liên Hợp Quốc cho biết có khoảng 150.000 người dân bị mắc kẹt trong Thành cổ khi cuộc chiến bắt đầu, với nhiều bệnh tật và thiếu thốn như nước uống sạch, thực phẩm và thuốc men. Theo Liên Hiệp Quốc, IS đã sử dụng nhiều người dân làm lá chắn sống. Trong vài tháng qua, IS đã giết chết hàng trăm người muốn trốn khỏi Mosul.
Thiệt hại nặng nề
Iraq vẫn còn phải đối mặt với sự bất ổn và sự ổn định lâu dài chỉ có thể diễn ra khi những căng thẳng về sắc tộc và tôn giáo được bình ổn.
Sự sụp đổ của IS tại Mosul một lần nữa sẽ dấy lên sự căng thẳng giữa người Ả Rập và người Kurd tại vùng lãnh thổ đang tranh chấp, và còn giữa người Hồi giáo Sunni và phần đông người Shi'ite.
Noureddin Qablan, phó chủ tịch hội đồng tỉnh Nineveh, có thủ phủ là Mosul, cho biết qua điện thoại vào ngày 3/7 rằng các nhà lãnh đạo Hồi giáo Sunni, Shiite và người Kurd đã nhóm họp để ngăn chặn việc bùng nổ xung đột sắc tộc.
Kamran Bokhari, một chuyên gia về khủng bố tại Đại học George Washington, cho biết giữ được hòa bình không hề dễ dàng. Các nhà lãnh đạo địa phương cần ngăn chặn căng thẳng gia tăng về bất đồng giáo phái cùng với việc giải quyết những vấn đề về tình hình chính trị và kinh tế khu vực, điều IS sẽ sẵn sàng lợi dụng. "Nhưng họ có thể làm được điều đó hay không?"
Bên cạnh đó, cuộc chiến Mosul cũng đã gây thiệt hại nặng nề cho các lực lượng an ninh của Iraq.
Chính phủ Iraq không tiết lộ số liệu về thương vong, nhưng cơ quan Mỹ cho biết Lực lượng chống khủng bố hàng đầu (CTS) của Iraq , lực lượng chủ lực tiến hành cuộc chiến ở Mosul, đã phải chịu 40% mất mát về lực lượng.
Bộ Quốc phòng Mỹ đã yêu cầu ngân sách 1.269 tỷ USD cho năm 2018 để tiếp tục hỗ trợ các lực lượng Iraq. Liên Hợp Quốc cũng dự đoán rằng sẽ cần hơn 1 tỷ USD để phục hồi cơ sở hạ tầng cơ bản ở Mosul. Tại một số khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất, hầu như không có tòa nhà nào lành lặn.
Còn nhiều thách thức
Trong khi Mosul là thành trì đô thị cuối cùng của IS ở Iraq, nhóm này vẫn kiểm soát một số khu vực ở phía tây và đông bắc của đất nước, bao gồm cả Hawija - gần Kirkuk.
Khi lãnh thổ bị thu hẹp, nhóm này chuyển sự tồn tại của nó từ việc xây dựng nhà nước và quản trị sang mục đích là tồn tại. Các nhà phân tích nói rằng tổn thất trên chiến trường không đánh dấu sự chấm dứt của ý thức hệ. Một bài Thánh ca được sáng tác trong tháng này khẳng định IS sẽ không biến mất bất chấp những thất bại: "mọi người đã sai lầm, họ (IS) vẫn tồn tại, không biến mất, vững như những ngọn núi."
Thông điệp là "giải quyết cụ thể những tổn thất hiện tại do IS mang lại trong suốt cuộc chiến thời gian qua", Aymenn Jawad Al-Tamimi, một nhà phân tích tại Trung tâm Quốc tế về bạo lực chính trị, người đã dịch lời bài hát trên, cho biết.
"Sự thất bại quân sự và mất mát về mặt lãnh thổ ở Syria và Iraq sẽ là chưa hiệu quả để thay đổi hệ tư tưởng của những kẻ ủng hộ IS", IHS Markit, một tập đoàn nghiên cứu và phân tích dữ liệu ở London, cho biết trong một bản báo cáo vào ngày 29/6.
(Theo Bloomberg, Reuters)
