(Tổ Quốc) - Nga và Thổ Nhĩ Kỳ hôm thứ 3 đã đạt được thỏa thuận củng cố quyền lực ở Syria, triển khai lực lượng của họ trên gần như toàn bộ biên giới phía đông bắc để lấp đầy khoảng trống do lực lượng Mỹ đột ngột rời đi.
Hiệp định này thể hiện một sự chuyển đổi mạnh mẽ và nhanh chóng trên bản đồ Syria, theo sau quyết định của Trump hai tuần trước về việc rút đi các binh sĩ Mỹ.
Thời kì hậu Mỹ
Quân đội Hoa Kỳ đã chiến đấu 5 năm ở Syria cùng với các lực lượng do người Kurd lãnh đạo tại đông bắc Syria và đã thành công trong việc đánh sập IS ở đó. Hiện tại phần lớn lãnh thổ đó sẽ được bàn giao cho các đối thủ của Hoa Kỳ.
Những bên chiến thắng lớn nhất là Thổ Nhĩ Kỳ và Nga. Thổ Nhĩ Kỳ sẽ giành quyền kiểm soát riêng đối với các khu vực biên giới Syria họ kiểm soát được trong cuộc tấn công, trong khi lực lượng chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ, Nga và Syria sẽ giám sát phần còn lại của khu vực biên giới. Các đồng minh cũ của Hoa Kỳ, các chiến binh người Kurd, đang hy vọng Moscow và Damascus sẽ bảo tồn một số giấc mơ tự trị của họ.
Trong một vướng mắc mới nhất, quân đội Iraq hôm thứ ba cho biết, quân đội Mỹ rời khỏi Syria sẽ không được phép ở lại Iraq, điều mâu thuẫn với tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Mark Esper một ngày trước đó rằng họ sẽ ở lại đó để chống IS. Ông Esper cũng đã nói về việc duy trì một số binh sĩ ở miền đông Syria để bảo vệ các mỏ dầu do người Kurd nắm giữ.
Hai nhà lãnh đạo Nga, Thổ đã tìm được sự nhất trí về Syria. Ảnh: AFP.
Ông Trump vào ngày 7 tháng 10 đã ra lệnh rút quân trong khi không tham khảo nhiều từ các cố vấn. Động thái này mở đường cho Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành một cuộc tấn công lớn ở phía đông bắc Syria hai ngày sau đó để đánh bật các tay súng người Kurd đồng minh của Hoa Kỳ. Ông Trump đã tuyên bố phải đưa lính Mỹ ra khỏi khu vực và "những cuộc chiến bất tận" và nói rằng ông không thấy có vấn đề gì với việc Nga và Thổ Nhĩ Kỳ tiếp quản vị trí hòa giải quyền lực.
Hiệp định mới giữa Tổng thống Vladimir Putin của Nga và Recep Tayyip Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ đạt được sau sáu giờ đàm phán khi họ đi qua bản đồ của Syria trong khu nghỉ mát ở Biển Đen của Sochi.
"Tôi tin rằng thỏa thuận này sẽ bắt đầu một kỷ nguyên mới đối với sự ổn định lâu dài của Syria và đã xóa bỏ khủng bố. Tôi hy vọng rằng thỏa thuận này có lợi cho các quốc gia của chúng tôi và cho anh em của chúng tôi ở Syria", ông Erdogan nói.
Người Kurd ra đi
Theo thỏa thuận 10 điểm, các tay súng người Kurd có 150 giờ bắt đầu từ trưa thứ Tư để rút khỏi gần như toàn bộ biên giới phía đông bắc, từ sông Euphrates đến biên giới Iraq.
Lực lượng chính phủ Nga và Syria sẽ di chuyển theo ngay lập tức để đảm bảo tay súng của người Kurd cách biên giới 20 dặm (30 km). Khi thời hạn kết thúc vào ngày 29/10, các cuộc tuần tra chung giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bắt đầu dọc theo một dải biên giới rộng 6 dặm (10 km).
Một nơi ngoại lệ sẽ là khu vực xung quanh thị trấn Qamishli ở cực đông của biên giới, nơi có lượng dân cư người Kurd dày đặc nhất. Các quan chức Nga và Thổ Nhĩ Kỳ chưa cho biết sự sắp xếp sẽ ở đó.
Ngoài ra, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ giữ quyền kiểm soát độc tôn khu vực trung tâm biên giới mà họ kiểm soát được trong cuộc tấn công vừa qua, giữa các thị trấn biên giới Syria Tal Abyad và Ras al-Ayn.
Một quan chức cao cấp của người Kurd, Redur Khalil, xác nhận lực lượng của ông đã hoàn toàn rút khỏi khu vực đó theo yêu cầu từ một lệnh ngừng bắn do Mỹ làm trung gian. Lệnh ngừng bắn năm ngày đó đã hết hạn vào tối thứ ba, ngay sau thông báo của Khalil. Chưa có thông tin ngay về xung đột.
Khalil cho biết quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và các đồng minh tiếp tục các hoạt động quân sự ở phía đông bắc Syria bên ngoài khu vực rút quân đó.
Giám đốc truyền thông của Thổ Nhĩ Kỳ, Fahrettin Altun, cho biết ngay trước khi lệnh ngừng bắn hết hạn rằng các tay súng chưa hoàn toàn rời đi. "Những kẻ khủng bố có thêm 15 phút nữa," ông tweet. Thổ Nhĩ Kỳ coi các chiến binh người Kurd Syria là những kẻ khủng bố vì mối liên hệ của họ với phe người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ. Ông Erdogan đã rất tức giận trước quyết định của Washington liên minh với người Kurd chống lại IS. Ông Erdogan hiện muốn có một "khu vực an toàn" sạch bóng người Kurd dọc theo biên giới, nơi Thổ Nhĩ Kỳ cũng có thể giải quyết được 3,6 triệu người tị nạn Syria hiện đang ở tại nước họ.
Thỏa thuận mới giới hạn các cuộc tuần tra của Thổ Nhĩ Kỳ - Nga đến các khu vực gần biên giới nhất trong khi đặt phần còn lại dưới quyền của Nga và đồng minh chính phủ Syria. Điều đó có thể ngăn chặn dòng người tị nạn nhưng sẽ là một đòn giáng mạnh vào giấc mơ tự trị của người Kurd. Tuy nhiên, người Kurd vẫn tiếp tục giữ các vùng lãnh thổ rộng lớn hơn về phía nam, bao gồm các mỏ dầu chiến lược.
Thỏa thuận này cũng là sự kết hợp thắng – bại cho Tổng thống Syria Bashar Assad. Nó giúp Damacus kiểm soát thêm nhiều vùng biên giới, nhưng cũng để ảnh hưởng và sự nắm giữ của Thổ Nhĩ Kỳ tại nước họ gia tăng đáng kể.
Ông Assad tuyên bố sẽ thống nhất tất cả các lãnh thổ dưới sự lãnh đạo của Damascus. Assad đã nói chuyện với ông Putin qua điện thoại sau khi thỏa thuận được công bố. Đầu ngày thứ ba, ông Assad nói rằng ông sẵn sàng hỗ trợ bất kỳ "cuộc kháng chiến" nào chống lại cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ.
