Xung đột leo thang Iran và Israel: “Liều thuốc” hòa giải nằm ở Nga?

Ngỏ ý Nga sau hàng loạt xung đột giữa Israel và Iran

Các nhà quan sát cho rằng, xung đột Syria dường như đang đến hồi kết thúc, tuy nhiên vẫn có thể châm ngòi cho một xung đột mới nguy hiểm hơn.

Chìa khóa để ngăn chặn cho nội chiến Syria khỏi “vỡ vụn” trong giai đoạn mới chỉ có thể là Nga. Từ tháng 9/2015, Nga đã can thiệp vào Syria và gia tăng ảnh hưởng. Đến nay, vai trò của Moscow vẫn giống như một người mối lái. Trong khi đó, Mỹ cũng đóng vai trò quan trọng nhằm ngăn cản các vấn đề trở nên tồi tệ hơn.  

Căng thẳng xung đột giữa Israel và Iran đang trở nên tồi tệ hơn

Để có thiể hiểu  được tình hình Syria như thế nào, tờ New York Times gợi mở đến một bản đồ cho Syria: Tại phía Tây Bắc, thuộc tỉnh Idlib, khu vực giảm leo thang do quân đội Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát. Chính quyền Assad liên tục muốn đuổi quân Thổ Nhĩ Kỳ ra khỏi khu vực cùng với các phiến quân jihad và lực lượng nổi dậy. Ở phía Đông Bắc, lực lượng người Kurd hình thành chính quyền tự trị dẫn đầu là phiến quân có tên gọi là Đơn vị bảo vệ nhân dân (YPG). YPG là đồng minh của Mỹ trong cuộc chiến chống là khủng bố IS. Xa hơn ở phía Đông, các tàn dư của nhà nước Hồi giáo vẫn tồn tại dọc biên giới Iraq.

Mối nguy hiểm lớn nhất nằm ở phía Nam, dọc theo ranh giới chia đôi giữa Israel và Syria. Các cuộc tấn công qua lại giữa Israel và Iran cùng với các đồng minh khiến căng thẳng càng trở nên leo thang. Vào tháng Hai, chỉ một cuộc điện đàm của Tổng thống Putin cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã xảy ra một cuộc không kích vào Syria và nhằm vào các mục tiêu Iran sau khi máy bay không người lái của Iran xâm lược vào không phận Israel trước đó. Gần đây hơn, Israel đã tiến hành cuộc tấn công thứ hai nhằm phản đối cuộc tấn công hóa học được cáo buộc do chính phủ Syria thực hiện. Các động thái “khiêu khích đôi bên” vẫn diễn ra ngoài tầm kiểm soát.

Nga có thể giải quyết cho vấn đề Israel và Iran

Vào tháng Hai, Nga đã can thiệp ngăn chặn một cuộc chiến sắp xảy ra giữa Israel và Iran. Không giống với Mỹ, Moscow có mối quan hệ khá than thiết với cả Tel Aviv và Tehran, Damascus, Ankra và cả Hezbollah. Thêm vào đó, Nga cũng có lợi ích khi ngăn chặn cuộc chiến giữa Israel và Iran. Đây cũng là một cách nhằm hỗ trợ cho chính quyền Assad.

Tuy nhiên, liệu Nga có thể và sẵn sàng giữ vai trò này? Cách tốt nhất để ngăn chặn xung đột giữa Israel và Iran là thiết lập kênh liên lạc cho các bên và có kết nối trực tiếp với Kremlin và quân đội Nga. Mặc dù ông Putin có thể không quan tâm nhiều đến giải pháp này nhưng hiện tại, vai trò cá nhân của Moscow thể phần nào giải quyết được khủng hoảng này.

Hiện cũng chưa rõ ràng liệu Washington và các đồng minh châu Âu có ủng hộ cho giải pháp  hòa bình mà Nga có thể giải quyết cho vấn đề của Israel và Iran. Thậm chí, chính Israel cũng đang mong muốn Nga kiềm chế Iran và Hezbollah tại Syria, hoặc ít nhất là ngăn cản họ tiến tới các động thái tấn công vào cao nguyên Golan. Theo Nytimes, Mỹ nên chấp nhận và khuyên khích vai trò này của Nga.

Mỹ liên tục gia tăng ảnh hưởng tại Syria. Xung đột đã từng diễn ra vào tháng Tư khi Mỹ dẫn đầu cuộc không kích vào Syria nhằm phản ứng với cuộc tấn công hóa học trước đó. Các cuộc không kích chỉ trong chốc lát và được xem là động thái nhằm ngăn chặn chính quyền Syria sử dụng vũ khí hóa học trong cuộc tấn công.

Các nhà quan sát cho rằng, Washington vẫn có khả năng định hình Syria nhưng vẫn cần phải duy trì tinh thần hợp tác đối phó với các mối đe dọa khác.

Tiến trình hạ nhiệt Syria có đạt kết quả?

Các quan hệ giữa Nga và Mỹ có thể đang đi xuống trong thời gia gần đây. Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, cả hai nước đều không muốn khu vực xung đột này mất khả năng kiểm soát và rơi vào hậu quả không thể đoán trước. Các gợi ý nền tảng chung nhằm hợp tác liên tục thúc đẩy giữa các bên liên quan tại Syria.

Mục tiêu đầu tiên là nhằm giảm căng thẳng cho cuộc chiến Syria. Điều này sẽ không dẫn đến một khu chính trị liên quan đến phe đối lập. Tuy nhiên, Nga cần mức độ ổn định để có thể tuyên bố chiến thắng và giảm đi quân số tại vùng đất này. Đó là lý do tại sao Moscow đi đến các đàm phán hòa bình tại Astana và Kazakhstan cùng với sự tham gia của Iran và Thổ Nhĩ Kỳ. Nga muốn thúc đẩy các hòa đàm này bởi vì họ nhận ra rằng, chính quyền Tổng thống Assad không thể có chiến thắng khi sức mạnh liên tục suy yếu trong nhiều năm đồng thời Nga cũng mong muốn duy trì ảnh hưởng tại đay mà không cần phải tiếp tục huy động sức mạnh quân sự.

Sự suy yếu của chính quyền Assad và nhu cầu ổn định của Nga là yếu tố quan trọng khiến Moscow cần để làm vai trò trung gian cho xung đột giữa Israel và Iran.

Việc hợp tác chung sẽ thúc đẩy giảm căng thẳng giữa Israel và Iran. Chính quyền Tổng thống Trump có thể hỗ trợ Nga giữ vai trò trung gian nhưng điều này sẽ yêu cầu không chỉ với Moscow mà còn sự hợp lực từ phía Iran. Nếu Mỹ ra khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran trong ngày 12/5 tới thì sẽ tiếp tục cho căng thẳng leo thang với Iran.

Mặt khác, chính quyền Tổng thống Trump có  thể ngồi lại đàm phán với các nhà lãnh đạo Iran thì căng thẳng Trung Đông sẽ giảm. Tuy nhiên, đây không phải là một lộ trình dễ dàng đối với một chính quyền còn thiếu chiến lược đối với Trung Đông. Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, mức độ căng thẳng hiện tại ở khu vực này sẽ khiến cho các bên liên quan phải thay đổi. Nếu không, mọi thứ sẽ trở nên tồi tệ hơn nhiều.