Trước thềm bầu cử: Tổng thống Trump nhìn sang Triều Tiên để tạo "bất ngờ tháng 10"?

Đang có nhiều đồn đoán ở Washington cho thấy Tổng thống Mỹ Donald Trump đang xem xét một bước đi khác về đàm phán với Triều Tiên để thúc đẩy thỏa thuận dừng chương trình vũ khí hạt nhân của Bình Nhưỡng. Ông Trump đã từng làm nhưng chưa thành công và lúc này, có một yếu tố cấp bách có thể tác động tới vấn đề: cơ hội có bốn năm nữa ở Nhà Trắng.

Mối quan hệ của ông Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đã đặt Tổng thống Mỹ vào một vị trí ông muốn: sự chú ý vào việc thương thảo thỏa thuận.

Nỗ lực chót trước bầu cử

Giờ đây, với việc ông Trump đang nhận được tỉ lệ ủng hộ thấp các cuộc thăm dò, tạp chí The American Conservative ngày 16/7 đã đưa tin là chính quyền Mỹ đang xem xét các lựa chọn để đưa Triều Tiên trở lại bàn đàm phán.

Ý tưởng là tạo ra một điều được gọi là Bất ngờ tháng 10, một chiến lược phổ biến nhằm giành được sự ủng hộ của công chúng ngay trước khi cử tri đi bầu cử. Nhưng bài báo này, do Harry Kazianis, giám đốc cấp cao về nghiên cứu Hàn Quốc tại Trung tâm lợi ích quốc gia ở Washington viết và trích dẫn nhiều trợ lý Nhà Trắng cao cấp giấu tên, cho biết có nhiều điều phức tạp khi thực hiện một động thái như vậy, không chỉ với Bắc Kinh.

Là đối tác thương mại lớn nhất của Triều Tiên, Trung Quốc có ảnh hưởng mạnh mẽ đến giới lãnh đạo của Bình Nhưỡng, đặc biệt là khi nước này chịu lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc vì chương trình hạt nhân. Tuy nhiên, quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh đang ở mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ.

Kazianis nói trong một cuộc phỏng vấn: Có những người trong chính quyền Trump cho rằng không thể kiềm chế sự lớn mạnh của Trung Quốc và chương trình hạt nhân của Triều Tiên, và Trung Quốc là con cá lớn hơn cần đối phó trước".

Lindsey Ford, giám đốc các vấn đề an ninh chính trị tại Viện Chính sách xã hội châu Á, cho biết bà không nhìn thấy con đường phía trước nếu không có Bắc Kinh. "Sẽ là không thể có được một tiến trình bền vững và có ý nghĩa với Triều Tiên, nơi Trung Quốc không đóng một vai trò quan trọng", bà nói.

John Bolton, cựu cố vấn an ninh quốc gia của Trump, đã viết trong hồi ký của mình rằng chiến lược của Tổng thống Mỹ cho cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 có thể có một bất ngờ trong tháng 10, dưới hình thức thỏa thuận phi hạt nhân hóa với Triều Tiên.

Ông Trump đã ra một thông điệp với ông Kim Jong Un trong một tweet vào tháng 11 năm ngoái, nói rằng ông Kim nên hành động nhanh chóng, hoàn tất thỏa thuận này – điều gợi ý về một cuộc họp tiếp theo. Ông Trump cũng viết: "Sớm gặp lại ông"!

Dù Trump có kế hoạch gì, Thứ trưởng Triều Tiên về vấn đề đối ngoại, Choe Son-hui cho biết vào ngày 4 tháng 7 rằng Bình Nhưỡng không muốn tham gia vào các trò chơi chính trị của Mỹ.

"Chúng tôi không cảm thấy cần phải gặp mặt trực tiếp với Mỹ, vì họ coi cuộc đối thoại DPRK-US không gì khác hơn là một công cụ để vật lộn [với] cuộc khủng hoảng chính trị của họ", bà nói.

Không thể bỏ qua yếu tố Trung Quốc

Tuy nhiên, Cheng Xiaohe, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh, cho biết bất chấp những hy vọng của giới lãnh đạo Trung Quốc rằng Bình Nhưỡng sẽ ưu tiên quan hệ với Bắc Kinh hơn là Washington thì "điều có nhiều khả năng nhất là họ sẽ định kỳ nương theo hai siêu cường".

Triều Tiên không thể biến một nước láng giềng hùng mạnh như vậy thành kẻ thù, nhưng nếu không cải thiện quan hệ với Mỹ, họ không có hy vọng thoát khỏi các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc và Hoa Kỳ - điều đang bóp nghẹt nền kinh tế của họ, ông nói.

Trung Quốc có biên giới dài 1. với Triều Tiên và là quốc gia duy nhất có hiệp ước hợp tác và viện trợ ràng buộc về mặt pháp lý với Bình Nhưỡng. Quân đội hai quốc gia cũng đã chiến đấu cùng nhau trong cuộc chiến tranh Triều Tiên (1950-53).

Ma Sang-yoon, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Công giáo Hàn Quốc ở Seoul, cho biết những mối quan hệ đó đã mang lại cho Trung Quốc nhiều đòn bẩy hơn bất kỳ quốc gia nào trên thế giới khi nói đến Triều Tiên.

Một số chuyên gia cho biết việc chính quyền Trump tập trung vào việc kiềm chế Trung Quốc có thể cho phép Bình Nhưỡng thúc đẩy nới lỏng các lệnh trừng phạt của Mỹ, điều mà họ không đạt được tại các hội nghị thượng đỉnh với Mỹ.

Triều Tiên có giá trị đối với Trung Quốc như một vùng đệm, vì vậy Triều Tiên có thể cố gắng khai thác điều này, đặc biệt là trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc, ông Ma nói.

Susan Thornton, cựu quyền trợ lý ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, đã đồng ý rằng sự thù địch giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ tạo thêm cơ hội hoạt động ngoại giao cho Triều Tiên, điều khiến Mỹ và các đồng minh khu vực khó có thể lấy được nhiều nhượng bộ từ Bình Nhưỡng liên quan đến chương trình hạt nhân của họ.

Trong khi đó, Chung Kuyoun, giáo sư của khoa khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Kangwon ở Gangwon-do, Hàn Quốc cho biết ông Kim có thể mang đến cho ông Trump một điều bất ngờ tháng 10 khác, bằng cách tiến hành các vụ thử tên lửa. Trong một thời gian ngắn, sẽ có những hành động leo thang từ Triều Tiên. Đây là một phương thức lâu nay họ vẫn sử dụng để đạt được đòn bẩy với các nước trong khu vực và các đồng minh của Hoa Kỳ".