(Tổ Quốc) - Vai trò của Nga trong việc giúp Tổng thống Bashar Assad giành chiến thắng trong cuộc nội chiến ở Syria đã thúc đẩy Moscow mở rộng hoạt động sang Libya với mục tiêu thay thế ảnh hưởng của Mỹ và phương Tây ở đó.
Thông điệp này được một quan chức an ninh hàng đầu của chính phủ Tripoli được Liên hợp quốc hỗ trợ đưa ra.
Người Nga đã thành công ở Syria, vì vậy họ nghĩ rằng họ sẽ thành công ở Libya, Bộ trưởng Nội vụ Fathi Bashagha của chính quyền Tripoli nói với tờ Thời báo Washington vào thứ Sáu tuần trước. Ông nói rằng, lúc này là thời điểm thích hợp để Mỹ phát huy nhiều cơ hội ngoại giao hơn để chấm dứt cuộc nội chiến ở quốc gia Bắc Phi giàu dầu mỏ này.
Chính quyền Tripoli muốn Mỹ can dự
Nếu Mỹ không gia tăng thêm sức ép đối với các cường quốc khu vực đang hỗ trợ các bên xung đột tại Libya, ông Bashagha nói, Moscow sẽ khai thác tình hình và mở rộng sự hiện diện ở Địa Trung Hải ngoài căn cứ hải quân duy nhất mà họ vận hành tại cảng Tartus của Syria.
Lúc này, một mối quan ngại lớn đối với chúng tôi là việc Hoa Kỳ không hành động nhanh chóng, ông nói.
Ông Bashagha là một trong những quan chức an ninh có ảnh hưởng nhất trong Chính phủ Hiệp định Quốc gia Libya (GNA) – chính quyền được Liên hợp quốc công nhận và đang kiểm soát Tripoli. Tuy nhiên, họ đang phải đối mặt với một lực lượng quân sự kiểm soát nửa phía đông của đất nước.
Những bình luận của quan chức này trong chuyến thăm Washington cho thấy những diễn biến mới ở Libya, nơi các quan chức cho biết Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ đang ủng hộ các lực lượng trung thành với GNA trong khi Ai Cập, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất UAE và – thỉnh thoảng - chính quyền Trump thể hiện lập trường ủng hộ thủ lĩnh phe nổi dậy Khalifa Haftar.
Lực lượng của ông Haftar đang có sức mạnh đáng kể ở Libya. Ảnh: Foreign Policy.
Cuộc xung đột tại Libya dường như cũng là một thách thức đối với Mỹ, vốn đang cảnh giác với việc các nhóm khủng bố, bao gồm các phần tử IS trỗi dậy tiềm tàng, có thể lợi dụng sự hỗn loạn ở Libya. Tình hình cũng đang trầm trọng thêm bởi một cuộc tấn công kéo dài hàng tháng mà lực lượng của ông Haftar, tự xưng là Quân đội Quốc gia Libya (LNA), tiến hành chống lại chính phủ GNA.
Nga nhiều lần phủ nhận thông tin họ đã phái các lực lượng lính đánh thuê đến hỗ trợ cho ông Haftar và cho rằng những tin đồn này là do truyền thông Mỹ tạo ra.
Chúng tôi ủng hộ những nỗ lực thích hợp [để chấm dứt xung đột Libya], bao gồm cả thông qua LHQ Chúng tôi đang đối thoại với những người bằng cách này hay cách khác có ảnh hưởng đến tình hình ở đây, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov nói với hãng tin tức ITAR-Tass ngày 7 tháng 11.
Nhà Trắng đã tìm cách tránh bị lôi kéo vào cuộc chiến này, mặc dù Tổng thống Trump đã có một cuộc điện thoại bất ngờ với ông Haftar vào mùa xuân này, trong đó ông Trump hoan nghênh ông Haftar là một lực lượng chống lại các lực lượng cực đoan ở Libya.
Một số người ở Washington cũng đã nghi ngờ vai trò của GNA vì cho rằng chính phủ này, dù được sự ủng hộ của Liên hợp quốc, quá mềm yếu với những kẻ cực đoan. Các quan chức GNA phản đối mạnh mẽ điều này.
Nhưng chính quyền Trump cũng đã có nhiều tín hiệu xa cách ông Haftar - người từng là đại tá quân đội Libya dưới thời Moammar Gadhafi và bị nghi ngờ có quan hệ CIA - và Washington cũng thể hiện sự liên kết chặt chẽ hơn với GNA. Có nhiều dấu hiệu cho thấy các quan chức Hoa Kỳ đang lo lắng về các hoạt động của Nga tại Libya.
Sau cuộc hội đàm riêng giữa các quan chức Mỹ, ông Bashagha và Bộ trưởng Ngoại giao GNA Mohamed Taher Siala hôm thứ Sáu, Bộ Ngoại giao Mỹ đã đưa ra một tuyên bố "ủng hộ ủng hộ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Libya trước những nỗ lực của Nga nhằm khai thác cuộc xung đột theo hướng không đi theo ý nguyện của người dân Libya".
Chính phủ Hoa Kỳ "kêu gọi Quân đội Quốc gia Libya kết thúc cuộc tấn công vào Tripoli để ngăn chặn sự can thiệp của nước ngoài, củng cố chính quyền nhà nước hợp pháp và giải quyết các vấn đề tiềm ẩn trong cuộc xung đột", tuyên bố trên cho hay.
Nga mở rộng sự hiện diện
Ông Bashagha cho biết Moscow đang thực hiện các bước đi tương tự mà họ đã sử dụng ở Syria cách đây nhiều năm sang cho Libya: triển khai lính đánh thuê từ một công ty Nga có liên kết với Kremlin được gọi là Tập đoàn Wagner để có chỗ đứng trong quốc gia này mà không cần phải có lực lượng chính thức của Nga.
Mặc dù Nga đã chính thức bác bỏ sự hiện diện của Tập đoàn Wagner ở Libya, nhưng các nguồn tin ở Moscow và các nhà ngoại giao phương Tây nói với Bloomberg News rằng hàng trăm lính đánh thuê đã được gửi đến tiền tuyến Libya kể từ tháng 9 và được thuê bởi Wagner - công ty an ninh do Yevgeny Prigozhin đứng đầu. Ông Wagner được là có quan hệ thân thiết với Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Ông Bashagha nói với tờ The Times rằng lính đánh thuê Wagner của Nga hiện đang có mặt ở một số căn cứ không quân ở Libya. Mối quan ngại lâu dài là hoạt động của lính đánh thuê Nga sẽ giảm ảnh hưởng của cường quốc nước ngoài khác trên tình hình thực địa và ngay cả Haftar cũng sẽ mất quyền kiểm soát đối với người Nga.
Đối với người Nga, Libya rất quan trọng về mặt địa chính trị, bởi vì Libya có trữ lượng lớn về dầu khí và chúng tôi có đường bờ biển rất lớn, gần châu Âu, gần các căn cứ của NATO ở châu Âu, và vì Libya là cửa ngõ vào châu Phi, ông Bashagha nói. Người Nga muốn tăng cường ảnh hưởng ở châu Phi trong tương lai.
Ông Putin đã đón một phái đoàn lớn gồm các nhà lãnh đạo châu Phi trong tháng này tới tham dự một hội nghị thượng đỉnh ở Sochi. Ông Bashagha cho biết Kremlin đang khai thác việc NATO thiếu gắn kết về sự bất ổn ở Libya.
Hoa Kỳ và Thổ Nhĩ Kỳ, đang ủng hộ GNA ở Tripoli và Tổng thống Recep Tayyip Erdogan đã đến thăm ông Trump tại Nhà Trắng tuần trước, có thể tìm thấy lập trường chung ở Libya trong việc hạn chế ảnh hưởng của Nga, quan chức này nói.
Ông Bashagha nói rằng ông không biết liệu tình hình Libya có được thảo luận trong chuyến thăm của ông Erdogan tới Nhà Trắng vào tuần trước hay không, nhưng ông và các quan chức GNA khác hy vọng rằng Hoa Kỳ và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ làm việc cùng nhau ở Libya.
Chúng tôi cũng hy vọng rằng Ai Cập sẽ làm việc với chúng tôi theo một hướng đi tích cực. Chúng tôi hy vọng họ thay đổi lập trường đối với GNA để chống lại người Nga, ông nói. "Ai Cập rất quan trọng đối với chúng tôi. Chúng tôi muốn gửi những thông điệp tốt, tích cực đến Ai Cập rằng chúng tôi quan tâm đến an ninh của họ. An ninh của họ là an ninh của chúng tôi. Chúng tôi muốn họ biết rằng chúng tôi coi Ai Cập là một nước láng giềng rất quan trọng và chúng tôi chia sẻ mối quan tâm của họ, ông nói. Sự hiện diện của Nga ở Libya sẽ không giúp ích cho Ai Cập hoặc bất cứ ai khác", quan chức này cho hay.
