(Tổ Quốc) - Ở Afghanistan, Taliban đã phái các đội y tế đến các tỉnh xa để đối đầu với virus corona.
Ở Mexico, các băng đảng ma túy đang cung cấp các gói viện trợ cho những người chịu ảnh hưởng kinh tế từ đại dịch. Ở Brazil và El Salvador, các băng đảng thi hành lệnh giới nghiêm để ngăn chặn sự lây lan của virus corona.
Cuộc khủng hoảng nhiều chính phủ khó giải quyết một mình
Khi các chính phủ trên thế giới đang nỗ lực phản ứng với virus corona thì các nhóm nổi dậy có vũ trang, các nhóm khủng bố, các băng đảng ma túy và nhóm xã hội đen cũng tham gia – tạo nên một thế giới ngầm song song thực thi chính sách y tế công cộng và thông điệp chiến lược.
Đây không phải là lần đầu tiên các nhóm như vậy cố gắng lấp đầy vai trò của chính phủ. Nhưng trong thời hiện đại không có nhiều cuộc khủng hoảng đẩy nhiều quốc gia vào tình trạng khó khăn trong việc ngăn chặn như đại dịch Covid-19 điều tạo cơ hội cho các nhóm vũ trang bước vào nơi mà các tổng thống, lực lượng cảnh sát và quốc hội đang thất bại.
Ở miền đông Afghanistan, nơi chính phủ Afghanistan và Taliban đã đụng độ trong gần hai thập kỷ, sự cạnh tranh về nhóm nào có chính sách y tế hiệu quả hơn hiện đang được thể hiện rõ ràng.
Tại Afghanistan, Taliban đang tham gia cùng chính phủ vào cuộc chiến chống Covid-19. Ảnh minh hoạ: Reuters.
Esmatullah Asim, một thành viên hội đồng tỉnh Wardak, đã theo dõi sự xuất hiện của lực lượng Taliban cùng với thiết bị y tế trong tháng này và đã bị ấn tượng. Asim cho biết chính phủ chỉ cách ly những người có triệu chứng ở biên giới, nhưng Taliban cách ly mọi người vừa trở về từ Iran.
Hoạt động cách li của Taliban tốt hơn nhiều so với chính phủ, ông nói. Nhóm này cũng nâng cao nhận thức về virus trong vùng lãnh thổ mà họ kiểm soát, ông nói. Họ dừng xe, nói với hành khách cách ngăn chặn sự lây lan của virus. Taliban cũng đã phái các đội phân phối găng tay, xà phòng và khẩu trang ở các khu vực nằm dưới sự kiểm soát của họ.
Ngay cả Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cũng lên tiếng về điều này.
"Chúng tôi cùng Bộ Y tế Công cộng Afghanistan hoan nghênh những nỗ lực của Taliban nhằm nâng cao nhận thức chống lại # Covid-19 và đề nghị của họ cho các nhân viên y tế và các tổ chức quốc tế làm việc để ngăn chặn sự lây lan của virus đi qua an toàn, cơ quan này đã tweet.
Các nhà phân tích đang tìm hiểu các nhóm vũ trang và đang lập danh mục hàng chục trường hợp phe nổi dậy thực hiện các chính sách y tế công cộng.
Trong một số trường hợp, chính phủ không đưa ra giúp đỡ, vì vậy đây là cơ hội để các nhóm vũ trang phi chính thống xuất hiện để trở thành một thế lực chịu trách nhiệm, có trách nhiệm, theo ông Sarah Parkinson, trợ lý giáo sư khoa học chính trị và nghiên cứu quốc tế tại Đại học Johns Hopkins. Trong các trường hợp khác, họ quan tâm đến các thành viên của chính họ. Và đối với nhiều thế lực khác, họ đã cố gắng tận dụng điều này là một phần bằng chứng trong cuộc chiến tuyên truyền của chính họ.
Một số chính phủ đã thừa nhận rằng các nhóm vũ trang có thể khai thác điểm yếu của họ sau khi virus biến mất, nắm giữ hệ lụy của sự biến dạng kinh tế.
Sự chồng khít hiếm hoi về chính sách
Thị trưởng thành phố Palermo của Italy, Leoluca Orlando, đã cảnh báo trong tháng này về việc các nhóm mafia sẵn sàng khai thác sự tuyệt vọng của người bị ảnh hưởng do virus corona. Các quan chức khác của Italy thì cho rằng việc mafia có thể cung cấp các khoản vay hoặc tiền mặt riêng là để làm xói mòn chính phủ.
Ở Mexico, ít nhất hai băng đảng ma túy đã bắt đầu cung cấp các gói viện trợ cho cư dân ở những nơi được kiểm soát một phần bởi các nhóm vũ trang này. Ở Michoacán, một video xuất hiện vào tuần trước của băng đảng Los Viagras phát túi đồ ăn cho hàng trăm người. Ở Tamaulipas, một tiểu bang của Mexico giáp Nam Texas, những bức ảnh cho thấy các hộp chứa đầy đường, dầu và các mặt hàng thiết yếu khác được phân bổ thành từng đống lớn. Trên đầu mỗi chiếc hộp được dán tên của nhà tài trợ: Gun Cartel.
Ở các khu ổ chuột tội phạm Brazil, thông điệp được đưa ra thông qua WhatsApp.
Bất cứ ai bị bắt gặp trên đường phố sẽ học được cách tôn trọng biện pháp này, một băng nhóm xã hội đen đã cảnh báo một khu ổ chuột ở Rio de Janeiro. "Chúng tôi muốn điều tốt nhất cho người dân. Nếu chính phủ không thể quản lý, tội phạm có tổ chức sẽ giải quyết".
Tháng trước, khi chính phủ Salvador đang thi hành một trong những lệnh phong tỏa sớm nhất và nghiêm ngặt nhất, các thủ lĩnh của băng đảng MS-13 đã quyết định rằng họ sẽ đưa ra lệnh giới nghiêm của riêng mình. Đó là sự chồng khít hiếm hoi của chính sách giữa các băng đảng và chính phủ, những bên đã xung đột với nhau trong nhiều năm.
Ở nhiều quốc gia, cảnh sát đã được bố trí lại từ nông thôn đến thành thị, giúp các nhóm tội phạm có nhiều không gian hơn để hoạt động mà không bị trừng phạt - và để thực thi chính sách y tế của chính họ khi đại dịch lan rộng.
Trong một số trường hợp, "các nhóm tội phạm sẽ đóng vai trò là người thi hành án với một đầy đủ thỏa thuận và thậm chí theo yêu cầu của nhà nước", chuyên gia Vanda Felbab-Brown của Viện Brookings viết
Tuy nhiên, trong khi phe nổi dậy và chính phủ đồng ý về sự cần thiết phải chống lại virus, họ vẫn tiếp tục chiến đấu với nhau.
Zabiullah Mujahid – phát ngôn viên của Taliban nói: "Chúng tôi không thể ngừng xung đột".
Nhiều nhóm vận động đã khuyến khích sự phối hợp nhiều hơn giữa Taliban và chính phủ Afghanistan để đối phó với sự lây lan của virus corona. Tổ chức Human Rights Watch đề xuất họp hội nghị trực tuyến với đại diện của Bộ Y tế Công cộng, Ủy ban y tế Taliban, Phái đoàn Hỗ trợ của Liên hợp quốc ở Afghanistan và các cơ quan nhân đạo quốc tế quan trọng.
